Achtergrond
OOO
Diemagere
jaren zonder
frietje,zonder
bier, zonder
sjekkie,die
kunnenvelen
gestolen
worden.
Danliever
nulekker
leven.
Gezondheid Murw gebeukt door Postbus 51
ooo
Eet Gezond! Minder vet! Meerbewegen! Wezijn ermeedoodgegooid.
Maarsinds een paarjaar heeft het geen effect meer. Een grate graep
vooral laagopgeleiden heeft ergeen boodschapaan.
Eine letzte Zigarette...
Ubermenschen rauchen nicht!
Das tut Weh...
MaasstadPers
Woensdag3i maart20io
Dat gezeur over gezond:
a jaren van
vooruitgang
heeft de stil-
stand ingezet.
Hetlijktalsof
we massaal
weigeren om
nog langer
Marcel Hulspas
N
'gezond te doen'. Tot een paar jaar te-
rug gingen we steeds meer bewegen
en steeds gezondereten. Dat wil zeg-
gen: dat deden de hoogopgeleiden.
En daar lijkt de rek nu wel uit. En de
laagopgeleiden? Die keken toe. 'Ge
zond' is voor hen altijd een verdacht
woord geweest. Een woord dat riekt
naarvies, naar links, naar overheids-
dwang, naar betutteling, naar als-
maar hetzelfde gezeik over drank en
pesterige boetes voor kleine cafeetjes.
Laagopgeleiden hebben 'gezond'
nooit ietsgevonden. Gevolg: Neder-
land is tot stilstand gekomen.
Neem bewegen. Dat is gezond.
Dus besloot de overheid dat we meer
moesten bewegen, en verzon ze enige
jaren geleden de 'Nederlandse Norm
Gezond Bewegen'. Voortaan moesten
Nederlandersaaneen norm voldoen.
Prompt kwamen we tot stilstand. Re-
cente cijfers van het Centraal Bureau
voor de Statistiek (CBS) laten zien
dat we in 2009 niet meer hebben be-
wogen dan in 2008, en toen bewogen
we al evenveel als in 2007. Toen de
norm 'Gezond Bewegen' werd be-
dacht, voldeed tweederde van de Ne-
derlanders daaraan. En nu is dat nog
steeds zo. Bewegen is verdacht. Bijna
niet leuk meer. Dan maar dik.
Ook als het om overgewicht gaat,
kan de overheid ons nog meer vertel-
lenVeertig procent van de Nederlan-
ders heeft een matig overgewicht
(een BMI tussen de 25 en 30). Alle
instanties, van Weight Watchers tot
het ministerievan VWS, behandelen
matig overgewicht als het voorpor-
taal van de hel: het hellend vlak naar
extreem overgewicht. Het liefst ziet
men de overgrote meerderheid bene-
den de 25. Maar iedere deskundige
weetdatditonnodigis. Matig overge
wicht brengt geen zorgwekkende ge-
zondheidsrisico's met zich mee (het
verlengt zelfs de levensverwachting)
en iedere burger weet datafvallenvan
'matig' naar 'mager' verduiveld lastig
is. En dus ne^mt de grote meerder
heid dat gejeremieer over ons gewicht
allang niet meer serieus. Het percen
tage Nederlanders met matig overge
wicht (40) verandert al jaren niet, en
het perentage met extreem overge
wicht (11) stijgt al jaren licht. Dat
laatste getal is sinds het CBS op ons
gewicht begon te letten, in 1981, nog
nooit zo hoog geweest. Alle gedram
haalt niks meer uit.
Goed nieuws
Maar het CBS had ook goed nieuws,
vond het zelf: het percentage rokers
blijft 'over een wat langere periode
bekeken' dalen. In 1990 lag het rond
de 40, in 2000 op 30, en nu rond de
27. Het interessantste aan deze cijfers
is vooral wat ze niet laten zien. De ro-
ker is de paria van de moderne sa-
menleving. Van alle kanten neemt de
overheid hem onder vuur. Maar het
maakt niks uit. In de leeftijdscatego-
rie 12 tot 24 jaar is het percentage ro
kers de laatste vijf jaar gelijkgebleven:
23. En kent u de campagne om de
jeugd van de drank weg te houden?
Met de stiekem verleidelijke slogan
'Alcohol onder de 16, nog even niet'?
Het aantal zware drinkers (minimaal
een dag per week minimaal zes gla-
zen) in de categorie 12 tot 24 lijkt wat
te dalen, maar we hebben het nog
steeds over een op de acht jongeren.
En het landelijke beeld is: we drinken
al jaren geen slok minder.
De al jaren aanhoudend teleurstel-
lende cijfers van het CBS leidden er-
toe dat het RIVM en de Inspectie voor
de Gezondheidszorg afgelopen week
aan de alarmbel trokken. In twee af-
zonderlijke rapporten (zoiets moet
toch indruk maken!) leggen beide
instanties de schuld hiervoor ener-
zijds bij de gemeenten, die geen werk
zouden maken van preventiebeleid,
maar ook bij de slappe overheids-
campagnes. Dat kan veel harder.
RIVM-directeur Marc Sprenger: 'De
overheid moet de durf hebben om
krachtig en normatief haar rol op te
pakken.' Dus nog meer folders, nog
meer reclamespotjes, nog meer be
tutteling - zou het werken?
Er is zeker nog heel wat winst te
boeken. Volgens de deskundigen
zouden we veel meer jaren in
gezondheid en geluk kunnen
leven, als we maarwillen. Het
probleem is alleen dat goe-
de gezondheid meer en
meer ieders probleem
is. Een zaak van ge-
zonde keuzes ma
ken. Op dit mo
ment is de helft
van het aantal
ziektegeval-
len in ons
land te voor-
komen, als we
allemaal gezond zouden leven.
Dat zou de overheid een hoop geld
schelen. Maarwe hebben ergeen zin
meer in. Of beter: een groot deel van
de bevolking heeft daar geen zin in -
en ook nooit zin in gehad.
In zijn recente boekZiek in
Nederland wijst de Rot
terdamse hoogle
raar Johan Mac-
kenbach erop dat
we de afgelopen
twee, drie decen-
nia weliswaar ge-
middeld gezonder
zijn geworden,
maar dat niet iedere
Nederlander daar
aan evenveel heeft
bijgedragen. Het ver
schil in levensverwachting tussen
laag- en hoogopgeleiden bedraagt
momenteel 7 jaar, en het verschil in
het aantal gezonde jaren, de 'gezonde
levensverwachting', is zelfs 15 a 20
jaar. Dat is een opmerkelijk verschil,
met eigenlijk maar een oorzaak: geld.
Hoogopgeleiden hebben meer geld
voor een beter huis in een betere
buurt, voor sport en voor het kopen
van gezonde producten. En geld
maakt gelukkig. Hoogopgeleiden
hebben leuker werk, werken minder
hard, hebben minder (geld)zorgen.
Maar het opmerkelijke is, dat dit op-
In de jaren vijftig rookte nog 90 procent van de
West-Europese mannen en 30 procent van de
vrouwen. Nu is dat voor beide rond de 25 procent.
De eerste antirookcampagnes vonden plaats in
nazi-Duitsland, waar men roken beschouwde als
een gevaar voor de gezondheid van het Arische ras.
In twee wetenschappelijke artikelen, van Franz Miil-
ler in 1939 en Eberhard Schairer in '43, werd voor het
eerst aangetoond dat roken longkanker veroorzaakt.
