NIETS ZO MAKKELIJK ALS IN EEN
WEILAND BOUWEN
Hans van der Sloot
23 Musis
hoofd van de Dienst Stadsontwikkeling,
die allerwege lof krijgt toegezwaaid voor
de manier waarop nieuwbouwprojekten
in samenhang met monumentenzorg en
bewoning van voormalige bedrijfsge
bouwen worden gerealiseerd.
Een park was makkelijker geweest, dat
geeft hij grif toe. En eveneens dat
Schiedam de terreinen daarvoor recen
telijk nog in ruime mate voorhanden
had. Heeft het er immers niet heel lang
op geleken dat Schiedam de kaalslag van
de jaren zestig waarin de karakteristieke
arbeidersbuurten en knusse hofjes onder
regie van prestigieuze plannen tegen de
grond werden gegooid niet anders zou
Kinderen hebben met de stadsver
nieuwing geen enkele moeite. De
lego-stad die ze schoolsgwijs heb
ben opgebouwd in de bovenzaal
van het Stedelijk Museum lijkt in
niets op het Schiedam dat ze kennen.
Hun ideale stad gaat uit van andere
principes dan de bestaande en met de
heilige huisjes van monumentenzorg en
bestuur bestaat geen consideratie. Op de
plaats waar zich in de binnenstad de
grootste veranderingen voltrekken is de
bebouwing eenvoudig weggevaagd.
Over de havens zijn zoveel bruggen
gelegd dat niemand meer behoeft om te
lopen, in het hart van de stad bevindt
zich een uitgestrekt park met zitjes en
punten van vermaak en het politiebu
reau is een van electronika voorziene
vesting, van waaruit met paraboolanten
nes wordt gewaakt over de veiligheid
van de Schiedammers. Het mag ook
geen verwondering wekken dat auto's in
lego-Schiedam zijn uitgebannen, dat
bioscopen en winkels in ruime mate
aanwezig zijn en dat de binnenstad
wordt gedomineerd door torenflats.
Slechts een enkele molen is overeind
gebleven. Maar niet zonder in hoogte
ondergeschikt te zijn gemaakt aan het
Stedelijk Museum dat is ondergebracht
in een bouwwerk dat de Euromast nabij
komt.
Drs. Frans Griffioen heeft het er even
moeilijk mee. Daar sta je dan als het
kunnen oplossen dan door egaliseren,
inzaaien met gras en genieten van het
weinig) e dat de voortvarende stadsont
wikkelaars overeind hadden gelaten?
'Overigens zie je dat een nieuw
gebouwde stad in aanvang met echt als
stad kan functioneren', zegt hij.'Daar
gaan generaties overheen. Dat is ook het
belangrijkste euvel van nieuwe stichtin
gen of omvangrijke uitbreidingsplannen.
Pas later weegt de samenleving het nut
en de gebruikswaarde van de nieuw
bouw af en ontstaat er zoiets als leven'.
Een schitterend voorbeeld is natuurlijk
het verschil tussen de vooroorlogse
nieuwbouw en recente suburbane uit
breidingen. Waar de Amsterdamse zee
heldenbuurt een toppunt van leven
kent, moet Pendrecht zichzelf toch nog
als woonbuurt bewijzen.
'Maar', is zijn mening, 'in een weiland
bouwen blijft natuurlijk altijd eenvoudi
ger. Wanneer de binnenstadsontwikke
ling aan de orde is heb je direct te
maken met de wegwijzers uit het verle
den die meebepalen in welke richting je
dient te gaan'.
Ook het centrum van Schiedam stelt in
dat opzicht eisen, hoewel de stadsont
wikkeling in het centrum weinig in de
weg wordt gelegd door historisch
bepaalde voorwaarden. Hooguit stelt de
logistiek met betrekking tot de winkel
stand in het centrum enige eisen.
Griffioen: 'Eigenlijk geeft dit schitteren
de kansen. Met de ontwikkeling die zich
nu heeft ingezet en die straks nog ver
sterkt gaat worden door de metro, kan
Schiedam zich concentreren op functies
die direct in het verlengde ligging van
herwaardering en -beleving. Niet verge
ten moet worden dat Schiedam de enige
grote historische stadskern in deze regio
is. Natuurlijk mag je de betekenis van
Delft en Brielle niet ontkennen, maar
die liggen toch op zodanige afstand dat
de invloed hiervan gering is. Alleen
Delfshaven ligt dichterbij, maar dat is
zoveel kleiner dat alleen de pittoreske
aantrekkingskracht blijft. En die misgun
je niemand'.
Toevallig is het natuurlijk daarbij dat
Delfshaven meer met Schiedam verwant
is dan met de zustergemeente die deze
voormalige belastingvrije Delftsepoort
naar de wereld in beheer heeft. Al was
het alleen maar omdat in alletwee de
gemeenten de Schie via het stadshart in
de Maas vloeit en in beide gevallen via
een Voorhaven, een Oude Sluis en na
passeren van enkele molens, distilleerde
rijen en zowaar zelfs een
Zakkendragershuis.
Voorzichtigheid met het centrum blijft
overigens geboden. Ook nu heel
Schiedam opgelucht ademt haalt omdat
er nu eindelijk wordt gebouwd en de
nieuwbouw op het stadserf zowaar
dagelijks vaste kijkers trekt aan het hek.
Griffioen: 'Ik moet er niet aan denken
wat er gebeurd zou zijn als we meteen
hadden geprobeerd om de metro er
onder door te halen, zoals een generatie
geleden nog werd gedacht'.
Dat de metro een cruciale voorziening
zal worden in de ontwikkeling van
Schiedam, lijdt daarbij geen twijfel.
Griffioen ziet rond elk van de vier
geplande stations een spanningsveld ont
staan op het gebied van wonen en wer
ken. Op de achtergrond speelt daarin
mee dat de herwaardering van de oudste
delen van Nieuwland in een ander per
spectief zullen komen te staan en dat de
ruggegraat van de metro weieens een
sterker bindend element kan worden
tussen het oude centrum en de eerste
stadsuitbreiding.
'Je kunt de stations heel goed gebruiken
voor de herontwikkeling van met name
het oostelijk deel van Nieuwland', zegt
hij'Het is tenslotte de bedoeling om
het tracé te omgeven met groen- en
waterpartijen waarin op heel aantrekke
lijke manier bewoning kan worden
geprojecteerd. De bebouwing van het
Hollandia- en Bolsterrein zijn ontwik
kelingen die hierop reeds een voorschot
nemen. Deze geven aan in welke rich-
