1
baar, maar ook heel geschikt om op te wonen. De oeverwal-
len raakten dan ook al zeer vroeg bewoond, namelijk al in
het Laat Neolithicum (circa 5000 jaar geleden), beter bekend
onder de internationale term Vlaardingen Cultuur. Maar
daarover in een later artikel meer. Ondanks de hogere ligging
stroomde de oeverwal regelmatig over, waardoor de restanten
van verlaten nederzettingen werden afgedekt met zand en
klei waardoor een uitstekende conservering was gewaar
borgd. Terwijl op de zandgronden langs de kust (strandwallen
en duinen) en in het oosten (bijvoorbeeldVeluwe) al het
organisch materiaal, van bot tot hout grotendeels verging,
bleef het in de Vlaardingse klei al die eeuwen bewaard.
De overstromingen brachten natuurlijk ook de nodige over
last met zich mee: regelmatig hadden de oeverwalbewoners
last van natte voeten. Elders was men al op het idee gekomen
om de grond waarop men woonde op te hogen, om zowel
overstromingen maar ook het stijgende grondwater tegen te
gaan. In West-Friesland startte men ruim 3500 jaar geleden
met met ophogen van huisplaatsen en vanaf de Ijzertijd (700
v. Chr.) verschenen er in Friesland en Groningen grote met
de hand opworpen heuvels, terpen genaamd, waarop een of
meerdere huizen stonden. Deze vorm van verdediging tegen
het water was wel probaat, maar weinig efficiënt. Er moest
immers heel wat grond verzet worden om droge huisplaatsen
en akkers te verkrijgen. In het Maasmondgebied liepen enke
le eeuwen voor het begin van de jaartelling slimme lieden
rond, die hadden bedacht dat het heel wat handiger aange
pakt kon worden. Wat zij bedachten was een zo voor de hand
liggende oplossing, zo eenvoudig, dat iedereen zich zal afvra
gen waarom het met eerder bedacht was: namelijk een dam.
Of de bedenkers ervan Oud-Vlaardingers waren, valt natuur
lijk niet meer te achterhalen. Wel is zeker dat het vroegste
voorbeeld van een dam in West-Europa in Vlaardingen is
aangetroffen.
Het was voorjaar 1996 toen we wederom palen en balken in
de Vlaardingse klei aantroffen. Hoewel het wel direct deed
denken aan een dam, waren er toch tekenen dat hier sprake
was van een ander type constructie. Het was eenvoudiger,
rommeliger van opzet dan de eerder gevonden dammen. Een
handvol scherven bevestigde ons vermoeden dat er meer aan
de hand was. Deze scherven waren namelijk versierd met
nagelindrukken, hetgeen een gebruikelijke versieringswij ze is
voor vaatwerk dat voor de jaartelling in zwang was. De vraag
was alleen hoe oud precies de dam zou kunnen zijn. We
namen van enkele houten palen monsters die vervolgens
werden opgestuurd naar een laboratorium in Groningen.
Eind 1996 kwam de uitslag van het onderzoek binnen. De
resultaten overtroffen onze verwachtingen. De palen waarvan
de monsters waren genomen, waren kort na 175 v. Chr.
gekapt. Voor alle zekerheid vroegen we het nog eens na bij
diverse collega-archeologen, maar niemand kende dammen
met een vergelijkbare hoge ouderdom. We stonden voor een
onwrikbaar feit: we hadden in Vlaardingen de oudste dam
van West-Europa ontdekt. De dam markeert een belangrijk
punt in de geschiedenis: de strijd tegen het water had enkele
eeuwen voor de jaartelling in het Maasmondgebied, mis
schien wel in Vlaardingen, een nieuwe wending gekregen.
Het bleef in Vlaardingen echter niet bij het bouwen van
dammen. Dammen hebben namelijk als nadeel dat ook het
overtollige regenwater niet kan worden afgevoerd waardoor
de huisplaatsen en akkers in moerassen kunnen veranderen.
De technologische kennis van de Oud-Vlaardmgers stond
echter ook niet stil en een nieuwe vinding bracht de oplos-
Musis 182
