Cees Straus
Musis 188
DE UiN DER
Beeldentuinen zijn in Nederland
geen onbekend verschijnsel
meer.Vooral in de zomer zijn ze
op zeer veel plekken te vinden.
Vaak zijn dat de mooiste in de
buurt, niet zelden hebben de eigenaren
van zulke tuinen de beschikking over
een boerderij of een buitenverblijt waar
doorgaans een aardig lapje grond bij-
hoort dat ruimte biedt voor een uitstal
ling van beelden. In de allermeeste
gevallen gaat het om beeldhouwkunst,
sculpturen in hout, steen of staal. De
meeste beeldentuinen zoeken het niet in
een specialisatie, in stijl, techniek noch
in materiaal.
Een uitzondering op deze regel is de
Vlaardinger Boomgaard die zich ver van
de weg - in dit geval de Zuidbuurt in
Vlaardingen - midden in het Zuid-
Hollandse landschap bevindt. Rijdend of
lopend op de Zuidbuurt moetje goed
letten op het bordje dat aangeeft datje
hier van de weg afmoet om via een met
steenslag verhard pad bij een eeuwenou
de boerderij te komen. Pas op het aller
laatst van deze rit ontwaar je - althans in
de drie zomermaanden als ook de
natuur op haar mooist is - rondom de
boerderij de beelden waar het hier om
gaat. Ze zijn zonder uitzondering van
keramiek, en nooit van marmer, corten-
staal of dolomiet-steen om een paar
voor beeldhouwers aantrekkelijke mate
rialen te noemen.
VoorVilma Henkelman, eigenaresse en
organisatrice van de beeldentuin, is klei
het belangrijkste materiaal in haar leven.
Zelf keramiste heeft ze haar hart ver
pand aan de klei. Maar ze wil zich ook
graag omringen met beelden die in dit
materiaal zijn vervaardigd. Waarmee ze
tevens bewijst dat ze over een groot hart
beschikt. Want haar eigen beelden zijn
elke zomer op de tentoonstelling 'The
Garden of Delight'veruit in de minder
heid. Het gaat haar op de zomerten-
toonstelling veel meer om het werk van
haar collega's dan om haar eigen werk.
'Ik hecht er,' verteltVilma Henkelman,
veel waarde aan dat de kunstwerken
door de kunstenaar zelf zijn uitgevoerd,
zodat idee en handeling, theorie en
praktijk kunnen samengaan. Misschien is
het door mijn vrouw-zijn dat ik zoveel
waarde hecht aan dat begrip 'zorg'. Dat
Het ging om mijn betrokkenheid met
keramiek. Klei is voor mij heilige grond.
Ik vind het ook zo vitaal, het vitaalste
materiaal datje in de kunst kunt beden
ken. Het bevat zoveel levend materiaal,
het is ook het meest directe materiaal
datje in de driedimensionale kunst
voorhanden kunt hebben. Klei kan
meegaand en zacht zijn, daardoor is het
ook veeleisend. Tegelijkertijd geeft het
een directe respons op je handelingen,
waardoor je een helder inzicht krijgt in
de materie en het werk. Je ziet ook dat
lang niet iedereen dat aan kan. Je kunt
in de keramiek snel mislukken, omdat
het zo'n moeilijk materiaal is.'
Hoewel al weer tientallen jaren bezig
met keramiek isVilma Henkelman nog
altijd verliefd op het materiaal. 'Ik kan
zeggen dat de liefde voor de klei -
zoveel is zeker, de klei, dat ben ik - en
het vreugdevolle van de keramiek, mij
heel erg boeit, nog steeds. Daar komt bij
dat ik heel veel houd van de traditionele
kanten van het vak, zoals het bedenken
is voor mij een van de
intrinsieke kenmerken
van het ambacht voor
maar negen jaar in
Vlaardingen woont. Ze
kwam naar Vlaardingen
in 1988, nadat ze lange
tijd in Den Haag een
galerie onder haar eigen
naam had gedreven. In
dat jaar vond ze aan de
Zuidbuurt een zestiende
eeuwse boerderij waar
een veehouder koeien
en geiten hield. Alles
moest worden ver
bouwd om het uitein
delijk tot een werkplaats
met een beeldentuin te
maken. Waar vroeger
de geiten huisden, staan
nu ovens om de kera-
miek te stoken. g
In 1995 was het zover t
dat ze met de beelden is
naar buiten kon komen, o
u_
met een presentatie
die ze van meet af aan niet naar de
'Vlaardinger Boomgaard' heeft
genoemd, maar die de Engelse titel 'The
Garden of Delight', oftewel de tuin der
lusten droeg.'Ik wilde kunstenaars bren
gen die zich laten inspireren door het
paradijselijke. Want in het paradijselijke
toont zich de ervaring. De weerslag, het
werk dus, is de ervaring van het paradij
selijke. Daar kun je ook de spirituele
schoonheid in zien.Voor mij gaat dat
voorbij aan de gebruikelijke esthetiek. Ik
vind dat esthetiek tot stand kan komen
via het verstand en goede smaak, dat
staat los van een eventuele spirituele
schoonheid. Dat is voor mij een dimen
sie, die gereflecteerd wordt door de
paradijselijke ervaring, om het maar eens
filosofisch te zeggen. Maar ik stel het de
kunstenaars niet voor als een gebonden
thema, hoor, ik vind dat vrijheid van
keuze voor een kunstenaar essentiëel is,'
aldus Henkelman.
'Toen ik in 1995 met de tuin begon,
moest voor mij de klei centraal staan.
de keramiek.'
De Boomgaard bestaat
nog maar pas drie
zomers, zoals
Henkelman ook nog
