Hij beet me toe
dat mijn vrijlating
op een
misverstand berustte
Elke schrijver
ligt bij
Libris.
Nu ook turning pointshop
multi media hoek.
Musis 102
jonge man aangetroffen. Later bleek dat
dit Nico Kooyman was geweest, de
zoon van buurvrouw Kooyman, die de
man had verteld dat Peter er morgen
avond wel zou zijn. Deze Nico verklaar
de overigens na de bevrijding dat Van
der Smit Sr., de vader van Peter, op dat
moment ook aanwezig was en dat die
de man te woord had gestaan.
Richter besloot weg te gaan en de vol
gende avond terug te komen, nu met
vier man.Van te voren liet hij door de
jonge Schiedammer Marius R. die bij
de SD op de Heemraadssingel als kan
toorbediende en tolk collaboreerde, de
twee beruchte Nederlandse SD-hand-
langers in Schiedam, Th.R.G. Lukkasen
en A.C.J. Magielsen, waarschuwen.
Kennelijk voor assistentie bij een even
tuele arrestatie.
De volgende avond, het was toen 15
juni 1944, gingen ze om ongeveer hall
elf met twee auto's op pad. Daarin zaten
de SD'ers Ebensen, Schumacher, Kohlen
en Hoffmann, de twee man van de eer
ste keer, 'nog een man' en hijzelf. Die
'nog een man' was de eerder genoemde
R. Deze moest kennelijk als tolk mee
hoewel die na de oorlog verklaarde 'dat
hem alleen werd opgedragen mee te
helpen bij de afzetting van de
Galileïstraat.'
De overval in de Galileïstraat
Vóórdat Richter tot de inval op num
mer 56 overging, besloot hij eerst nog
op de Buys Ballotsingel 6a te laten
informeren of Peter van der Smit mis
schien daar aanwezig was. Dat adres had
hij eerder bemachtigd toen een van zijn
mannen op informatie was uitgestuurd.
De betreffende SD'er belde bij ons aan,
ik deed open en zag toen een man met
een enigszins donker uiterlijk, gekleed in
een donkerblauwe gabardine regenjas én
een gleufhoed dragend. Hij vroeg me of
Peter thuis was want hij had eventueel
stencilwerk voor hem te doen. Ik maak
te hem duidelijk dat Peter niet binnen
was. Daarop vertrok hij. Uit een naoor
logse verklaring van Richter blijkt dat
de man naar hem (Richter) terug kwam
en vertelde dat de gezochte niet aanwe
zig was. De man kreeg daarop de
opdracht bij het huis aan de Buijs
Ballotsingel te blijven posten en ieder
een die er in of uit ging, onmiddellijk te
arresteren. Verder moest hij afwachten.
Deze man, begreep ik later, was een col
lega van de SD'er Lukkasen.
Richter ging nu tot actie over. Hij
kwam met zijn ploeg Galileïstraat 56
binnen via een deur in de gang van de
naastgelegen bovenwoning omdat ze de
deur van het benedenhuis, de drukkerij.
niet snel genoeg open kregen. Eenmaal
binnen, troffen ze in de drukkerij alleen
Nico Kooyman aan. Die werd hardhan
dig ondervraagd en onder mishandeling
gaf hij toe dat Peter van der Smit ook
nu niet in huis was maar zich in
Amsterdam zou bevinden.
Inmiddels doorzochten de andere
SD'ers het pand en vonden er allerlei
illegale geschriften. Ook ontdekten ze
duitse stempels, blanco schrijfpapier met
duitse briefhoofden, Ausweise, zegels van
persoonsbewijzen, pistolen en geweer
munitie, schrijfmachines, stencil-appara
ten, duitse uniformen en een radiotoe
stel. Alles werd door de SD'ers meege
nomen.
Nico Kooyman werd gevankelijk weg
gevoerd en kort na zijn arrestatie naar
de bunker in het concentratiekamp
Vught gebracht. Daar hoorde hij via de
luchtkokers van medegevangenen wat er
kort na zijn gevangenneming gebeurd
was. Hij heeft zijn gevangenschap over
leefd.
Na de inval in de drukkerij ging de SD
onmiddellijk weer terug naar de Buys
Ballotsingel, kennelijk om na te gaan of
BOEKHANDEL J.S. VAN LEEUWEN
BROERSVEST 85
tel. 426 81 52
maandag gesloten
donderdag koopavond van 19.00 tot 21.00 uur
Peter van der Smit daar inmiddels gear
riveerd was. Het adres was nu zeer ver
dacht. Deze Richter heb ik na de
bevrijding nog één keer gezien. Dat was
tijdens een confrontatie in de gevangenis
aan de Noordsingel in Rotterdam waar
hij na zijn arrestatie in Duitsland, naar
toe was gebracht. Bij die gelegenheid zei
hij mij nooit gezien te hebben.
De inval op de Buys Ballotsingel en
de arrestatie
Tussen 1 en 2 uur diezelfde nacht van
de 15e op de 16e juni, werd er weer bij
ons aan de Buys Ballotsingel gebeld. We
waren snel wakker. Mijn vader ging de
trap af om te zien wie er aan de deur
stond. Hij merkte dat het Duitsers
waren en rende terug naar boven om
onze onderduiker, ene Van Dommelen
te waarschuwen. De ware naam van
deze man was overigens Izaak van
Krefeld of Creveld en hij was joods.
Deze Van Krefeld, zo zal ik hem verder
noemen, was enige weken eerder bij ons
thuis gebracht door Peter. De man was
naar ik meen, antiquair. Hij kwam van
een eerder onderduikadres en was waar
schijnlijk afkomstig uit Amsterdam, het
kan ook Rotterdam geweest zijn. Van
Krefeld had dringend een nieuw adres
nodig, zei Peter en hij vroeg mijn
ouders of ze wilden helpen. Ze zeiden
vrijwel direct ja en Van Krefeld kreeg
een kamer. Toen hij daar zat moesten we
hem later wel regelmatig waarschuwen
niet voor het raam te gaan staan...
Van Krefeld werd op de bewuste avond
dus door mijn vader gewekt en via een
luik het dak opgestuurd. Toen dat
gebeurd was ging mijn vader weer naar
de voordeur en opende die.
Onmiddellijk renden de SD'ers naar
binnen. Mijn moeder en ik hadden
inmiddels ook het bed verlaten en
waren in de huiskamer bezig met ons
verder aan te kleden en dingen weg te
moffelen die misschien belastend kon
den zijn.Van daaruit konden we de gang
inkijken omdat de woonkamerdeur
openstond; het trapportaal konden we
echter niet zien. We hoorden toen dat
mijn vader daar geslagen werd, kreunde
en viel. Dat alles kennelijk omdat hij de
deur niet snel genoeg opengedaan had.
Ik wilde hem gaan helpen maar dat
werd me belet door een Duitser die
direct doorgelopen was. Mijn vader
moest, versuft als hij was, onder
geschreeuw en bedreigingen de trap op.
Later vertelde hij me dat hij door
Richter in het gezicht en op het hoofd
was gebeukt.
Nu waren we alle drie in de woonka
mer en direct snauwde Richter de vraag
