391 Musis
in hun hoofd stampen. Niet om
getallenreeksen en plaatsnamen en
definities te onthouden, maar om hun
geheugen te trainen: dat is de functie van
het stampen. Want de meeste feiten heb
je later toch niet meer nodig. Als we zo
met kinderen omgaan, kan er dan niet
éven bij dat ze leren dat ze in de
voorbije tijd spelen? Dat ze er later
herinneringen aan hebben, of zelfs
heimwee naar die plek? Moetje ze niet
leren hun stad te ontdekken?
Jawel! Daarom is dat Streekmuseum Jan
Anderson zo'n waardevolle ambiance.
Vraagje schoolhoofd of je met de groep
op excursie mag naar Jan Anderson. Dan
haalt de onbezoldigde museumdirecteur
met plezier allerlei foto's en voorwerpen
uit zijn 150 verzamelingen, zodat je kunt
meegenieten. Honderdvijftig! Wat een
rijkdom! Wie kent ze alle? Niet eens
mevrouw Internet! Een reden te meer
om vaak langs te gaan.
Word wijzer dan Internet,
Anderson biedt echte pret!
Het is er voor de hele streek, dat Streek
museum Jan Anderson, en wel vaker
worden er tentoonstellingen gehouden
die ook voor Schiedammers en Maas-
sluizers interessant zijn - dus niet alleen
voorVlaardingers. En vooral nu is er zo'n
regionale expositie. Medio november
openden liefst drie burgemeesters een
tentoonstelling die tot 7 maart 1999 te
bezichtigen is, getiteld: 'De groeten aan
de buren'. De buren zijn Schiedam en
Maassluis. Ze krijgen de groeten uit
Vlaardingen, want Jan Anderson vindt
het tijd worden dat de overeenkomsten
tussen de drie Waterwegsteden beter
worden belicht. Anderson heeft zich
nogal geïrriteerd aan een polemiek in
1997 tussen Schiedamse en Vlaardingse
schrijvers en tekenaars. De klassieke
tegenstellingen werden weer eens aan
gescherpt en geparodieerd. Opzettelijk.
Om te prikkelen en om discussie los te
maken. Anderson nam de uitdaging aan
en zette er een expositie tegenover, die
de bezoeker de indruk geeft dat de drie
eeuwenoude steden meer gemeen
hebben dan dat ze verschillen.Voor de
expositie is geput en geplukt uit alle 150
collecties. In foto's, boeken, schilderijen
en handnijverheid wordt beknopt en
impressionistisch verslag gedaan hoe drie
kleine kleutertjes opgroeiden, elk hun
eigen weg gingen en op latere leeftijd
elkaar weer ontmoetten en hun erva
ringen uitwisselden. Zo kwam het tot
duurzame samenwerking. De kleutertjes
heten Schiedam, Vlaardingen en Maassluis.
Jan Anderson kreeg bij de opening meer
dan hij had mogen hopen. Twee van de
drie burgemeesters voorspelden dat
Schiedam,Vlaardingen en Maassluis in de
eenentwintigste eeuw in één gemeente
zullen opgaan. Van samenwerking komt
het tot samenvoeging: de gemeente
Waterweg zal ontstaan... Dus kijk uit als
je je buren de groeten doet. Voor je het
weet, ben je met elkaar getrouwd.
We gaan naar binnen. We zijn nu groot,
dus we kijken goed om ons heen. Een
snoepwinkeltje. Had ik dat vroeger maar
geweten! Of nee, toen was het een boer
derij. Niet afdwalen. De trap op, want
daar is de groeten-aan-de-buren-ten-
toonstelling. Kijk! Een oude plattegrond
van Delfland, waarop je alle sloten,
vaarten, vlieten en rivieren binnen het
waterschap ziet lopen. De kaart bevat
veel oude namen, die in de naamgeving
van straten, wijken en verzorgingstehui
zen bewaard zijn gebleven: Babbers-
polder, Holy, Woudhoek,Vijfsluizen, alle
vijf genoemd. Westfrankelandsestraat,
huize Thurlede, Drieën-Huysen. Zo'n
oude kaart vertelt iets. Het is de zeven
tiende eeuw. Daar liep dat landweggetje
van Kethel naar Ambacht. Dus dat moet
het streekmuseum zijn. En kijk, dat was
vroeger één buitenwaterkering: van de
Rotterdamsedijk via de Hoogstraat in
Schiedam naar deVlaardingerdijk en
vandaar via de Schiedamsedijk naar de
Hoogstraat in Vlaardingen en dan almaar
verder naar Maassluis. Dat was dus lang
geleden één dijk! Twee Hoogstraten op
dezelfde dijk - wie realiseert zich dat?
