NASLAGWERK
ostade b.v.
Er is een toenemende belangstelling voor heili
genlevens. Deze leeft zeker niet alleen in katholie
ke kring. Integendeel. Momenteel zijn het vooral
de historici, de theologen en taalkunsigen die zich
buigen over geschiedenissen die uit stichtelijk
oogpunt werden verteld en herverteld. Wie een
plaats in de nabijheid van Zijn troon wenste kon
uit de heiligegeschiedenissen leren welke weg
daartoe bewandeld diende te worden. De belang
stelling van nu geldt niet langer de kerkelijke en
heilbrengende boodschap, maar het onderzoek
sterrein dat deze heiligen en heiligengeschiede
nissen in maatschappelijk en sociaal-cultuurhisto
risch opzicht vertegenwoordigen. Want het zijn
verhalen die door de tijd heen zijn verteld en her
verteld en alleen al vanuit dat oogpunt een uiterst
belangrijk bestanddeel zijn van ons geestelijke en
letterkundige erfgoed. Martin Damen studeerde
nog niet zo lang geleden af op de geschiedenissen
van Li ede wij.
Martin Damen
bouw- en aannemingsbedrijf
van Johannes Brugman regelmatig in het Nederlands vertaald,
zodat ook de mensen die het Latijn niet machtig waren van de
wonderen kennis konden nemen.
Eén van deze vertalingen, een klein boekje uit 1657, is onder
meer te vinden in de collectie van het Gemeentearchief van
Schiedam. Op zich zijn dit soort late vertalingen van
Middeleeuwse verhalen letterkundig gezien niet zo interessant.
Ze voegen aan het verhaal immers weinig toe en vaak zijn het
ook niet bepaald 'grote schrijvers' die zich aan een vertaling
wagen. Historisch zijn ze vaak wel erg interessant. Wat is in de
loop der eeuwen op geschiedkundig gebied nog boeiend
genoeg om over te nemen? Zijn politieke gebeurtenissen van
ruim tweehonderd jaar geleden nog wel relevant?
Uit de vertaling blijkt dat het met de historische gebeurtenis
sen niet zo nauw genomen wordt. De wonderen die zich
rondom Liedewij afspelen worden echter zeer bloemrijk ver
telt en zelfs aangedikt. Een heiligenleven was in die tijd
natuurlijk ook helemaal niet bedoeld als historisch naslagwerk,
het was bedoeld om de mensen een spiegel voor te houden:
zo moetje leven als je in de hemel terecht wilt komen!
Toch wordt er tegenwoordig niet vaak meer op die manier
naar die teksten gekeken. De afgelopen jaren zijn er talloze
studies verschenen naar aanleiding van het leven van Liedewij
en wat daarover is geschreven. In die studies was er aandacht
voor de medische, historische of letterkundige kant van de
verhalen. Het religieuze aspect raakt steeds meer op de achter
grond. Op zich is dit geen ontwikkeling die onbekend voor
komt: ook in de huidige Nederlandse samenleving tekent zich
een 'ontchristelijking' af.
Wat dat betreft is er een groot verschil met bijvoorbeeld de
situatie in landen in Zuid-Europa zoals Italië, Spanje en
Portugal. Ook in Zuid-Amerika speelt het katholicisme nog
een grote rol in de samenleving. In Cuba wordt de paus na
zijn bezoek zelfs gezien als een bevrijder. In Nederland is dat,
zells in katholieke kringen, wel anders.
Grappig is het dat Liedewij, beschermer van de zieken, een
bekende heilige is in Brazilië. In de kathedraal van de hoofd
stad Brasilia heeft zij zelfs een eigen kapel. Het is dan ook met
verwonderlijk dat een aantal recente religieuze artikelen over
Liedewij afkomstig zijn uit Brazilië, maar helaas allemaal
geschreven in het Portugees.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik het niet betreur dat de aan
dacht voor Liedewij in Nederland aan het verschuiven is van
devotie naar wetenschap. In deze moderne tijd is het ook voor
diep-religieuze mensen moeilijk om zich te spiegelen aan
iemand die bijna zes eeuwen geleden leefde.
Zoals ik al zei ben ik inmiddels een grote jongen en al lang
niet meer bang voor kerken. Toch zal ik nooit een kerk bin
nengaan als er een mis aan de gang is. Ik vind dat ik mensen
niet moet storen in hun geloofsbeleving en vooral niet als ik
die beleving met deel.
Ik beschouw mezelf als een verpersoonlijking van de verschui
ving van de aandacht voor Liedewij van devotie naar weten
schap. Zolang er sprake is van een verschuiving, en niet van
verwaarlozing, denk ik dat daar niets mis mee is. Er is de laat
ste tijd zelfs bijna meer aandacht dan in 1933, het 500ste sterf
jaar van Liedewij. Op het moment is er een tentoonstelling in
het Stedelijk Museum Schiedam. En vorig jaar zijn er twee
grote tentoonstellingen geweest waar ook aandacht was voor
Liedewij: één in het Museum van het Boek (Meermanno
Westreenianum) in Den Haag en één in Rijksmuseum het
Catharijneconvent in Utrecht. Naar aanleiding van beide ten
toonstellingen zijn boeken verschenen:
Jongen, Ludo, Heiligenlevens in Nederland en Vlaanderen. Bert
Bakker, 1998.
Brandenbarg,Ton, Gouden legenden: verhalen over heiligen in de
Middeleeuwen. Museum van het Boek/Museum Meermanno-
Westreenianum, 1997.
NIEUWBOUW
RENOVATIE
VERBOUWINGEN
ONDERHOUDSWERK
Willem Barentszstraat 1,31 24 LC Schiedam
Tel. 010-471 50 00
163 Musis
