25 Musis
eenden zwemmen
gras groeit
waarbij de omcodering luidt:
eenden groeien
gras zwemt
maar u ziet dat de natuur niet deugt
u weet dat gras niet zwemmen kan
Geen poezie dus, maar wel kort daarop drie romans waarvan
alleen 'Terloops te water' met een goede kritiek beloond werd.
Tien jaar lang publiceerde Van Zomeren niets. De SP slokte al
zijn energie en inspiratie op. Een revolutie ontketenen is niet
niks. Maar na zijn al eerder gememoreerde afscheid van de
partij besloot hij journalistiek werk voor de Nieuwe Revu te
doen. Met het materiaal van journalistieke onderzoeken
schreefVan Zomeren vervolgens een negental thrillers. Niet
zonder succes. Zijn eerste spannende boeken verschenen in de
bekende Zwarte Beertjesreeks die vanwege de grote oplagen
garant staat voor een groot lezerspubliek. Maar ook de cultu
rele redacties van menig periodiek spraken hun waardering
uit. Koos van Zomeren gebruikte actuele onderwerpen en niet
zelden SP-herinneringen voor zijn thrillers. Zo schreef hij
rondom de zaak Aantjes (over diens oorlogsverleden) 'Minister
achter tralies' en af en toe gebruikte hij oud-ministerpresident
Van Agt als romanpersonage. Weliswaar onder een andere
naam, maar zelden in een positieve rol.
Hieruit blijkt dat de politiek in zijn werk veelal een niet te
onderschatten rol speelt en vrijwel altijd zijn er autobiografi
sche tendensen te bespeuren.
Gaandeweg worden zijn thrillers literair geaccepteerd wat voor
zijn oorspronkelijke (en huidige) uitgever De Arbeiderspers
een reden was zijn boeken weer uit te geven.
De tweede ommekeer in zijn schrijversloopbaan vond plaats in
het jaar 1983. Met de verschijning van 'Otto's oorlog' schreet
Van Zomeren mogelijk zijn beste boek ooit. Het gaat over
Otto Stein die vogelexpedities organiseert naar exotische plek
ken. Het verhaal van met name één expeditie wordt regelma
tig onderbroken door verslagen over andere expedities en pas
sages over het verleden van Otto Stein. Steïn is op zoek naar
zijn vader die in de oorlog door de Duitsers is weggevoerd en
daarover heeft hij een schuldgevoel. Tijdens de expeditie ont
staat een een vader-zoon relatie met een jonger expeditielid.
Met een noodlottige afloop.
Inmiddels heeft Koos van Zomeren een dertigtal publicaties
op zijn naam staan. Naast zijn romans zijn veel van zijn kran-
ten-en tijdschriftencolumns gebundeld. Zijn natuurreportages
voor de Nieuwe Revu in 'De grote droogte in waterland', de
natuurcolumns in de NRC-Handelsblad in 'Het scheepsorkest'
en veel later, in 1993, schreef hij columns op de voorpagina
van dezelfde courant (in plaats van de gebruikelijke actuele
cartoon) die later gebundeld werden in de uitgaven 'Zomer' en
'Winter'.
Naast schrijven voelt Koos van Zomeren zich ontzettend
betrokken met de natuur en onlangs kwam hij in het nieuws
als voorvechter tegen de bio-industrie en in het algemeen de
OT SCHRIJVER
omstandigheden waarin varkens worden gefokt.
Impliciet was het openingscitaat uit 'Een jaar in scherven' de
oorzaak voor een tweede uitnodiging een literair evenement
in Schiedam luister bij te zetten.
In 1993 was het thema van de nationale boekenweek 'Het
leven geschreven': aandacht voor het egodocument!
Ter gelegenheid van deze boekenweek schreef een aantal
Schiedammers een dagboek over een periode van een week.
Zo werd een beeld geschetst van het dagelijks leven binnen de
gemeente. Al deze dagboeken zijn vervolgens gebundeld en
van een voorwoord voorzien van biografieënkenner Martin
Ros.
Die zondag 21 maart 1993 was behalve Martin Ros ook Koos
van Zomeren uitgenodigd.
Het programma was overvol; een hele dag literatuur afgewis
seld
met voordrachten, muziek en optredens. De dag begon met
het aanbieden van het eerste exemplaar van het 'Schiedams
Dagboek' door Martin Ros aan Bart de Leede. Later op de
dag zou Martin Ros een gesprek hebben met Koos van
Zomeren en weer later moest de laatste een korte lezing alleen
houden. De zaal van wijkcentrum De Blauwe Brug was ruim
gevuld met honderden belangstellenden. Dat beloofde wat...
Aangemoedigd door het zachte lenteweer (in mijn herinne
ring was deze eerste lentedag meteen de eerste zonnige dag r—
van dat jaar) besloten steeds meer bezoekers hun achtertuintje j^j
op te zoeken. Met het uur werd het bezoekersaantal steeds
met de helft gereduceerd. 5
Het tweede optreden van Koos van Zomeren had net zo goed
kunnen plaatsvinden op het tochtige zolderkamertje van het g
kleinste huisje uit het dorp Kethel. Gezeten rondom een 5
opklap taf eitje, de hoofden iets ingetrokken vanwege de schui- rn
ne daken, peertje aan een steunbalk voor de noodzakelijke
verlichting, zo zou een geschikte zolderkamerambiance
gecreëerd kunnen worden... Maar wij bevonden ons in de
spiegelzaal van De Blauwe Brug.
De uitnodiging aan Koos van Zomeren verstuurde ik onder
het mom van een literaire rehabilitatie van de stad Schiedam;
maar lees in plaats van de stadsnaam de naam van de schrijver
van dit artikel.
In mijn exemplaar van de toen zojuist verschenen bundel
'Zomer' staat als opdracht:' Voor RuudAret; in een nog niet geheel
gerehabiliteerd Schiedam'.
Vrijdag 30 januari komt Koos van Zomeren voor een derde
keer naar Schiedam. Deze keer ter promotie van zijn dan pas
verschenen nieuwe roman 'Sneeuw van Hem'. Het wordt zijn
omvangrijkste roman (360 pagina's) en de verwachtingen zijn
hooggespannen. Over de inhoud kan nog niet veel meer wor
den onthuld dan dat het een aangrijpend drama is over de
grote levensvragen: die van liefde en dood, creativiteit en
destructie, tijd en eeuwigheid. Of in andere worden: een zowel
geestige, heldere als geheimzinnige, moralistische als immorele,
maar vooral montere roman over het drama dat leven heet.
Slechts vijfentwintig graden vorst, een beijzeld wegdek of een
zwarte pestachtige epidemie kan het publiek weerhouden eind
januari naar de bibliotheek aan het Bachplein te komen.
Gebeurt dit onverhoopt toch, dan ben ik bang dat dit een evi
dent tweede rangs lot voor Koos van Zomeren is.
Maar dit verdient een groot schrijver als hij is niet
Voor dit artikel is gebruik gemaakt van de volgende bronnen: Kritisch
literatuur lexicon (1990) en Over Koos van Zomeren (1988) van
Peter de Boer