Maar..., houden Schiedam,Vlaardingen
en Maassluis op te bestaan, indien zij
hun onafhankelijke bestaan relativeren en
toch alles uit zichzelf halen wat er in zit?
Moeten we bang zijn voor samenvoe
ging? Gaat het hier om eenwording met
het Hogere, de agglomeratiegemeente
Waterweg? Kiezen we voor de vlucht
naar voren om te voorkomen dat Schie
dam, Vlaardingen en Maassluis successie
velijk opgeslokt worden door Rotterdam
om als armzalige deelgemeente te eindi
gen? Wordt de nedergank van Flardinga
bewerkstelligd door de vloedgolf van
bestuurlijk geweld?
'Hier slijpt men schaatsen in den vorm,'
staat op een klassiek uithangbord in
Andersons streekmuseum. Om schaatsen
gaat het nu niet meer. We hebben het
over steden. Hoe krijgen steden hun
beste vorm? Er is sinds de Tweede
Wereldoorlog weinig aan steden gesle
pen. De stadsuitbreiding van Schiedam
zowel als van Vlaardingen en Maassluis
verliep onwillekeurig en nogal klakke
loos, de woningnood noopte tot haast.
Het leverde veel gemeenten eenvormige
flatwijken op. Ook in de drie steden
langs de oude Maasmond kun je kleine
kopieën van Ommoord en de
Bijlmermeer vinden. Het zijn
probleemwijken geworden, die nu
dringend aan herstructurering toe zijn.
Vorige maand hadden de woning
corporaties van Schiedam, Vlaardingen
en Maassluis het over de aanpak in de
Koningshof, bekend ontmoetings
centrum in Maassluis, halverwege een
flatwijk uit de jaren zeventig en een
overgangsgebied van laagbouw met
voor- en achtertuinen uit de jaren
tachtig. Ook in Vlaardingen en Schiedam
kun je voorbeelden vinden van jonge
laagbouwwijken als antwoord op de
Ommoordjes en Bijlmertjes. Door de
rigiditeit van gemeentegrenzen en
vanwege de bescherming van Midden-
Delfland zijn de drie gemeenten met
woningbouw aan hun uiterste randen
gekomen, zodat nu in alle drie de
gemeenten hetzelfde vervolg wordt
bedacht: verdichting, of, met een ander
woord: inbreiding.
Volgens de formule van de 'compacte
stad' proberen de drie gemeentebesturen
hun beperkte ruimte optimaal te
benutten. Optimaal? Voor dubbel grond
gebruik hebben ze amper geld. Visionaire
ideeën over het intunnelen van door
gaande wegen en ondergrondse bouw
van parkeergarages zijn aan middelgrote,
armlastige gemeenteraden nog niet
besteed.
'In 2030 - 2040 hebben we een zeer
verstedelijkt gebied,' voorspelt Stam.
'Rijksweg A4 is dan een ononderbroken
corridor tussen Amsterdam en
Antwerpen en het tussengebied tussen
Den Haag en Rotterdam is volgebouwd.
Het belang van de regio wordt steeds
groter op de Europese kaart. We kijken
niet meer naar de concurrentie tussen
Amsterdam en Rotterdam, maar tussen
de Randstad en Barcelona. Dan dreigt
wat Rotterdam altijd heeft gewild: dat er
één grote gemeente ontstaat met
Schiedam,Vlaardingen en Maassluis als
drie deelgemeenten. Maar er is een
antwoord op. De bevolking zal zich
verdunnen. Daardoor neemt het
draagvlak van voorzieningen af. We
hebben hier dan een verstedelijkt gebied
met minder inwoners en minder
voorzieningen en daar zijn geen drie
gemeentebesturen voor nodig. Dat kan
door één gemeentebestuur ook.
Samenvoeging is dus een noodzaak.'
Samenvoeging? Een gesigneerd boek van
Maarten 't Hart, een brief van de Schie
damse advocaat-schrijver Bordewijk.
Politieke prenten van Abraham Kuyper,
sierkruiken van Schiedamse distillateurs.
Het Streekmuseum Jan Anderson laat
zien dat de verzameling objecten een
sterk bovenlokaal karakter kent.Vlaar
dingse snuisterijen en bijzonderheden
vormen de hoofdmoot in de 150 collec
ties en de bibliotheek met 22.000 titels,
