SMITS schilders
de Gekroonde Brandersketel was dit wel het geval. Hier moest
voor het eerst sinds een eeuw een traditionele branderij vanaf
de grond worden opgebouwd. Inclusief alle bouwkundige ele
menten, gereedschappen, bakken, ketels, leidingen en grondva-
ten.
Wat begon als spelen met een 'poppenhuis' werd nu de reali
teit van het ontwerpen en gebruiksgereed maken van een
werkende branderij. Daarbij werd het archeologisch en bouw
kundig onderzoek langzamerhand mede vertaald in het terug
winnen van ambachtelijke vaardigheden, inzicht in de con
structieve aard van het brandersbedrijt en samenhang van
onderdelen die Coen Kramers, vertrouwd als hij was met de
branderij als algemeen bekend en daarom minder vermeldens
waard had beschouwd. Dat alleen al verleent De Gekroonde
Brandersketel een waarde die moeilijk te overschatten is.
Waarmee het verhaal van de maquette zich in De Gekroonde
Brandersketel als het ware binnenste buiten heeft gekeerd. Wie
De Gekroonde
Brandersketel, ingang.
Distilleerketel, reeds geheel
compleet, maar nog in
schoon metselwerk voerd
inplaats van traditioneel
geschilderd in oker, wit en
zwart.
Voor het eerst sedert hon
derd jaar gebouwde stelling
met beslagkuipen.
van het museum. Ook in het pand Lange Haven 76 werden de
resten gevonden van een dubbele ruwketel. In dit geval betrof
het een ketelstel dat ook vermeld was in een inventarisbe
schrijving uit het begin van de negentiende eeuw.
Het onderzoek leidde ertoe dat het gebouw tot in detail z'n
geschiedenis begon mee te delen in de vorm van restanten van
grondvaten, kolenbergingen, de bestebak, goten en zells aan-
wijzigingen dat zich achter het complex misschien een rosmo
len moet hebben bevonden; een van de oudste vormen van
mechanisering door middel van paardekracht.
Het resultaat van al die onderzoekingen is aanzienlijk méér
geworden dan de initiatiefnemers zich aanvankelijk konden
voorstellen. Binnen de geschiedenis van de gedistilleerdindus-
trie was tot dusverre nooit doelgericht archeologisch onder
zoek verricht naar de ontwikkeling van de branderij en distil
leerderij. Panden die in deze tak van industrie tot op de dag
van vandaag in gebruik zijn gebleven, hebben de evolutie tot
heden meegemaakt. Archeologisch onderzoek is hier ook niet
goed mogelijk, tenzij een ingrijpende verbouwing en langdu
rige stilstand het voor onderzoekers mogelijk hadden gemaakt
hun 'diepgravende' werk te doen. Bij stilgelegde branderijen
en distilleerderijen was al evenmin aanleiding om onderzoek
te verrichten. En waarom ook. Het bevredigen van nieuwsgie
righeid is iets anders dan onderzoek met het doel om een oud
bedrijf op authentieke wijze te herbouwen. In het geval van
een mooi stukje miniatuurvakmanschap wil bewonderen dat
een oude Schiedamse vierbaksbranderij weergeeft, kan aan de
maquette die ook in de Gekroonde Brandersketel een ere
plaats heeft gekregen, zijn hart ophalen. Wie daarentegen de
echte branderij wil ervaren inclusief de geuren van gistend
beslag en het afstoken daarvan, wie vuren wil voelen onder de
ketels en van nabij wil meemaken hoe de moutwijn tot stand
komt, hij kijke gewoon om zich heen.
Architect Ir. Ronalt Osterholt is de bouwkundige die de eerste plannen
voor de latere 'Gekroonde Brandersketel' heeft ontworpen en bij de
realisering nauw betrokken was in een samenwerking met
Architektenburo Verlaan Bouwstra.
117 Musis
