co
(z-j-)
Musis 22
gunste van de Amerikaanse zaak te bewerken, op 28 maart 1782 namen de Staten
van Holland (in navolging van die van Friesland) een resolutie aan ter erkenning
van Adams. In de weken daarna volgden ook de nadere gewesten en op 19 april
van datzelfde jaar werd door de Staten-Generaal John Adams als eerste officiële
gezant van de Verenigde Staten in de Republiek toegelaten. Het nieuws van de
erkenning werd op tal van plaatsen met veel gejubel en gejuich ontvangen.
Gelegenheidsgedichten laten geen twijfel bestaan omtrent de aard van de vreugde:
"Juich! Juich met regt! Gij steunpilaaren
Der Republiek! Juich! Fabrikeurs;
Amerika roept om uw waeren
Werk voort, werk voort, herstel uw Beurs"
<3!
In Schiedam was de blijdschap over de erkenning van het nieuwe Amerika zo
groot dat, wanneer we een tijdgenoot mogen geloven, er "bijzondere
Vreugdebedrijven" werden waargenomen. Zeker is in ieder geval dat niet lang na
19 april, ter gelegenheid van de erkenning van de Verenigde Staten en de toela
ting van Adams als gezant, in Schiedam een groot diner van wel honderd couverts
werd georganiseerd waarvoor ook John Adams werd uitgenodigd. De organisato
ren (de plaatselijke handelaren en branders) hoopten dat Adams hiermee belang
stelling zou krijgen voor het produkt waar Schiedam bekend om stond: jenever.
Het stadsbestuur had immers al geconcludeerd dat de kwijnende fabrieken wel
een nieuwe impuls konden gebruiken. En ook al zou het niet gaan om de
honderden jaren die de export naar Amerika zou voortduren zoals Adams had
voorgespiegeld, het zou "onverantwoordelijk zijn, om in alle gevallen het genot
van temporaire Voordeelen te laten glippen".
Adams in Schiedam? In het oktobernummer 1782 van het satirische blad Lanterne
Magique qfToverlantaern is te lezen hoe de festiviteiten rondom het bezoek van
Adams aan Schiedam met enthousiasme en hooggespannen verwachtingen wer
den voorbereid. Toen de dag van het bezoek was aangebroken, zo verhaalt de
Lanterne Magique, liepen de burgers in hun beste kleren en zoveel mogelijk met
degen, piek of snaphaan uit om een glimp van nieuwbakken gezant op te vangen.
De heren van de stad hadden zich voor de gelegenheid piekfijn uitgedost en hun
pruiken met poeder bestoven. De teleurstelling was dan ook enorm toen na ver
geefs wachten Adams niet kwam opdagen. De Schiedammers waren zeer ont
stemd over dit gedrag van hun hooggeëerde gast. Volgens de Lanterne Magique
schaamde Adams zich zozeer om zijn nalatige gedrag dat hij besloot alsnog naar
Schiedam af te reizen. Adams zou met volle teugen genoten hebben van al het
geen Schiedam te bieden had. Terwijl de burgers feest vierden, vuurwerk afscho
ten en saluutschoten losten, deed de nieuwe gezant zich tegoed aan Schiedams
trots: de jenever om zich in de avond in licht benevelde toestand per koets naar
huis terug te laten brengen.
Dit verhaal zouden de organisatoren van dit grootse diner na afloop ervan graag
hebben verteld. De realiteit was echter wat minder groots: Adams kwam namelijk
niet naar Schiedam; ook niet nadat de Schiedammers blijk hadden gegeven van
hun teleurstelling. Vlak na de benoeming van Adams als Amerikaans gezant begaf
een deputatie van Schiedamse kooplieden zich naar Den Haag om met Adams
van gedachten te wisselen. Bij die gelegenheid werd de nieuwe ambassadeur uit
genodigd voor een bezoek aan de stad waarbij hem tevens een diner werd aange
boden. Adams liet zich echter verontschuldigen, maar de boodschap werd in zulke
bewoordingen gevat dat de Schiedammers zich eerder gestreeld dan teleurgesteld
zouden voelen. De Schiedamse kooplieden konden, zo antwoordde de secretaris
van Adams, gezien de uiteenlopende gevoelens in de Republiek ten aanzien van
de Verenigde Staten wel eens in moeilijkheden komen wanneer Adams de uitno
diging zou aanvaarden. Toch leek het doel voor de Schiedamse kooplieden ook
zonder de komst van Adams bereikt te zijn. De gezant had namelijk bij de
Amerikaanse regering melding gemaakt van de bijzonder vriendelijke geste van
de Schiedamse kooplieden. En of dit nu tot gevolg heeft gehad dat de
Amerikanen bijzondere belangstelling kregen voor de Schiedamse jenever blijft
natuurlijk gissen, feit is echter dat Schiedam als een van de weinige steden in de
Republiek heeft geprofiteerd van de Amerikaanse onafhankelijkheid. De hoogge
spannen verwachtingen die in den lande leefde over de te verwachten toename
van de uitvoer naar Amerika na erkenning ervan werden over het algemeen niet
bewaarheid, behalve in Schiedam. De jeneverexport naar de Verenigde Staten
groeide sterk en heeft in ieder geval bijgedragen aan de groeiende welvaart van
de stad aan het einde van de 18e eeuw.
Gebruikte literatuur/bronnen:
J. Adams, Diary and autobiography of John
Adams (delen 2-4)
Lanterne Magique qfToverlantaern (oktober
1782)
F.Ch. Meijer, De vroedschap van Schiedam,
1780-1795 (1986)
J.W. Schulte Nordholt, Voorbeeld in de verte.
De invloed van de Amerikaanse revolutie in
Nederland (Baarn 1979).
J.W Schulte Nordholt, De mythe van het
Westen. Amerika als laatste wereldrijk
(Amsterdam 1992).
L.C. Suttorp, Over Schiedam in de 18e eeuw
Resoluties van resolutiën van burgemees-
teren en vroedschappen (gemeentearchief
Schiedam)
