op dat moment wer
Ser Ph. Louis
MARGRIET SPORT- EN
EVENEMENTENHAL
Bel voor meer informatie
OOK VOOR SPORTHAL GROENOORD
010 - 246 55 08
Musis 100
'Schaduwen over Schiedam,
Gebeurtenissen en belevenissen tijdens de
bezettingsjaren'verscheen in 1995 als
uitgave van het Fonds Historische
Publicaties. Het boek werd zeer gunstig
ontvangen en was ook zo snel uitver
kocht dat een tweede druk noodzakelijk
bleek. Deze is vanaj nu weer verkrijg
baar.
Het succes -en de verhalen die het boek
losmaakte- waren voor de Werkgroep
Tweede Wereldoorlog van de Histroische
Vereniging Schiedam aanleiding om een
vervolg samen te stellen. Hierin komen
naast persoonlijke belevenissen ook sport
tijdens de Tweede Wereldoorlog en het
functioneren van de brandweer aan de
orde. De uitgave van het vervolg op
Schaduwen over Schiedam zal binnen
kort plaatsvinden. Musis publiceert met
toestemming van het Fonds Historische
Publicaties uit dit boek een aangrijpend
verhaal dat tot ver na de Tweede
Wereldoorlog in het oosten van Schiedam
werd doorverteld. Het gaat over de liqui
datie van de familie Van der Smit, hel
pers van een joodse onderduiker en clan
destiene drukkers van Trouw en de
Waarheid, wie de omgang van een buur
vrouw met een Duitse soldaat, fataal
werd. To van der Smit, nu wonende in
Capelle aan de Ifssel, heeft de hele voor
geschiedenis, de arrestatie op 14 juni
1944 en de deportatie naar het kamp
Vught als dochter des huizes meegemaakt
tot zij op een voor haar onbegrijpelijke
reden uit het kamp werd weggestuurd.
Ze is de enige overlevende van eeti gezin
dat in de smalle Galileïstraat actief deel
nam aan het landelijk en plaatselijk ver
zet. Ze vertelt:
I ijn vader heette Cornells
Adrianus van der Smit. Hij
werd op 23 januari 1886 in
Rotterdam geboren. In 1944
I werkte hij als boekhouder bij
Van Oosterzee en Pit, scheepsassuradeu-
ren aan de Wijnhaven in Rotterdam.
Mijn moeder was ruim een jaar jonger
en heette Antonia A. van der Dussen. Ze
werd op 8 maart 1887 geboren in
Rotterdam. Hun oudste kind was mijn
broer Peter van der Smit. Hij werd op
18 december 1913 in Rotterdam gebo
ren. Daarna kwamen Bastiaan, op 25
september 1915, Cornelis Antoni op 18
september 1919 en tenslotte ik op 24
december 1923.
Wij verloren onze ouders in 1945, na de
arrestatie. Mijn broer Bas, kunstschilder
en Kees, publicist, spelen verder geen rol
in de hierna volgende geschiedenis
omdat zij toen het gebeurde niet meer
thuis woonden. Ik werkte tijdens de
bezetting bij de bekende Schiedamse
boekhandel P.J. Venemans die zijn zaak
onder de HAV-bank had.
Peter was toen ook al het ouderlijk huis
uit. Hij was naar Terneuzen vertrokken
en woonde daar sedert 24 mei 1937. Hij
had er een bescheiden muziekhandel
opgebouwd en studeerde daarnaast in
België orgel en compositie bij Flor
Peeters in Zelzate. Uit de stukken blijkt
dat hij op de bevolking van Terneuzen
de indruk maakte een vrij armoedig
bestaan te leiden en enigszins in zichzelf
gekeerd en zonderling te zijn. Omgang
met vrouwen werd nooit van hem
gezien en wellicht daarom kwam het
gerucht in de wereld dat hij homosexu-
eel was. Daar is echter nooit iets van
gebleken. Wel is het zo dat, zeker in die
tijd, de begrippen alleenstaande man en
homosexualiteit door de massa vaak
gekoppeld werden. Ongetrouwde man
nen werden door velen in de omgeving
op zijn minst aangemerkt als 'bijzonder'
in de zin van niet normaal. Ook na de
bevrijding duidde de vraagstelling tij
dens de diverse verhoren door politie en
marechaussee in Terneuzen daar op.
In de vooroorlogse jaren in Terneuzen
was Peter in z'n vrije tijd voortrekker
bij de padvinderij. Hoe hij de Duitse
inval in Nederland beleefde is me niet
bekend maar wel weet ik dat hij in mei
1940 in het Nederlandse leger diende
als hospitaalsoldaat.
Iets dat ik bij geruchte wel had verno
men en dat mij uit de naoorlogse
onderzoeken bekend werd via de stuk
ken die op het Ministerie van Justitie
aanwezig zijn, betreft het feit dat Peter
in de eerste oorlogsjaren lid van de NSB
was en waarschijnlijk zelfs
Jeugdstormleider werd. Uit diezelfde
stukken blijkt echter ook dat hij dat
deed als verzetsman, getuige de diverse
verklaringen, ondermeer van ene
Samuel A. Luijtwieler, oud-padvinder uit
Terneuzen die Peter goed gekend heeft.
Deze Luijtwieler was oorspronkelijk
onderwijzer en na de oorlog als
Security-officer bij de geallieerden
werkzaam. In die functie vertelde hij,
destijds als ondergronds werker, Peter in
de winter van 1940-1941 bezocht te
hebben om naar diens motieven voor
zijn lidmaatschap van de NSB te vragen.
Toen bleek hem dat Peter zoveel moge
lijk van het nationaal-socialisme en in
het bijzonder van de NSB wilde weten
om hen daarmee later schade te kunnen
berokkenen.
Op 2 december 1942 ging Peter uit
Terneuzen weg, terug naar Schiedam.
Waarom hij dat deed weet ik niet. Uit
de mij kortelings bekend geworden per
soonskaart blijkt dat hij zich in
Schiedam bij de Burgerlijke Stand liet
inschrijven als wonende bij zijn ouders
op de Buys Ballotsingel 6a. In werkelijk
heid nam hij echter zijn intrek op het
adres Galileïstraat 56. Dat was een
woonhuis-met-winkel en daar begon hij
een ondergrondse stencil-inrichting.
Ook was dat de basis van waaruit hij
nog ander verzetswerk deed. Hij drukte
daar illegale bladen als Trouw en de
Waarheid.
Ook op andere wijze nam mijn broer
deel aan het verzet. Zo verzamelde hij
door geallieerden afgeworpen wapens en
6 indoor tennisbanen beschikbaar
op werkdagen (niet 's avonds).
Gelegenheid voor beurzen, congressen, ten
toonstellingen, personeelsfeesten etc.
Nieuwe Damlaan 5
In de maanden april, mei en juni zijn er nog
tijden voor verhuur ter beschikking
