VERBORGEN KUNST IN NIEUWLAND
Tonny Spuij
a
a
Van Stuivenberg; onder het mos,
Van Roode; door nieuwbouw aan het
zicht onttrokken,
Padmos; essentie verscholen in het
struikgewas.
Musis 298
en de dichter schreef
'Alles van waarde is weerloos'.
h-
Iedereen die deze woorden van Lucebert leest, zal dit
beamen. Vooral omdat het ook de bedoeling van de dichter
was door te dringen tot zijn lezer. Hem tot nadenken te
stemmen en over te halen om de dingen in hun waarde te
willen zien.
Heelt Nieuwland dan dingen van waarde, zult u zich afvragen.
Dingen van zodanige waarde dat ze daardoor weerloos zijn.
Een andere waarde vertegenwoordigen dan de meeste herken
bare als huisvesting en verkeer, scholing en bedrijf.
Leefwaarden die, als ze worden aangetast van nature verzet
oproepen. Zoals in het geding zijn in een buurt die vanwege
de metro moet worden gesloopt, waar een vijver een herbe
stemming krijgt, een leefomgeving zover achterop dreigt te
raken dat ingrijpen door de bewoners noodzakelijk wordt.
Nieuwland heeft bewezen deze laatste waarden te herkennen.
De opknapbeurt van de Goeman Borgesiusstraat en omgeving
is daar een voorbeeld van. In samenwerking werd daar het
herstel bereikt van een woonomgeving die door de bewoners
als te waardevol werd gezien om zomaar aan verpaupering ten
onder te laten gaan. Het werk van de Bewonersvereniging
Nieuwland is een ander voorbeeld. Meedenken en meebeslis
sen door bewonersgroepen, anticiperen op het gemeentelijk
beleid, overleg voeren en zo nodig initiatieven nemen of een
actie ontketenen blijken voor de bewonersvereniging juiste
middelen om bestaande waarden (h) erkend en verdedigd te
krijgen. De waarden die hier in het geding zijn blijken aller
minst weerloos. Integendeel. Dat zijn waarden die juist weer
baar maken.
Toch heeft de dichter gelijk. Naast dit alles heeft Nieuwland
ook veel elementen die passen binnen zijn beschouwende
regels over kunst en cultuur. Helaas leiden veel daarvan een
verborgen bestaan. Kunstwerken die ooit officieel werden ver
welkomt als bijzondere aanvullingen op de bouwkunst en het
leefkimaat van de wijk. Besprenkeld met champagne, onthuld
door hoogwaardigheidsbekleders, geroemd door de pers en
met trots verwelkomt door de buurt of een koor van zingende
schoolkinderen die in het geschonken kunstwerk terecht een
onderstreping zagen van het belang van hun wijk. De meeste
ervan zijn in de jaren vijftig en zestig aangebracht met een
kleine maar echte hausse halverwege de jaren zestig waarin
maar liefst acht sculpturen, mozaïeken of wandplastieken in
Nieuwland werden onthuld. Ze verfraaiden de gebouwen,
stemden tot nadenken en onderstreepten dat de samenleving
in die tijd de waarde van kunst in de openbare ruimte had
herkend.
Sommige daarvan zijn geheel verloren geraakt zoals de natuur
stenen beeldengroep (1956) van Kees van der Laan die ooit de
ingang van de Dominicus Savio-school aan de Dr.
Schaepmansingel sierde. Niemand kan meer zeggen waar de
jongen en meisje met bok gebleven zijn. Misschien zijn ze
ooit ergens in een tuin beland, liggen ze in delen opgeslagen
ot heeft de sloper, niet wetend wat te doen met die brokken
steen ze tot puin geslagen. Ook het siermetselwerk van
Thomas Nix aan dezelfde school is verdwenen, maar alla....,
metselwerk is nu eenmaal gedoemd te verdwijnen met het
pand dat ermee was versierd, een enkele uitzondering daarge
laten.
Bijna verdwenen door verwaarlozing en verval is ook de in
1982 in opdracht van de Spoorwegen door A. Benninga
gemaakte wandversiering nabij het station Schiedam-
Nieuwland. Het mos groeit in grote plakken over het ver
weerde en vermolmde hout en het erin verwerkte spoorweg
materiaal is al grotendeels verloren geraakt.Verdwijnen zal ook
het wandreliëf (1965) van Dick Bos aan de voormalige Lagere
Technische School aan de Nolenslaan, terwijl gevreesd mag
worden voor de vijf reliëfs (1965) van J.F.L. van Berkel boven
