Achtergrond
I
'Nestbevuiler Ai zwijgt niet
'De goden
weven
rampen opdat
de komende
generaties
iets te zingen
hebben.'
'Het is het
lot van de
Haitianen
om te lijden.'
'Opinie heeft
op aaide meer
aangericht
dan de pest
ofbevingen.'
>o
China Op barricade voor dode scholieren in Sichuan
'China's politieke
systeem is blijven
steken in het begin
van de 20e eeuw.'
Bam
OOO
sfc Schokkend
sj: Niet chill in Chili
Roerig Roermond
»ers
2010
MaasstadPers
Woensdag 24 februari 2010
ze
oble-
mid-
:ken-
er nu
vOr-
tssing
-8 tot
/ordt
van
ast te
lzien
ezen.
'In Nederland worden we 00k opge-
roepen noodpakketten in huis te ha-
len wegens overstromingsrisico's. Ik
woon zelf drie meter onder het zeeni-
veau, maar ik heb zo'n pakket met
een zaklantaarn erin niet. In Bangla
desh krijgen de mensen tegenwoor-
dig speciale potten waar ze hun waar-
depapieren en wat voorraden in
stoppen, die gaan diep in de grond.
Als er dan een overstroming is, heb-
ben ze tenminste dat. Maar daar leeft
het, ze worden er aan de lopende
bandoverstroomd. Opplekkenzoals
hier moet je eigenli jk een beetje op de
angstinspelen.' O
De Griekse dichter Homerus
Dictator Jean Claude Duvalier,
alias Baby Doc
DeFransefilosoof Francois-
Marie Arouet, alias Voltaire
Peking wil het schandaal met de in-
gestorte schoolgebouwen in de
doofpot stoppen, maar vindt kun-
stenaar Ai Weiwei op zijn weg.
Petra Quaedvlieg
SHANGHAI
Negenduizend schooltassen liet Ai
Weiwei naar Munchen verschepen,
om ze tentoon te stellen in het Haus
derKunst. Degekleurdetassenvorm-
den samen de Chinese karakters voor
de zin: 'Zeven jaar lang leefde ze ge-
lukkig hier op aarde.' Een uitspraak
van een van de moeders van de
schoolkinderen die stierven in mei
2008, toen een hevige aardbevingde
Chinese provincie Sichuan trof.
Ai noemde zijn expositie So Sorry.
Een bitter, venijnig commentaar op
het gebrek aan spijt, laat staan daad-
werkelijke excuses, van de Chinese
regering voor de dood van meer dan
vi jfduizend scholieren bi j de aardbe-
ving. Meer dan twintigscholen stou
ten in, terwijl tal van overheidsge-
bouwen, waaronder kantoren van de
communistische partij, recht over-
eind stonden. Snel rees het vermoe-
den dat er door lokale bestuurders en
aannemersfraudewasgepleegd; infe-
rieure materialen en constructies
voor scholen in een aardbevingsge-
voelig gebied. De regering beloofde
een onderzoek in te stellen, maar
daar bleef het bij, ondanks protest
van honderden moeders die hun kin-
deren verloren.
Kunstenaar, architect en activist-
voor-het-vrije-woord Ai Weiwei.(52)
pikt het niet. In China is hij vooral
bekend als een dikke man met een
grote mond, een nestbevuiler. Als de
ontwerper van het Vogelnest, het
olympisch stadion in Peking, had hij
een nationale held kunnen worden,
maar Ai trok zijn handen af van het
ontwerp toen hij zich realiseerde dat
de regering van de Spelen een natio-
nalistisch feestje ging maken.
Kort na de aardbeving legde Ai
vanuit Peking via internet contact
met mensen in het rampgebied. Uit-
eindelijk stelde hij een lijst van meer
dan vijfduizend namen samen, geor-
dend naar leeftijd en school - en
plaatste die op zijn blog op de her-
denkingsdag, precies een jaar na de
aardbeving. Intussen wasdeChinese
regering al maanden druk bezig de
hele zaak in de doofpot'te stoppen.
Journalisten kregen het verbod over
de kwestie te berichten. Ai's blog werd
geblokkeerd en hij merkte dat hij in
de gaten werd gehouden door de vei-
ligheidspolitie.
Ai Weiwei
Maar Ai kan z'n mond niet houden.
