MARGRIET SPORT- EN
EVENEMENTENHAL
Bel voor meer informatie
010 - 246 55 08
147 Musis
Eigenlijk zou het verwonderlijk zijn
geweest als Henk van Gelder in 'De
rokende schoorsteen, schrijvers in de
reclame' niet uitgebreid aandacht had
besteed aan de relatie tussen letteren,
publiciteit en Schiedam. Al was het
alleen maar omdat zoveel schrijvers in
hun werk gewag maken van een goed
glas jenever als smeermiddel in hun
contact met medemens en muze.
Geen toeval is het dat er zoveel literato
ren ook als tekschrijver promotie heb
ben gemaakt voor het gedistilleerd. Nog
voordat de reclame in Nederland (na de
Eerste Wereldoorlog) tot ontwikkeling
kwam, beseften distillateurs dat hun pro-
dukt het best verkocht op basis van fan
tasie omtrent gezelligheid, traditie,
gezondheid, sfeer en karakter.
Dus trok de gedistilleerdindustrie al
vroeg talent van naam aan om de recla
meboodschap te verfijnen en in te bed
den in een sfeer van exclusiviteit. We
noemen slechts in willekeurige volgorde
en ons niet beperkend tot louter schrij
vers Drs. P, Herman de Man, Dr. P.H.
Ritter, Herman Teirlinck, Felix
Timmermans, Antoon Coolen, Marten
Toonder, Rien Poortvliet, Jules Deelder,
Dimitri Frenkel Frank, Heere Heeresma,
Jan Arends en... natuurlijk Simon
Carmiggelt, die ook als schrijver nog
eens een voornaam en graag beluisterd
ambassadeur was van Schiedams trots.
En daarbij blijft het niet.Vele malen
komt ook het van oorsprong
Schiedamse Reclamebureau Lintas ter
sprake als kweekvijver van (journalis
tiek-, letterkundig- en reclame)talent en
is het aantal verwijzingen naar het café
als ontmoetingsplaats van schrijvers,
dichters en denkers legio.
Vanuit stedelijk perspectief lijkt het heel
aantrekkelijk om de lens op dit punt 'ns
wat scherper te stellen: welke schrijvers
en publicisten heeft de gedistilleerd-
industrie voor kortere, of langere tijd
aan zich gebonden en welke beeldende
en grafische kustenaars zijn daarbij
betrokken geweest. Misschien een aan
trekkelijk toekomstig onderwerp voor
De Gekroonde Brandersketel, maar dit
terzijde.
Vanuit letterkundig oogpunt is het boek
een amusante uitgave, waarvan de waar
de vooral in de curiositeit ligt. In de
flaptekst die meteen de inleiding is
(Henk van Gelder doet hiermee ver
moeden dat hij heel wat meer van recla
me weet dan hij voorgeeft) meldt de
schrijver: 'Heel wat bekende schrijvers
en dichters hebben de afgelopen hon
derd jaar, meestal om den brode en al
dan niet anoniem, reclameteksten
geschreven. De rokende schoorsteen
beschrijft de banden tussen letterkunde
en reclamewereld en bevat tientallen
voorbeelden -verrassende teksten die in
geen enkel verzameld werk zullen wor
den opgenomen'. En dat is natuurlijk
het leuke; vaak zijn het voorbeelden
waarvan de schrijver zich nu het liefst
zou distantiëren als'ie kon, maar helaas is
daar Henk van Gelder die hem behen
dig de voet dwars zet onder het motto:
'Eens geschreven blijft geschreven...'.
Nog leuker is het feitelijk heel simpele
en daardoor amusant-bedriegelijke uit
gangspunt van dit boek. Niet de kwali
teit van het letterkundig werk van de
genoemden, noch hun mogelijke bete
kenis voor de reclame zijn uitgangspunt,
maar het feit dat hoe ze -later bekend
als de slippendragers van de muze en al
dan niet gesubsidieerde cultuur - een
volle mond hebben gehaald aan de
overvolle ruif van commercie en ver
kooptactiek. Blokker met z'n beestachtig
wippende eend, Kees van Kooten met
z'n verf, Jan G. Elburg, met de vijftigers
Campert, Kouwenaar, Schierbeek en
Lucebert met Het Bier is weer best en
OUDE KLARE
Godfried Bomans. Leuk en alleszins de
moeite van het lezen waard, al blijf ik als
Schiedammer toch met de knagende
vraag zitten hoeveel bekende schrijvers
de Schiedamse gedistilleerdindustrie,
anders dan via de tapkast tot zich heeft
weten te trekken
Henk van Gelder, De rokende schoor
steen, Schrijvers in de reclame, Nijgh
Van Ditmar, geïll. 192 pagina's met ver
antwoording en naamregister, Hfl. 34,90
6 indoor tennisbanen beschikbaar
op werkdagen (niet 's avonds).
Gelegenheid voor beurzen, congressen, ten
toonstellingen, personeelsfeesten etc.
OOK VOOR SPORTHAL GROENOORD
Nieuwe Damlaan 5
In de maanden mei en juni zijn er nog
tijden voor verhuur ter beschikking
Schiedam bouwt op jeneververleden.
Een echte Schiedammer voelt de band
met het jeneververleden, schrijft
Nathalie Lans in het voorwoord van
'Schiedam bouwt op jeneververleden'.
Dat is juist en zeker vandaag de dag,
waarin de historie van het nationaal
gedistilleerd danig wordt opgepoetst.
Nathalie Lans wil hieraan een bijdrage
leveren en in dat kader verdient het
boek de aandacht. En dan niet als publi
catie die beoordeeld moet worden op
zijn juistheid tot in detail, maar als alge
meen en smakelijk verhaal dat een breed
publiek probeert te betrekken bij dit
aspect van de stedelijke geschiedenis.
Ook diegenen die later in Schiedam zijn
komen wonen, de geschiedenis van de
jenever slechts kennen van horen zeg
gen, maar desalniettemin interesse heb
ben voor dit stukje geschiedenis waar
over elke Schiedammer, geboren of niet,
ooit wel eens gevraagd wordt.
Op die manier gelezen voegt Nathalie
Lans heel wat toe aan de gedistilleerdge-
schiedenis in de vorm van verhalen,
anekdotes en bijzonderheden. Hoofdlijn
in het verhaal is een wandeling door de
stad en dan eentje waarin de wandelaar
allerlei aardige details worden verteld als
ware hij een toerist in Schiedam met
Nathalie Lans als gids. De opsomming
van branderijen en distilleerderijen die
naast de bewaard gebleven panden keu
rig ook de naam van de gesloopte of
ingrijpend gewijzigde panden vermeld,
is daarbij een apart document, een com
pliment waard.
Ook in toonzetting doet 'Schiedam
bouwt op jeneververleden' sterk denken
aan een rondwandeling.
Maar...., natuurlijk is geen boek zo goed
of er valt wel iets op af te dingen. Dat is
dan ook gebeurd door 'kenners', die
onmiddellijk de vinger opsteken als het
verschil tussen branderij en distilleerderij
hier en daar niet al te duidelijk is of kel-
dertlessen met kelders worden verward.
Hierbij teveel stil blijven staan doet de
schrijfster in haar boek en haar bedoe
lingen echter tekort. Over de tijd dat
Schiedam bestond van de produktie van
jenever, schrijft Nathalie Lans op een
alleraardigste en onderhoudende manier.
En dat is meer dan je van heel wat
publicaties die streven naar 'verweten
schappelijking' kunt zeggen.
Nathalie Lans, Schiedam bouwt op
jeneververleden. Een wandeling door
de tijd, linnen gebonden, geïll. 160
pagina's
