Cultuur
J
Vintage verhalen tjjdloos
I
I
I
i
l
l
l
Icost^nkei
Wat doeje als ontslagen bankier met twee kids en
eenduurhuis?Jegaat gewoo n coke leveren
BOEK
RECENSIE
Satire De kostwinner
'Weinig kostwinners
weten zich uit hun
gouden kooitje
te bevrijden.'
Dwangneurotisch
gelanterfantistop
David Sedaris De Griekse Woody Allen
20
OOO
2{c Literaire teletekst stopt
9(c 17 april Frederik van Eeden-da;
Totaaltheater met Sandor AAarai
MaasstadPers
Woensdag 7 april 2010
cB-
De cocaine dealende
sukkel wordt krijger
Dirk Koppes
ROTTERDAM
Tonk van Lexmond had een perso
nage uit een boek van Nick Hornby
kunnen zijn. Hij wil niet volwassen
worden, zijn huwelijk loopt voor
geen meter, Tonk haat zijn nieuwe
baas en niemand helpt hem als hij
ontslagen wordt. Algehele misere,
maar dan luchtig gebracht in De kost
winner. Debuterend auteur Henk
Rijks gooit er 00k nog een snufje
thriller tegenaan: Van Lexmond vindt
een oorlogsvoorraad coke en gaat die
per scooter aan de Amsterdamse fine
fleur leveren. Dat kan niet lang goed
gaan.
II w uitgever introduceert uw boek
als tegenhanger van chicklit, als
de eerste cocklit in de Nederlandse
literatuur. Kunt u zich in die om-
schrijving vinden?
'Mwah... Het is niet mijn uitgever die
die kreet bedacht heeft, maar thriller-
schrijfsterSaskia Noort. Zij twitterde
'cocklit van de bovenste plank!', en
de uitgever is natuurlijk opportunis-
tischgenoegomzo'nheerlijke quote
overte nemen.Vanmij mag je het van
alles noemen, bijvoorbeeld de eerste
Business Novel in de categorie Small
Business Fiction.'
Heeft u een satire op de bankiers-
wereld willen schrijven?
'Niet per se satire, en niet per se de
bankierswereld. Overal lopen gekken
rond die elk nieuw verschenen ma-
nagementboek aangrijpen om de
boel weer eens lekker op te schudden
Overal zie je rare modeverschijnse-
len: staand vergaderen, of ineens al
les duurzaam noemen: duurzaam
kopieren, duurzaam lunchen, you
name it, het is duurzaamheid alom.
Vorig jaar lulde iedereen nog over
kennis en kenniseconomie; hoor je
nu niemand meerover.'
Aan de ene kant is Tonk van Lex
mond een sukkel die ontslagen
wordt, aan de andere kant een
Henk Rijks
man die het heft in eigen hand
neemt door (illegaal) de kost te
winnen voor zijn gezin. Is hij een
held of een antiheld?
'Hij is in de eerste plaats een bange
man, die pas in actie komt nadat hij
daartoe wordt gedwongen. 't Is niet
echt een sympathiek figuur. Tonk
staat dan 00k voorTendentieus On-
genuanceerd Nodeloos Kwetsend,
Henk Rijks
niet geheel toevallig de pay-off van
geenstijl.nl. Losdaarvan: iniederver-
haal maakt de hoofdpersoon een
ontwikkeling door van wees (ontsla
gen) naar zoeker (wat nu verder met
mijn leven?) via krijger (ik moet in
actie komen om mijn gezin te red
den) tot martelaar (zal het hem uit-
eindelijk lukken om...?). Wat dat be-
treft verschilt Tonk niet veel van
andere kostwinners. Die zitten 00k
vast in een bepaald patroon, met een
e bent een bom die tot ont-
ploffing komt en enkel zich
zelf vernietigt', roept Vincent
De Wimper over zichzelf. De dwang-
neuroot pur sang heeft een groot
vermogen zichzelf haarfijn te analy-
seren. Daar heeft hij 00k alle tijd
voor, want na het verliezen van een
middelmatig baantje en een minder
dan middelmatige relatie heeft Vin
cent niets om handen. Dus zoekt hij
manieren om de lege dagen te vullen.
Klinkt allemaal erg naargeestig?
Toch weet de Vlaamse auteur Chris-
tophe Vekeman in 49 manieren om de
dag door te komen 00k van deze on-
sympathieke mislukkeling een mens
van vlees en bloed te maken. Een pa-
reltje in de collectie losers die Veke
man in de loop derjaren heeft gepor-
tretteerd. Je blijft tegen beter weten
in hopen dat het allemaal goed komt
met Vincent en zijn imaginaire hond.
Veel kinderen hebben een fictief
speelkameraadje, alleen is Vincent
daar nooit mee opgehouden. Het te-
tophypotheek, hoge lasten en status-
angst. Er zijn er maar heel weinig die
zich uit dat gouden kooitje weten te
bevrijden. De meesten blijven veel te
lang zitten en wachten tot ze eruit
worden geflikkerd. En dat begrijp ik
heel goed.'
Waarom komt u als eerste met Ne
derlandse cocklit? Vrouwen lezen
veel meer dan mannen (en kopen
de boeken), dus had u niet beter
een damesroman kunnen schrij
ven?