Vanuit zijn kantoor, een zelfontwor-
pen, minimalistisch gebouw buiten
Peking, bestookt hij China met zijn
kritische gedachten in woord en
beeld, geholpen door zo'n honderd
man personeel die werken aan instal-
laties, beelden en video's. 'China is
misschien de een-na-grootste econo
mic in de wereld geworden, het poli
tieke systeem is blijven steken in het
begin van de twintigSte eeuw', schreef
hij onlangs in de Wall Street Journal.
Ai is bekend met de westerse vrijhe-
Het kunstwerk
van negendui
zend tassen in
Munchen.
JENS WEBER
den. HijwoondetwaalfjaarindeVS,
maar keerde temg in China toen zijn
vader, een van China's meest bewon-
derde hedendaagse dichters Ai Qing,
ziek werd. In de eerste vervolgings-
golf van kritische denkers werd Ai,
Qing met zijn gezin naar het noord-
westen van China verbannen. Net als
zijn vader lijkt Ai de hakken in het
zand te hebben gezet, niet van plan
zijn kritiek op de Chinese regering in
te dammen. Die luidt kortweg: het is
een stel bedriegers, dat zijn eigen be-
volking wantrouwt en er alleen maar
op uit is zichzelf in stand te houden
Het is wachten op eerrfinale zet
van de Chinese leiding, die al bezig is
zijn financien tegen het licht te hou
den, een omineus teken. De eerste
klap heeft Ai al gehad. Toen hij een
paar maanden geleden wilde getui-
gen in een rechtszaak tegen een
mede-activist in de aardbevingszaak,
werd's nachtszijn hoteldeuropenge-
trapt door de veiligheidspolitie. De
klappen die hij tegen z'n hoofd kreeg
leidden tot een hersenbloeding die
hij ternauwernood overleefde. De
mede-activist, schrijverTan Zuoren,
is inmiddels veroordeeld tot vijf jaar
gevangenisstraf. O
Behal ve puin is er niet veel te
zien in Bam, Zuidoost-lran.
Het restaureren van de lemen
2.000 jaar oude stad en de citadel
gaat tergend langzaam; alles moet in
oorspronkelijke staat worden her-
steld. Vanaf de grond, in handge-
maakte blokken van onder andere
stro, mest en water, zoals het er voor
26 december 2003 uitzag.
Op die dag trof een aardbevingde
stad. Het epicentrum lag direct onder
de antieke citadel. In twaalf secon-
den werden zo'n 40.000 mensen be-
dolven onder het puin, zo'n 75.000
anderen overleefden de schok, maar
waren alles kwijt.
Ook het nieuwe deel van Bam
was grotendeels verwoest, een cha-
otische verzameling dicht op elkaar
en slecht gebouwde panden random
de oude stadsmuren. Voor de Iraanse
overheden een uitgelezen kans die
doom in het oog definitief op te rui-
men, tot grate woede van de overle-
venden van de aardbeving. Onttrok-
ken aan het oog van de media heb
ben die de afgelopen jaren herhaal-
delijk tegen de overheidsplannen
gedemonstreerd, waarbij met scherp
op de betogers werd geschoten.
Maar ook de restauratiewerkers
raakten gefrustreerd. Vrijwel alle
buitenlanders onder hen klaagden
dat de Iraanse overheid hen behan-
delt als spionnen, ze worden con
stant in de gaten gehouden en moe-
ten voor alles een vergunning aan-
vragen bij ministeries in Teheran. En
er zijn nog steeds buitenlanders in
Bam, om de Iraniers bij het restaura-
tiewerk van de oude stad en haar 24
monumenten te helpen. Zes maan
den na de aardbeving zette UNESCO
Bam op zijn lijst van werelderfgoed,
om Iran te steunen. Bam lag in puin,
maar de betrekkingen tussen Iran en
de internationale gemeenschap wa
ren beter dan ze in decennia waren
geweest, zelfs met de VS; in ruil voor
noodhulp gaf Teheran de VS meer in-
zicht in de nudeaire plannen.
De detente was van korte duur.
Onder havik-president Ahmadinejad
worden de muren van Bam en Iran
weer steeds verder opgetrokken. O
II
Er zijn gemiddeld 3.000 bevingen per jaar met
magnitude 5, honderd met 6, twintig met magnitude
7 en twee met 8 op de Schaal van Richter.
De sterkste aardbeving ooit had een magnitude van
9,5 en vond in 1960 in Chili plaats. Er vielen slachtof-
fers tot in Hawai 10.000 km van het epicentrum).
o
Ook hier is het niet pluis. Roermond beef de in de
nacht van 13 april 1992 met 5,8 op de Schaal van
Richter, de grootste schok in Nederland.
