TASTBARE HERINNERINGEN
'}y} warmtemeter
Frederieke Verheijen Charles Jeurgens
Specialist in warmtemeting en kostenverdeling
Raab Karcher Warmtemeter: uw partner voor de toekomst
Musis 246
Schiedam heeft een rijk industrieel verleden. Wie door de stad
loopt, ziet daarvan nog steeds de sporen. Niet alleen Schiedam,
maar het gehele land staat vol met bouwwerken die nauw ver
band houden met het industriële verleden en die de moeite
van het bewaren en bezichtigen waard zijn. De waardering
voor de industriële samenleving is geen constante. Pas sinds
kort hebben we oog voor de eigen schoonheid van het indus
triële erfgoed. De industrie werd in de vorige eeuw anders
gewaardeerd dan in onze tijd. De kreet 'onder de rook van...'
wordt in onze tijd meestal direct aan milieuvervuiling gekop
peld en dus als onplezierig ervaren om daaronder te wonen of
te werken. Dat lag honderd jaar geleden anders. Rook bete
kende werk en werk betekende inkomen. Dat er ook negatie
ve aspecten zaten aan het hebben van veel nijverheid en
industrie binnen de stadsgrenzen werd weliswaar ook vroeger
al onderkend maar meestal voor lief genomen. Bekend zijn
natuurlijk de vele klachten over de enorme smog die Londen
al in de 17e eeuw tot een onleefbare stad maakte. In ons land
schreef de chemicus M.J. Mulder reeds in 1827 een verhande
ling over de schadelijkheid die de werking van de industrie
had op de gezondheid van de bevolking. Stoken van hout,
steenkool en turf werden door hem veroordeeld omdat niet
alleen de atmosfeer maar ook het drinkwater hierdoor werden
verpest. Mulder mag dan wel gelijk hebben gehad, er waren
echter maar weinigen die aan dit gelijk consequenties wilden
verbinden. Schiedam is daarvan een prachtig voorbeeld. De
Brandersstad werd niet voor niets Zwart Nazareth genoemd,
of, zoals Simon Carmiggelt het later uitdrukte: Schiedam was
de 'grauwe smidse van Nederlands pret'. Die bijnamen had het
vooral te danken aan de dag en nacht walmende schoorstenen
die met de molens het silhouet van de stad bepaalden.
Niet alleen fabriekspanden maar ook machines, gereedschap
pen en voorwerpen van industriële vormgeving helpen de
herinnering aan vroeger te bewaren. Minder zichtbaar, maar in
aanzienlijke hoeveelheden aanwezig zijn de archieven van
diverse Schiedamse ondernemingen die in het gemeentear
chief worden bewaard. Het zijn niet zozeer de vaak indruk
wekkend uitziende registers die ten behoeve van de boekhou
ding werden aangelegd die maken dat deze archieven de
moeite van het bewaren waard zijn, danwel de corresponden
tie, de notulen, de reclamefolders en etiketten, de foto's, de
bedrijfsfilms, de geluidsopnames en zelfs de briefhoofden.
In het weekend van Open Monumentendag op 14 en 15 sep
tember is een greep uit dit onbekende deel van het industriële
erfgoed uit het Schiedamse gemeentearchief voor iedereen te
zien in de Korenbeurs van Schiedam. Er worden meer dan
160 foto's van de vele vormen van het Schiedamse industriële
verleden getoond, er zijn unieke bedrijfsfilms te zien (o.a. van
Wilton-Fijenoord en de Gasfabriek) en verschillende histori
sche bandopnamen te horen. Aan de hand van rijk geïllustreer
de briefhoofden, die met name in de vorige eeuw en in de
eerste helft van deze eeuw door bedrijven werden gevoerd om
de aandacht op zich te vestigen, wordt een beeld geschetst van
de industriële bedrijvigheid in de stad.
Nieuwpoortweg 11, 3125 AP Schiedam, tel.: (010) 4620100
