Achtergrond
ooo
Dat heb ik nou weer!
He Losung der Rattenfrage
He Wo Rauch ist...
He Sein Kampf
MaasstadPers
Woensdag3i ma
wezijnhetzat
MERIJN BEELDVERTELLER
merkelijke gezondheidsverschil be-
trekkelijk recent sterk is toegenomen.
Vanaf de jaren negentiggingen hoog-
opgeieiden massaal 'gezond doen'.
Vanaf het moment dat de overheid er
aandacht voor kreeg, dat er 'beleid'
kwam, inclusief subsidies, en (dure)
producten om een gezonde leefstijl
te bevorderen. Blijkbaar hadden die
overheidscampagnes wel effect -
maar voornamelijk op de bovenlaag.
De rest van de bevolking deed niet of
nauwelijks mee. Die had geen bood-
schap aan de overheid. Laat 'de poli-
tiek' eerst maar eens wat voor mij
doen, in plaats van andersom, zo
luidde de redenering.
Sesamstraat-effect
Het is het bekende 'Sesamstraat-ef
fect': voorlichting en stimulerings-
programma's worden voornamelijk
opgepikt en benut door degenen die
al een voorsprong hebben, die het
niet nodig hebben - en veel minder
door degenen waar al die stimulering
juist voor bedoeld is. Al die goedbe-
doelde bemoeienis overbrugt de
kloof tussen beide groepen niet,
maar vergroot die. Vandaar dat on-
derzoek laat zien dat antirookcam-
pagnes uitsluitend effect hebben op
hoogopgeleiden. Vandaar dat zaken
als joggen, 'light' producten en vlees-
vervangers (bah!) slechts bestemd
li jken voor mensen met een academi-
sche graad en een voltooide ski-op-
leiding.
Het waren die hbo'ers en acade-
mici die er de afgelopen jaren voor
zorgden dat de gemiddelde Neder-
lander een stuk gezonder werd. Daar
isgezondheidswinstgeboekt. En daar
lijkt de rek nu uit. Hoogopgeleiden
vinden blijkbaar dat ze genoeg doen
- en wie weet is dat ook wel zo. En de
laagopgeleiden? Die doen niet mee.
Toen niet, nu niet, en in dit tijdperk
van diep wantrouwen jegens alles wat
overheid heet, zullen ze ongetwi jfeld
ook niks gaan doen. Alle goedbe-
doeldegezondheidsvoorlichtingvan
de afgelopen twintig jaar heeft hen
niet bereikt. Het doet ze nauwelijks
wat. Het heeft er alleen maar voor ge-
zorgd dat de maatschappelijke twee-
deling in ons land een extra dimensie
heeft gekregen: een fiks verschil in le-
vensverwachting en gezondheid.
Kan dat verschil weggewerkt? Niet
door de medische wetenschap. Tegen
de tijd dat laagopgeleiden ziek zijn,
valt daar verdomd weinig aan te
doen. Net als Sprenger doet Macken-
bach een beroep op de overheid. Die
moet zorgen voor 'meer, intensievere
of beter toegankelijke preventieve
programma's voor mensen met lage-
re opleidingen', kortom, 'een minder
Hoe groot is de kans dat u (min-
stens eenmaal in uw leven) last
krijgtvan:
Rugklachten,
blaasontsteking 100%
Eenbesmettelijkeziekte 90%
Waarondergriep 82%
Verkeersongeval 70%
Astma 60%
Sportblessure 55%
Depressieve klachten 52%
Arbeidsongeval 50%
Suikerziekte 42%
Hartinfarct 22%
Borst-of prostaatkanker 12%
Oikkedarmkanker 6%
Longkanker 6%
Geweld 1,2%
Geraaktdoordebliksem 0,02%
Bran: RIVM, 2006
terughoudende rol van de overheid'.
Voorlichten, betuttelen, zachtjes
dreigen desnoods. Maar als dat al ef
fect heeft, is het bij de hoogopgelei
den. Alle goedbedoelde pogingen
om Nederland gezonder te maken,
zullen de gezondheidskloof alleen
maar nog groter maken. Dan was de
Wereldgezondheidsorganisatie twee
jaar geleden helderder: om de soci-
aal-economische verschillen in ge
zondheid weg te werken, aldus de
Commissie-Marmot, moeten macht,
inkomen en natuurlijke hulpbron-
nen eerlijk worden verdeeld. Dat
wordt wachten op de wereldrevolu-
tie.
De overheid heeft het goed met
ons voor, zeker. Uit eigenbelang, ui-
teraard. Maarze heeft niet in de gaten
dat ze geen onderdeel is van de op-
lossing, maarvan het probleem. Voor
de laagopgeleiden maaktde overheid
deel uit van die andere kant van de
samenleving, de kant die geld heeft,
de kant die alles beter weet en die de
rest van Nederland vertelt wat ze
moet doen. Die laagopgeleiden vin
den het dus helemaal niet erg dat ze
zich qua leefstijl onderscheiden van
de kwebbelende elite. Integendeel,
daar zijn ze trots op. En die extra le-
vensjaren, die magere jaren zonder
frietje, zonder bier, zonder sjekkie,
die kunnen wat hen betreft gestolen
worden. Dan lievernu lekker leven.
Lekker eigenwijs. Den Haag kan
doodvallen. En beter ophouden met
de burger vertellen hoe hij moet le
ven. O
Om te bewijzen dat roken schadelijk is, sloten Duitse
onderzoekers ratten op in kleine gaskamertjes, die ze
vol rook bliezen. De ratten legden het loodje.
Uitgebreide, voor die tijd unieke bevolkingsonder-
zoeken lieten zien dat zware rokers een veel grotere
kans hadden op longkanker dan niet-rokers.
Het geld dat noodzakelijk was voor al dit onderzoek,
honderdduizend Reichsmark, kwam rechtstreeks
Vy van Adolf Hitler, zelf een fanatieke antiroker.