'Ik wilde helemaal geen cocklit schrtj-
ven! Je moet nooit willen schrijven
vanuit marketingoverwegingen. Als
je zo begint is de boot aan, en boven-
dien werkt het niet zo. 'Kom, ik ga's
effe een roman schijven voor de cos-
mopolitische vrouw van 35+ in wel-
standsklasse B+.' Het opvallende aan
De kostwinner is dat vrouwen het 00k
een fantastisch boek vinden. Mannen
denken: dat boek gaat over mijn
buurman. Vrouwen denken: dus zo
zit de man in elkaar. Ze kopen en le
zen het gelukkigallebei.'
Bent u zelf nog steeds een jongen
die niet volwassen wil worden?
'Hahaha! Eerder een man die heim-
wee heeft naar de jongen die hij nooit
was.'
Tonk van Leeuwen vergaart een il
legaal kapitaal met de verkoop van
cocaine. Moeten harddrugs gele-
galiseerd worden om zo woeker-
winsten tegen te gaan?
'Ik heb daar geen moreel oordeel
over, maar als je de kosten ziet van
drugsbestrijding, en het totale gebrek
aan resultaat, danzou jejeaf kunnen
vragen of het niet slimmer is om het
op z'n minst officieel te reguleren.
Maar dat is politiek natuurlijk niet
haalbaar. En economisch 00k niet.
Als je nagaat dat de jaarlijkse omzet
aan cocaine meer is dan die van Mc
Donald's en Nike samen, dan snap je
dat het heel moeilijk wordt om dit
soort powerhouses aan te pakken.' O
Henk Rijks: De kostwinner
Sedaris verdient een groot publiek. herman wouters/hollandse hoogte
Oude prak smaakt naar meer. Een
nieutoe Sedaris bijvoorbeeld.
Dirk Koppes
ROTTERDAM
Bij uitgeveri j Lebowski hebben ze het
gebruik van sappige quotes tot een
hogere kunstvorm verheven. De Itali-
aanse auteur Niccolo Ammaniti werd
met hulp van 'literaire' vrienden' Her
man Koch, Kluun en Susan Smit aan
een bestseller geholpen. Blijkbaar
had de in Parijs vertoevende Ameri-
kaan David Sedaris niet genoeg amici
in onze Republiek der Letteren, want
bij de heruitgave van een aantal van
zijn verhalen worden culi-goeroe Jo
hannes van Dam en cabaretier Marc-
Marie Huijbregts van stal gehaald.
Columniste Aaf Brandt Corstius heeft
zelfs een voorwoord geschrevenbij
Van je familie moetje het hebben.
Goede wijn behoeft geen krans, zou
je daar als zurevinoloog over kunnen
opmerken. Maar als het Sedaris maar
aan een extra lezer helpt, is al die
moeite niet voor niets geweest. De
Griekse Woody Allen van de litera
tuur verdient een groot publiek. In
Van je familie moetje het hebben staan
alleen oude verhalen, dus fans kun
nen debundel overslaan. Persoonlijk
houd ik meer van Sedaris' verslagen
van al zijn bij voorbaat tot mislukken
gedoemde baantjes. Zelden zo gela-
chen als bij zijn problemen om als
geloofwaardige elf de kerstman bij te
staan in een New Yorks warenhuis.
I Jet mooie van deze collectie is dat
je een beeld krijgt van Sedaris' hyste-
rische Griekse familie. Al heeft de
Amerikaan in interviews toegegeven
de meeste absurditeiten te verzinnen,
toch proef je dat er in elk verhaal een
onuitwisbare waarheid schuilgaat.
Dat maakt 00k deze opgewarmde
magentronprak vintage verhalen zeer
smakelijkekost. O
kent zijn onvermogen om de werke-
lijkheid te accepteren. Dus fantaseert
hij over meisjes die hij in de super-
markt tegenkomt, of aanbidt hij een
foto van zangeres Duffy.
Tot een van zijn vele dwangneurosen
behoort het gluren naar vrouwenkui-
ten. Die vormen immers het meest
erotische onderdeel van het vrouwen-
lichaam. Gelukkig zijn ze dezer dagen
bijna altijd onbedekt, zodat het zwal-
ken door supermarkten Vincent veel
genot verschaftJammer dat zijn ex
Patty van die dunne benen had, 'het
leek wel of zij de voorbije vijfentwin-
tigjaren in een rolstoel had doorge-
bracht'.
Hoe houdje de aandacht van de le
zer 230 pagina's vast met dwangneu
rotisch gelanterfant? Ivan Gontsjarov
kon zijn Oblomov ongestoord pagina's
lang niets laten doen. Vekeman beseft
dat de hedendaagse lezer een kortere
concentratieboog heeft en splitst zijn
verhaal in 49 korte hoofdstukken. 49
dagen, waarin Vincent met zijn on-
derbuurman op het slechte pad gaat,
nog eens naar zijn countryplatencol-
lectie luistert, zijn therapeut met
Monopolygeld betaalt en weg-
droomt bij een reisgids van Texas.
Christophe Vekeman vlucht niet
in makkelijke absurditeiten en over-
tuigt met zijn nihilistische naargees-
tigheden. O
Christophe Vekeman
49 manieren om de dag door te
komen
De rubriek Teletekst LiTTerair stopt. Het was sinds
1990 in de lucht en bereikte dagelijks 150.000 lezers.
De financiering door Openbare Bibliotheken stopt.
De 150egeboortedagvanFrederikvanEedenwordt
herdacht met een expo in de Bredase Openbare
Bibliotheek en festiviteiten in Haarlem op 17 april.
Ursul de Geer organiseert acht keer in 4 grote steden
PI een Marai-marathon. Met toneelbewerkingen van de
1 auteur, filmfragmenten en Hongaars eten.