Achtergrond
mM
Hoe doet Nederland het?
#Eiiergie Olie, aardgas en steenkool in2050volledig
afschaffen? Ja, dat kan, zeggen twee Amerikaanse
onderzoekers in de meest radicale energiestudie tot nu
toe. Met wind, water, zon en aardwarmte is het mogelijk.
En tegen dezelfde kosten als nu.
Ambities
Niet zo duurzaam
Drill, baby drill
Dure olie
J. VJ MaasstadPers Woensdag 2 3 februari 2011
Ja, volled*
roen
Jan-Hein Strop
V
Goed, er waren een paar
overstromingen vorig
jaar. 2010 was het
warmste jaar ooit. En
het vorige decennium
was warmer dan alle voorgaande.
Maar om dat in verband te brengen
met menselijke klimaatverandering
is zo 2005. We bouwen in Nederland
drie nieuwe kolencentrales, die we
niet nodig hebben. Laten we tegelij-
kertijd maar meteen ophouden met
die windmolens, want die draaien
niet op wind, maar op subsidie. En ze
zijn nog lelijk ook. Net als A1 Gore.
Niet iedereen laat zich meevoeren
op deze nieuwe klimaatsceptische
wind. Erzijnnogmensendiezicheen
wereld proberen voor te stellen die
bevrijd is van fossiele brandstoffen;
die voor altijd draait op energie uit
kosteloze en hernieuwbare bron.
Zulke vergezichten zijn geen science
fiction, waarin koude kernfusie alle
problemen oplost. De stroom onder-
zoeken (zie kader) laat telkens zien
dat de omschakeling mogelijk is met
bestaande technologie.
Twee Amerikaanse onderzoekers
dachten: interessant, maar dat kun-
nen wij beter. Laten we nu eens becij-
feren of de gehele wereld kan om-
schakelen naar volledig groene
energie, zonder bankroet te gaan.
Hoewel de studie een zeker achter-
kant-van-een-envelop-gehalte heeft,
is de conclusie prikkelend.
Atmosfeer
Want wat blijkt? We kunnen olie,
aardgas en steenkool vollediguitban-
nen vanaf 2050. Met energie uit wa
ter, zon, wind en aardwarmte is het
mogelijk om de C02-emissies te re-
duceren tot nul. 'Barrieres van het
plan zijn primair sociaal en politiek
van aard, niet technologisch of eco-
nomisch', schrijven Mark Jacobson
(Stanford University) en Mark Deluc-
chi (University of California at Davis)
in Providing all global energy with wind,
water and solar power 2010
Wat dit plan anders maakt, is dat
het zich richt op volledig groene ener
gie. Dat betekent allereerst geen ge-
bruik van biomassa voor bijvoor-
beeld het maken van biobrandstoffen.
Want biomassa - of het nu planten-
resten ofalgen zijn - zullen maximaal
leiden tot een stabilisatie van het
C02-niveau in de atmosfeer. Bij ver-
branding komt immers koolstof vrij
die eerder is opgenomen - een cyclus
dus.
Ook de opvang en opslag van C02,
die in Noord-Nederland net is afge-
blazen door het kabinet, is uit den
boze. Anders zouden kolencentrales
blijven draaien en destmctieve steen-
koolwinning gewoon doorgaan. Ten
slotte is er om allerlei redenen (afval,
veiligheid) geen ruimte voor kern-
energie die, zonder de uraniumwin-
ning mee te rekenen, wel C02-vrij is.
Sahara
Wat blijft er over? Massale inzet van
windmolens op land en zee (zie cij-
fers naast illustratie) en veel zonne-
energie - samen goed voor 90 pro-
cent van alle benodigde energie. De
rest komt van waterkrachtcentrales,
stroomopwekking in zee met golven
en getijden en geothermische (aard
warmte-) centrales.
De auteurs hebben precies bere-
kend hoeveel landoppervlakte daar-
voor nodig is. Dat valt mee. Ervan
uitgaande dat de helff van alle wind-
energie op zee wordt opgewekt en dat
zonnepanelen op daken geen extra
ruimte vragen, is ongeveer 1 procent
aan nieuwe oppervlakte nodig.
Hoe weinig dat ook lijkt, in stre-
ken waar het hard waait of waar de
zon veel schijnt, zal het veel meerdan
1 procent opslokken. Stel je de Sa
hara daarom voor als een eindeloze
zee van op de zon gerichte spiegels,
die water verhitten om met turbines
elektriciteit te maken concentrated
solar).
Dat dit geen geheel utopische ge-
dachte is, bewijst Desertec, een sa-
menwerkingsverband van grote
Duitse concerns om een flink deel
van de Europese stroombehoeffe uit
de Noord-Afrikaanse woestijn te ha-
len. Concrete investeringen zijn er
nog niet, maar enkele Noord-Afri
kaanse energiebedrijven zijn al aan
boord.
Dit alles betekent dat alle energie
indetoekomstelektrisch is. Maar een
groot deel van alle energie is nu nog
afkomstig van het motorisch ver-
branden van .op olie gebaseerde
brandstof voor transport. En denk
aan het verbranden van aardgas voor
verwarming, koken en warm water
thuis. Hoe moet dat dan?
Voor transport stellen de twee
Amerikanen voor om de verbran-
dingsmotor van personenauto's te
vervangen door elektrische aandrij-
ving op accu's. Grote vraag is of daar
wel genoeg lithium voor is, nodig
voor lithium-ion accu's. Het ant-
woord is ja, mits we gebruikte accu's
weten te recyclen.
Het aandeel hernieuwbare ener
gie in het binnenlandse energie-
verbruik in 2009 was 3,9 procent -
cijfer voor 2010 is nog niet be-
schikbaar, maar zal niet veel hoger
liggen. De groei van de hoeveel-
heid hernieuwbare energie de
laatste jaren komt vooral door
meer bijstook van biomassa in ko
lencentrales, meer windenergie
en een toename van het verbruik
van biobrandstoffen in het weg-
verkeer. Maar keer op keer wordt
vastgesteld dat het Nederlandse
beleid ten aanzien van schone
energie en besparingachterblijft
bij de ambities. Die zijn dan ook
door het huidige kabinet naar be-
neden bijgesteld: van 20 procent
hernieuwbare energie in 2020
naar 14 procent.
Wil Nederland dat halen, dan
zal er veel gei'nvesteerd moeten
worden in windenergie op zee.
Daarstaan nu nog maar twee
windparken. Ondertussen wordt
er gebouwd aan drie nieuwe ko
lencentrales, een op de Maasvlak-
te en twee in de Eemshaven. Als
die in gebruik gaan, produceren
energiebedrijven veel meer
stroom dan we nodig hebben. En
gaat de C02-uitstoot flink omhoog.
De angst bestaat dat zoveel goed-
kope kolenstroom groene alterna-
tieven uit de markt drukt.
De Nederlandse regeringisofficieel afgestaptvan
het begrip duurzame energie:
het heet nu hernieuwbare energie.
De groene energierevolutie komt voorlopig niet
uit de VS: de Republikeinen willen zelfs het meest
gematigde klimaatbeleid torpederen.
Een vat olie schuift door de onrust in Libie snel
richtingde 100dollar. Daarzou heteconomisch
herstel last van kunnen krijgen.
