Zyid
-Afrika
Hoe voetbal met de blanken afrekende
4*
SLOW
MOTION
DagbladDe Persin
Kolonialisme Paard van Troje
OOO
Voetballende politici zijn eerlijker'
Wife
FL0RIS3AN
BOVELANDER
3|c Tuut-tuut-tuut
Wat is dat witte spul?
Opr0tten!
MaasstadPers
Woensdag 16 juni 2010
m tspui
Behalve de zweep en de bijbel
brachten de blanke kolonisten Afri
ka 00k iets dat later hun eigen on-
dergang zou worden: de voetbal.
Eva Ludemann
KAAPSTAD
Het moet even wennen zijn, voor de
mensen in Greenpoint. Hun lom-
merrijke, welvarende wijk, waar vrij-
wel alleen blanken wonen, is donker
getint. Kleurlingen en zwarten heb-
ben bezit genomen van de brede
stoepen langs Somerset Road, de
hoofdader van Greenpoint. 'Koel-
drank, bobotie, vlaggies!', prijzenze
hun waren aan, vanuit vrolijk ge-
kleurde houten hokjes. Door de stra-
ten trekken zwarte bands en swin-
gende zwarte massa's.
Op deze plaats begon het alle-
maal. Hier, inhetnoordenvan Kaap-
stad, werd een van de eerste voetbal-
wedstrijden ooit in Zuid-Afrika
gespeeld, door Britse, koloniale mi-
litairen. Door de gewone soldaten
dan, want de militairen met hogere
functies haalden hun neus op voor
voetbal. Zij speelden rugby en cric
ket, in Zuid-Afrika nog steeds de
sporten van de blanke elite. De
Schotse Kloof cricket- en rugbyclub
staat nu vlak naast de spiksplinter-
nieuwe McDonald's, die huist in het
pand dat eertijds het hoofdkwartier
van de Britten in Kaapstad was.
Voetbal was voor whites only. De
inheemse bevolking was niet ge-
wenst in Greenpoint, behalve als
slaven. En de enige andere zwarten
in dit deel van Kaapstad zaten in de
Breakwater-gevangenis. Het gevan-
genenblok staat nog overeind, het is
tegenwoordig het Commodore Ho
tel. Hier huizen nu rijke toeristen,
want het splintemieuwe WK-stadion
staat op een steenworp afstand.
De blanke kolonialisten brachten
de lokale Afrikaanse bevolking an-
derhalve eeuw geleden drie dingen:
de zweep, de bijbel ende voetbal.
De laatste bleek een paard van Troje:
halverwege de vorige eeuw werd
voetbal het instrument om het kolo
niale juk af te schudden.
Apartheidsregime
Samenscholen mochten de zwarten
niet, maar blootsvoets een zelfge-
maakt balletje rondtrappen, in na-
volgingvande blanken, daarinzagen
hun onderdrukkers geen kwaad. Te-
gen de tijd dat die doorkregen dat
hun slaven het spelletje gebruikten
om zich politiek en sociaal te organi-
seren en de arme massa's te mobili-
seren en te rekruteren, was het te laat
om de zwellende onafhankelijk-
In Goudkust, nu Ghana, speelden
vrijheidsstrijders stiekem bij maan-
licht het voetbalspel van hun over-
heersers na. Politiek leider Kwame
Nkrumah, later de eerste president
van onafhankelijk Ghana, organi-
seerde voetbaltoernooien om de
massa's te mobiliseren.
Nigeria: voetbal kan mobiliseren
en verenigen, zag 00k Benjamin
Nnamdi Azikiwe. De amateurvoet-
baller en oprichter van een van de
eerste Nigeriaanse voetbalteams
reisde door zijn land om het publiek
heidsdrang nog te kunnen onder-
drukken.
Onder het apartheidsregime raak-
ten in heel Zuid-Afrika voetbal en de
zwarte townships onlosmakelijk met
elkaar verbonden. Begin jaren zestig
richtten de zwarten er hun eigen
voetbal- en supportersclubs op.
Door de blanke overheersers gezoch-
te zwarten, onder wie 00k veleANC-
leden, wisten dikwijls aan de politie
te ontsnappen door zich als voetbal-
ler te vermommen en met elftallen
mee te reizen naar een wedstrijd of
toernooi elders in het land.
op te jutten met antikoloniale toe-
spraken. In i960, toen de Britten
zich terugtrokken, werd hij de eer
ste president van Nigeria. 'Politici-
voetballers zijn over het algemeen
eerlijker en redelijker', schreef hij.
Tijdens de onafhankelijkheids-
oorlogtegen Frankrijk reisden op
verzoek van amateurvoetballer en
verzetsleider Ferhat Abbas de Alge-
rijnse spelers in Frankrijk stiekem
naar huis om zich daar bij het verzet
te voegen. Massa's Algerijnse fans
meldden zich daarop 00k aan. O
Voetbal was en is veel meer dan een
spelletje met een bal', zegt parle-
mentslid mevrouw Melema tijdens
een werklunch in sloppenwijk Gu-
guletu. 'Het geeft ons, Zuid-Afrika-
nen, een boost in zelfvertrouwen,
een gevoel van eigenwaarde en trots.
