7 Musis
Het is die inzet, die motivatie, die je
nodig hebt om ook iets met de hardwa
re te kunnen doen. Distilleerderijpanden
waar geen leuke suggesties voor bestaan,
ze verpauperen. Antieke straatjes waar de
verblijfsfunctie niet onderkend wordt, ze
verliezen hun exclusiviteit. De opinie
over Schiedam, de plannen ermee, de
trots op Schiedam, het zijn de ingre
diënten waarvan de oude stad het moet
hebben, wil ze smaakvol worden voor
inwoners en boertjes-van-buuten.
Visie gaat aan de daad vooraf. De
gedachte ligt ten grondslag aan de han
deling. Derhalve kan het denken over
Schiedam niet te weinig gestimuleerd
worden. DeVVV-leus Schiedam schenkt
meer dan u denkt is vooral een oproep
om na te denken, want hoe meer wij
denken, hoe meer Schiedam schenkt.
Dit is heel wezenlijk waar. Een stad die
de interesse van haar inwoners verliest,
komt in een vacuüm te verkeren. Een
stad die het moet toestaan dat de inwo
ners met bus 52 en lijn 1 naar de win
kelcentra van de belendende gemeenten
gaan, is als een centrifuge die het vocht
uit de gewassen kleren perst door ze zo
veel mogelijk uit het centrum weg te
slaan. En nu is het laatste dat de jenever-
stad Schiedam kan gebruiken, dat het
vocht wordt weggeperst...
De software en hardware van Schiedam
zijn thans beide in ontwikkeling, en dat
markeert een uniek moment in de loka
le geschiedenis. Beide bewegingen ver
sterken elkaar. De wederopbouw van
Schiedam-Centrum - met z'n ABC,
nieuwe Passage, Stadserl-in-wording, het
Spinhuispad op z'n Zweeds - vormt de
voor iedereen zichtbaar waarneembare
revitalisering. Gecombineerd met de
prestigieuze plannen voor Spaland-Oost,
de Westmolenstraat en de
Westerkade/Nieuwe Haven, laten ze
zien dat dat kalme bedaarde Schiedam
aan zichzelf bouwt. Dat is de zintuiglijke
impuls. Parallel daaraan voltrekt zich een
filosofisch proces. Dat leidt niet alleen
tot dat hele scala van entertainment,
folklore, promotionele activiteiten en
andersoortige gezelligheid zoals opge
somd in het Meerjarig Promotieplan.
Maar het leidt ook tot zingeving en een
hernieuwd zelfvertrouwen. En dat is
keihard nodig. Schiedam heeft sinds
mensenheugenis alleen maar pech
gehad. Het roemruchte verleden van
mouterijen, molens, branderijen en
andere kuiperijen is dusdanig teloorge
gaan dat het zelfs de nostalgische foto
boekjes amper meer haalt. Wat je in de
gebundelde beeldverhalen over het
gedistilleerde Schiedam tegenkomt, is
vooral de droefenis ervan: de erbarmelij
ke sociale omstandigheden en het in
onttakeling geraakte onroerend goed.
De economische glorietijd van
Schiedam heeft zich nauwelijks in een
goed boek laten vangen. De andere trots
van de stad, de scheepsbouw, heeft wel
iswaar prachtige documentatie en
Sinterklaascadeaus opgeleverd, maar kent
een zelfde pech. De scheepsbouw is in
de beleving niet meer die motor van
werkgelegenheid en eendrachtig werken
aan de stad, maar ze staat tegenwoordig
symbool voor rampspoed en verbitterd
heid, omdat duizenden werknemers
werden getroffen door de sluiting van
Gusto, de Nieuwe Waterweg en delen
van Wilton Fijenoord. Bij Kethel ligt de
kleine, vlijtige scheepswerf De Hoop en
als het zo doorgaat wordt dat bedrijfje
aan de Schie van de kleinste nog de
grootste werf van Schiedam. En toch
geen succesverhaal... door de misère in
de totale scheepsnieuw- bouw en -repa
ratie. Pech, pech, pech.
Het platleggen van de Schiedamse bin
nenstad en Brandersbuurt, een histori
sche blunder die meer steden in de jaren
zestig overkwam, was gedurende een
kwart eeuw al net zo ondermijnend
voor het geloof in het herstel van de
stad. Rigoureuze afbraak draagt bij tot
ontworteling en vervreemding, ze slaat
de ankers van het geheugen weg. Een
gemeentebestuur zonder eerbied voor
het verleden jaagt de inwoners op drift.
