EEN LUCHT
BALLON IN
DE POLDER
Peter de Lange
rens daadwerkelijk aan de slag te gaan.
Over Erskine loopt het verhaal dat hij in
de beginperiode van zijn carrière zijn
personeel geen vast salaris uitbetaalde.
Op zijn kantoor onderhield hij een
houten kist waarin alle inkomsten wer
den gestort. Wie geld nodig had pakte
naar behoefte. Typerend was ook het
samenwerken op een speciaal voor dat
doel verbouwd zeilschip. Gewoonlijk lag
dat afgemeerd in Stockholm, maar
's zomers vertrok de Verona met het
complete personeel voor enkele
maanden naar Erskines buitenverblijf.
Tijdens de 'kantooruren' werd er aan
boord normaal gewerkt, 's avonds was er
tijd voor ontspanning bij het kampvuur.
Sociale
woningbouw
in Ekerö bij
Stockholm,
waar Erskine
ondanks lage
kosten een
grote variatie
wist te berei
ken.
-in het vriendelijke landschap van het
graafschap Essex kwam de scholier
Erskine in contact met het gedachten-
goed van de Quakers. Deze beweging
gaat uit van eenvoud, bescheidenheid,
liefde voor de natuur, respect voor de
democratie en individuele vrijheid van
de mens. Waarden die de Quakers eeu
wenlang tot vervolgden hebben gemaakt
en er de oorzaak van zijn dat de bewe
ging zich langzaamaan van de Oostfriese
oorsprong verplaatste naar het angelsak-
sische cultuurgebied. De Quaker-princi
pes lopen als een rode draad door
Erskines leven en werk. Hij is ze ook
altijd trouw gebleven.
Nu zijn stedebouwkundigen in de
regel wel aardige en vaak bescheiden
mensen. Een beetje wereldvreemd en
idealistisch soms zoals ze schijnbaar
afwezig bezig zijn met kaarten en platte
gronden en het maken van schetsjes op
een oude envelop. Ook een deel van
Ralph Erskines persoonlijkheid beant
woordt aan dat beeld. Nog altijd beheer
sen de eenvoud en bescheidenheid die
hem op de Friends' School werden bij
gebracht voor een groot deel zijn voor
komen en gedrag. Hij is gemoedelijk en
hartelijk, maar wekt tegelijkertijd een
afwezige indruk en kan een gesprek
plotseling onderbreken om zijn toe
hoorders bijvoorbeeld te tracteren op
een beschouwing over de verschillen
tussen de middeleeuwse en moderne
stedebouw. In dat beeld past ook de
informele kleding: de bruine manches
terbroek die hij combineert met een
openhangend hemd, een flodderige
regenjas, opzichtig oranje sokken en
schoenen die niet meer dan een herin
nering zijn aan zorgvuldiger tijden.
Opdrachtgevers moeten wennen aan
zijn uiterlijk en zijn aparte gevoel voor
humor. Bij de kennismaking met burge
meester Scheeres van Schiedam was de
eerste vraag die hij stelde: „En...., is het
leuk om burgemeester te zijn?"
De roem die hij in de loop der tijd ver
wierf schijnt hem nauwelijks te raken.
Hij luistert graag en heeft niet voor
mets de reputatie dat hij eerst praat met
omwonenden en de toekomstige
gebruikers van zijn bouwwerken alvo-
Het luchtballonnetje waarmee hij ieder
ontwerp 'signeert', is meer dan enkel
een luchtig handelsmerk. Het geeft
uiting aan zijn drang naar vrijheid.
Erskine is altijd een buitenmens
geweest. Hij houdt van de natuur, de
ongereptheid en de kracht van de ele
menten. De Canadese regering kreeg
daarom nul op het rekwest toen ze
Erskine verzocht een stad voor de arbei
ders van een uraniummijn te ontwer
pen. Uranium kan immers worden
gebruikt voor de produktie van atoom
wapens, en daar wil hij onder geen
voorwaarde bij betrokken zijn. In zijn
ogen hoort de mens te leven in harmo
nie met de natuur. Zonder deze geweld
aan te doen en zonder voorbehoud.
Aan de uitvoering van iedere opdracht
gaat dan ook altijd een meer dan gron
dige studie van plaatselijke klimatologi
sche omstandigheden vooraf.
Windrichting, neerslag, zonnestand en
gemiddelde temperatuur zijn bepalende
factoren voor ieder eindontwerp, voor
een industriële nederzetting boven de
Poolcirkel evengoed als voor een woon
wijk in Newcastle-on-Tyne.
Dikwijls resulteert die aanpak in een
hoog en langgerekt appartementencom
plex, dat de lagere woningen erachter
beschermt tegen de wind. Deze 'muur',
geïnspireerd op de vele antieke voor
beelden die leren hoe de mens zich van
nature richt op het heersende klimaat,
11 Musis