Omdat we kunnen laten zien dat we
niet onderdoen voor de rest van de
wereld. Ras, rijkdom, wapens; op het
voetbalveld doet dit alles niet ter
zake. Op het voetbalveld gelden de-
zelfde regels voor iedereen.'
'Uhhuh', knikt Litta Musyinu-
Ogana instemmend, op een toon
zoals alleen zwarte vrouwen die kun
nen produceren: zangerig, maar re-
soluut. Ze is op haar paasbest ge-
kleed, in een blauwe bloemetjes jurk
met felgele banieren, op haar hoofd
een bijpassende hoed. Musyinu-
Ogana vertegenwoordigt Kenia in de
Afrikaanse Unie en is voor het WK
naar Kaapstad gekomen. Voetbal is
onze taal, de taal van alle Afrikanen.
Het is een kans om aan armoede te
ontsnappen. En het geeft jongens
discipline, houdt ze van de straat,
weg van drugs, drank en geweld.'
Turqoise
Beide dames hebben zich het afgelo-
pen jaar fiks geergerd aan het gebrek
aan vertrouwen in Zuid-Afrika. De
hele wereld vroeg zich af: kunnen
Afrikanen wel zo'n groot toernooi
organiseren? Moesten de Europea-
nen niet komen helpen? Mevrouw
Memela snuift. 'Die hulp, die wilden
we niet. En kijk: het gaat allemaal
prima. Zuid-Afrika heeft het'm ge-
lapt en alle Afrikanen zijn er trots
op.'
Dan lacht ze breeduit en wijst
naar de goudkleurige broche op de
revers van haar turqoise jasje, een
miniatuur van de cup met de grote
oren. Vij staan als een man achter
alle zes Afrikaanse teams. Kijk maar
goed, hij is voor ons, Afrikanen!' O
De kop is er af en wat een
droomstart. Zoals heel Ne-
derland inmiddels vertelt en
zich van vorige edifies nog wel her-
innert, moet je een toernooi niet te
goed beginnen. Ruimte houden om
in het toernooi te groeien en niet te
vroeg pieken, want de prijzen wor
den pas aan de meet verdeeld. Na-
tuurlijk moet je de meet wel halen,
dat is duidelijk, maar je beste spel in
de groepsfase etaleren heeft nog
nooit iemand een titel opgeleverd.
Het meest opvallende tot nu toe
vind ik overigens de prachtige slow
motion beelden. Beelden waarmee
we dieper in de spelers kunnen kij-
ken. Nog beter de ongekende klasse
van spelers zien. Nog beter krijgen
we inzicht in het ware verhaal op het
veld. We leren de gemene trucjes, de
onderlinge verhoudingen en per-
soonlijkheden kennen.
De gratie waarmee de Deense kee
per naar de hoek zweefde was een
mooi voorbeeld. Beeldje voor beeldje,
tergend langzaam zagen we hem met
zijn lichaam totaal in balans naar de
hoek zweven. Alsof hij verlost was
van zwaartekracht. De focus en de
concentratie in zijn ogen, op zijn ge-
zicht. Centimeter voor centimeter
gleed hij zich steeds verderstrekkend
doorde lucht.
De al evenzo traag vliegende bal
landde veilig klem in de machtige
keepershandschoenen. De daling
wordt al even slow ingezet. Het li
chaam schudt en buigt als het op het
gras neer komt. Een prachtig beeld
dat de kracht, gratie en souplesse van
de sportman weergeeft.
Even daarvoor zagen we hoe ge-
raffineerd de noppen van Van der
Wiel in de Deense wreef werden ge-
boord. Het gaf een mooi kijkje in de
voetballer. Dat wat normaliter voor
ons verborgen blijft, wat je wel denkt
maar wat nooit zo duidelijk naar vo-
ren gehaald was. Het gaf perfect aan
hoe vuil, vies en geslepen deze tackle
was.
Het raken van de bal was secun-
dair, het zou mooi meegenomen zijn
maar het was bijzaak. Het ging hem
er om zichzelf te laten zien, te mani-
festeren, te laten voelen. Hier ben ik
en met mij valt niet te sollen. Even
een tikkie uitdelen. Alle verdedigers
kennen het en doen het, zoals de ont-
vangers het 00k kennen. Ze zijn er
mee opgegroeid. Het hoort bij de mo
res van het voetbalspel.
We zagen dat koppers hun ogen
sluiten, close-ups van vreugde en
frustratie bij speleren begeleiding.
Prachtig in beeld gebracht. Wat dat
betreft gaat het nog een mooi WK
worden.
En onze Oranje mannen? De start
is goed en veelbelovend. Het enige
gevaar is dat de bondscoach zwicht
voor korte termijn succes en te veel
bijna-toppers op gaat stellen. Laat
de groten groeien, op het veld, want
zij zullen het uiteindelijk moeten
doen. O
Floris Jan Bovelander is oud-hoc-
key-international.
De vuvuzela gehaat? Welnee. Meer dan een miljoen
telefoongebruikers hebben de toeter al
gedownload als ringtone.
Voor de WK-fans die deze week afreizen naar Zuid-
Afrika: neem uw wanten mee. Het sneeuwt
d
zelfs in het noorden van Zuid-Afrika.
Doorde regen moesten de Fransen uitwijken naar een
andertrainihgsveld. Coach Domenech klopte aan bij de
Denen. Die verboden de Fransen hun veld te betreden.
