Achtergrond
Ontucht Een huiveringwekkend overzicht
ooo
Een criminele mentaliteit bracht de
Rooms-Katholieke Kerk tot het grootste
ontuchtschandaal in degeschiedenis,
met minstens 100.000 slachtoffers. Amen.
He Duitsland
He Oostenrijk
He Italie
MaasstadPers
Woensdag24 november20io
Peter Wierenga
Betast onder de douche, gedwon-
gen om een oude man te pij-
pen, slaagen schoppen krijgen,
je eigen kots moeten opeten,
anaal verkracht worden... Je
kunt het zo smerig niet beden-
ken of het is gebeurd, met kin-
deren in alle leeftijden, van 2 tot 16 jaar. En
niet een keertje, nee, ontelbare keren, systema-
tisch. Het seksueel misbruik in katholieke in-
stellingen blijkt in elk land waar het opduikt
geen incident te zijn, maar een patroon.
Eind dezeweekverschijnthet eerste rapport
van de commissie-Deetman, die op verzoek
van de bisschoppen onderzoek doet naar de
ontucht in Nederlandse internaten, kostscho-
len en seminaries. Dat advies zal gaan over hoe
de hulp aan slachtoffers, die zich tot woensdag
1 december kunnen melden, het beste vorm
kan krijgen (zie kader). Velen durven nu pas,
veertig tot vijftig jaar na dato, te spreken over
wat hen is aangedaan.
Zoals op het Eindhovense internaat Eiken-
burg, van de - hoe verzin je het - Broeders van
Liefde. 'Hij vroeg me's avonds op zijn kamerte
komen voor een drankje', vertelt Henk Overde-
vest, dieerin 1968 aankwam, over een broeder.
'We hadden gesprekken over mijn thuissituatie,
over mijn problemen. Totdat die man ineens
midden in de nacht toesloeg. Ik werd aange-
rand. Ik was 12 jaar en erg geschrokken, kon
geen kant op natuurlijk. Ik had geen bescher-
ming. Ik kon het niet thuis vertellen, want daar
was ook geen vertrouwen. Dat was vreselijk
moeilijk.'
Wateenveilige haven had moeten zijn, bleek
een klimaat van angst, geweld en misbruik. Met
levenslange trauma's tot gevolg.
Henk herinnert zich nog een voorval. Op
een zaterdagmiddag, tijdens een potje biljar-
ten, stond een jongen tegen het biljart geleund.
'Broeder Johannes kwam achter hem staan met
zijn armen op het biljart. Die jongen kon geen
kant op. Broeder Johannes maakte van die rare
ritmische bewegingen, een aantal minuten
bleef hij zo tegen hem aanrijden. We stonden
met zijn alien apathisch te kijken. Niemand die
durfde in te grijpen, zo bang was je. En terwijl
hij zo bezig was zag je zijn ogen helemaal uit-
puilen, het zweet op zijn voorhoofd, hijgend.
Na drie minuten was hij klaar, en toen liep hij
weg.'
Beerput
Het is maar het topje van de ijsberg. Het seksu
eel misbruik van misdienaars, kostschooljon-
gens en -meisjes, weerloze kinderen die aan de
hoede van de Katholieke Kerk toevertrouwd
waren, is zonder twijfel het grootste religieuze
schandaal aller tijden. De enorme omvang bli jft
buiten zicht, omdat de schijnwerper van land
De kerk is ziek
tot land gaat, als ergens weer een schandaal op
duikt van broeders, priesters en bisschoppen
die hun handen (en erger) niet thuis hebben
kunnen houden.
Hoeveel mishandelingen, hoeveel verkrach-
tingen, hoeveel psychisch leed, hoeveel zelf-
moorden wereldwijd het betreft: het valt niet
meer precies na te gaan. Hoevelen zullen nooit
naar buiten getreden zijn, uit schaamte?
Wie de cijfers uit het omvangrijkste onder
zoek, te weten het Amerikaanse, doorrekent
naarde 1,1 miljard katholieke zieltjes op aarde,
komt zelfs met een voorzichtige schatting op
zeker 100.000 slachtoffers van seksueel mis
bruik. Honderdduizend kapotgemaakte le-
vens.
Het deksel van de Nederlandse beerput werd
in maart van dit jaar gelicht door NRC Handels-
blad en de Wereldomroep. Zij onthulden over
seksueel misbruik bij instituut Don Rua in
's Heerenberg, van de orde der salesianen
- broeders die al bij onze oosterburen in op-
spraak waren gekomen. Ronduit schokkend
waren de persoonlijke drama's die daarna naar
de oppervlakte opborrelden. Inmiddels wor
den tientallen instellingen ermee in verband
gebracht; de misdrijven lopen van eenTilburgse
frater die in 1935 in onderbroekjes graaide tot
een pater uit Enschede die in 2000 na seksueel
misbruik uit zijn functie is gezet.
Moed
We weten nog niet waar de teller in Nederland
zal blijven steken. Dat er nu pas zo'n stortvloed
aan verhalen is, heeft te maken met de open-
heid van de laatste decennia. De meeste mis
drijven spelen in de jaren vijftig en zestig, toen
seksualiteit taboe was en geestelijken groot ge-
zag genoten. De misbruikte kinderen - vooral
jongetjes, maar ook meisjes - durfden het niet
te vertellen thuis. De enkeling die wel de moed
verzamelde, werd menigmaal nieteensgeloofd.
En moest weer terug naar de hel. Henk: Thuis
heb ik echt gevochten toen ik hoorde dat ik
weer naar Eikenburg moest. Ik heb weken lo
pen schreeuwen en huilen dat ik niet wilde.'
Denk niet dat alleen mannen dader waren.
NRC ontvingberichten over seksueel misbruik
van meisjes door nonnen. In weeshuis De Kol-
lenberg te Sittard brachten vrouwelijke geeste
lijken havermoutpap met grof geweld - klap-
pen op het achterhoofd - bij een 5-jarige naar
binnen. Als het arme kind het opbraakte, moest
het ook dat opeten.
Ich habe esnicht gewusst, zei Georg Ratzinger (broer
van de paus) over het misbruik van de Regensburgse
koorknaapjes die hij dertig jaar dirigeerde.
Vijf priesters van een klooster in Kremsmunster,
Oostenrijk, zijn geschorst na klachten over seksueel
misbruik en mishandeling van jongetjes.
64 oud-leerlingen van doveninstituut Antonio Pro-
volo te Verona beschuldigen 24 docenten zwart op
wit van seksueel misbruik en fysieke mishandeling.