Dit is Schiedam werkelijk overkomen.
De grote hang naar fotoboeken en oude
ansichten bewijst dat veel geboren
Schiedammers op één of andere manier
de bakens van hun herinnering zoeken.
Het zou prettig zijn als die speurtocht
naar vroeger alleen de functie had dat ze
het heimwee bevredigt - maar dat kan
alleen als de hedendaagse werkelijkheid
ook voldoende onze behoeftes compen
seert. Tot voor kort heeft Schiedam de
inwoners in dat opzicht niet kunnen
bevredigen. De op zichzelf waardevolle
fotoboeken dragen hierdoor onbedoeld
bij aan de illusie dat het vroeger beter
was. In zekere zin hebben ze een ave
rechts effect. Ze dienen het Schiedam-
gevoel te verdiepen. Maar bij gebrek aan
een goed geoutilleerd stadscentrum met
noodzakelijke basisvoorzieningen heb
ben die fotoboeken de veronderstelling
gevoed en versterkt dat het Schiedam
om van te houden het Schiedam van
weleer was. Niet het Schiedam van nu.
Er heeft zich door die ouweplaatjesver-
zamelwoede een soort astrale veenlaag
gevormd, waarin al het geloot in een
cultureel hoogstaande en inspirerende
stad wegzonk. Er is een worsteling voor
nodig om zo'n mentaal moeras te ont
stijgen. Op allerlei manieren zijn
Schiedammers dat gevecht aangegaan.
Tegen de keer in van een versukkelend
verenigingsleven, zijn nieuwe platforms
ontstaan, van bewoners, ondernemers en
kunstenaars. In de Rotterdamse golf van
sociale vernieuwing en het opzoomeren
is ook in Schiedam een nieuw élan ont
staan. De stad raakt uit de prut en de
fysieke herbebouwing gaat gelijk op met
de ontdekking van het lokale denkspel:
creëer uitdagingen voor bewoners om
op velerlei wijze met hun stad bezig te
zijn.
Het samenspel tussen bouwkunst en
leefkunst, tussen de architectuur van de
stad en de inrichting van het leven, zal
een nieuw zelfvertrouwen teweegbren
gen. En de paradox is natuurlijk dat de
aftrek van nostalgische fotoboeken hand
over hand toeneemt. Dat is de reactie op
vernieuwing. Ouwe plaatjes bekijken is
in een zelfbewuste stad oneindig veel
geiniger dan in een cultuurarme stad
door de historie te bladeren. Het laatste
maakt triest, het eerste is verheffend en
verrijkend. Dat verklaart waarom een
modern Schiedam de restanten van zijn
verleden optimaal zal benutten en
exploreren. Je kunt je voorstellen dat dat
tot culturele verbreding leidt, waarbij
meer inwoners weer plezier krijgen in
hun woonomgeving, een cultuur waarbij
goed gefaciliteerde bewonersondersteu
ners aanzetten geven tot nieuwe samen
werkingsverbanden en het ontginnen
van onbenutte kwaliteiten, en waarbij
allerlei verenigingen tot cultureel en
maatschappelijk nut elkaar vinden en
behulpzaam zijn. In zo'n Schiedam zit
ten gemeenteraadsleden bereikbaar in
een café of wijkcentrum. Daar organise
ren sportclubs en migrantenorganisaties
gezamenlijke activiteiten. Daar is elk
feest een soort Spectrumfestival. Daar
zitten de ideeënbussen van bewoners
verenigingen barstensvol. Daar spelen
zondags- en amateurschrijvers in op de
actualiteit in hun stad in plaats van dat
ze verdoold raken in niet terzake doen
de tweederangsfantasietjes waarmee ze
elkaar een orgasme bezorgen. Daar
komen de bezoekers in het stadsarchief
om iets over hun stad aan de weet te
willen komen in plaats van alleen over
hun eigen stamboom.
Dat Schiedam is een stad waarin de aan
dacht van ieder Ik naar hetWij uitgaat,
met muziek en hupsakee.Van zo'n
Schiedam houden wij als van een
onschuldig kindje
