'MUSEUMDIRECTEUR
VINDT
GRAF VAN ALEIDA
t r i' c c
Omdat ieder mens uniek is...
313 Musis
De stad Schiedam en al zijn voormalige
museumdirecteuren en
gemeentearchivarissen moeten zich diep
schamen dat het tot 1998 heeft moeten
duren voordat eindelijk het graf van vrouwe
Aleida in de kelder van een museum van
Valenciennes werd ontdekt. De ontdekking
van de verblijfplaats van de zerk van
Aleida werd vermeld in het speciale
nummer van Scyedam dat de Historische
Vereniging in april publiceerde bij de
tentoonstelling Twee Vrouwen van
Schiedam in het Stedelijk Museum. Het
onthullende en gedetailleerde artikel over de
dramatische zoektocht van museumdirecteur
Diana Wind in het barre noorden van
Frankrijk stond daarbij op 21 augustus op
de voorpagina van het Nieuwe Stadsblad
en verhaalt hoe zij door redeneren en
deduceren en een niet aflatend speuren in
het Noordfranse
Valenciennes uiteindelijk
oog in oog kwam te
staan met de
grafzerk
waaronder
eens de
stichteres van de
stad had gerust.
Niemand was ooit
zover gekomen.
Het kwam natuurlijk goed
uit om de ontdekking van de
museumdirecteur aan een zo groot publiek
bekend te maken in de aanloop naar de
officiële verhuizing van het beeld van de
stichteres van de stad van het voorplein van
het museum naar het Huis te Riviere. Het
sturen van de publiciteit rond onderwerpen,
waarvoor je publieke belangstelling wilt
genereren, is een heuse en succesvolle
wetenschap geworden. En dat is in ieder
geval wederom gelukt met een zo spannend
verteld ontdekkingsverhaal.
Toen de eerste verbazing over de
eeuwenlange ongeïnteresseerdheid
van historisch Schiedam in het graf
van haar stichteres was gezakt, en
de bronzen dame in kwestie was
neergezet bij haar vroegere woning,
waar nu overigens letterlijk alle
verhoudingen tussen de menselijke
maat van het beeld, de
middeleeuwse maat van de ruïne en
de mateloze maat van de directe
omgeving geheel zoek zijn, heeft de
redactie de oude jaargangen van Musis
tevoorschijn gehaald. En jawel..., in
jaargang 2 (1996) staat op pagina 95 een
cursief gedrukt stukje met de vreemde titel
Aya Sofia, waarin een anonieme auteur
gedetailleerd verslag doet van een Avesnes-
bedevaart in Noord-Frankrijk en van zijn
boeiende gesprekken over de historische
banden tussen Avesnes en Schiedam, met
de conservator van de plaatselijke
oudheidkamer. In dat
gesprek komt
ook
het graf
van Aleida in
Valenciennes ter sprake.
Maar, zal de verbaasde lezer zich
afvragen..., dat graf heeft museumdirecteur
Wind toch pas in 1998 gevonden, na lang
en intensief speurwerk dat zij, bij gebrek
aan een historische conservator geschiedenis,
helemaal alleen heeft moeten doen?
Een langdurig en diepgravend onderzoek
in de archieven van Musis heeft de
waarheid boven tafel gebracht. De
anonieme auteur van het artikel Aya Sofia
is Musis-eindredacteur. Avesnes kent hij
vanuit het voorbijgaan en het verhaal is
een pastiche op een opmerking van oud-
VAARIHFOF.UUMNt;
Postbus 399, 3100 AJ Schiedam
Telefoon 010 - 213 24 24
archivaris drs. G. van der Feijst over het
bezoek van oud BOOR-directeur en leider
van de opgraving van het Huis te Riviere,
C. Hoek aan Valenciennes en diens
onderzoek naar het graf en de zerk van
Aleida. Hoek beschreef de zerk - en als er
al van een 'ontdekking' sprake kan zijn,
komt hem dus alle eer toe. Hij had zijn
vondst ook wetenschappelijk
gedocumenteerd, zoals een goed archeoloog
betaamd en in z'n archief opgeborgen. Dat
er een zerk bestond en dat deze zich
bovendien in Valenciennes bevond, was
trouwens ook aan de museumdirecteur
medegedeeld in het kader van de
voorbereiding van haar
tentoonstelling Twee
vrouwen van
Schiedam. Toen
WÊÈËSBËÊBÊSk,, de
hoofdredactie
van het
Nieuwe
Stadsblad die iets
te laat nattigheid voelde, bij
het gemeentearchief informeerde naar
het waarheidsgehalte van het spannende
verslag van de speurtocht, kreeg deze daar
te horen dat de aanwezigheid van de zerk
reeds jaren bekend was.. Een foto? Nee,
die had het archief niet, want toen Hoek
ooit zijn vondst bij de vroedschap meldde,
vond deze het niet nodig zijn voorstel te
honoreren om de zerk van Aleida - door
hem, eerlijkheidshalve een onder stof
bedekte grafsteen genoemd, te laten
fotograferen. In die lacune heeft Scyedam
inmiddels voorzien, in kleur.
Rest nog even de merkwaardige titel te
verklaren van de pastiche van Hans van
der Sloot. Schiedammers komen al heel
lang van overal en nergens, dus ook uit
Turkije. In het multiculturele Schiedam van
heden is het tenminste interessant te weten
dat de schoonmoeder van Aleida uit
Konstantinopel kwam. Dat hoorde de
virtuele bedevaartganger van de al
even virtuele conservator van de
oudheidkamer in Avesnes. Vandaar de
titel Aya Sofia. MUSIS dus, voor al
uw historische primeurs!
De redactie
