Henk Slechte
Het gebeurt zelden dat een Schiedammer een boek publiceert dat
binnen enkele weken in alle landelijke dag- en weekbladen
uitgebreid en lovend wordt besproken. MetNederlandDe
vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu' van Han van
der Horst is dat gebeurd.
109 Musis
EEN SCHRIJVER UIT DE
SINT UDUINASTRAAT
Luc Panhuysen noemt
'Nederland' in Het
Parool 'het eerste
geschiedenisboek voor
en van de multiculturele
samenleving' en Aijen
Portuin zegt in NRC
Handelsblad dat de vorm van
het boek ouderwets is, maar
dat de auteur onderwerpen
behandelt die vroeger in
zulke overzichtswerken voor
een breed publiek werden
verzwegen, zoals de groot
scheepse vervolging van
homoseksuelen in de jaren
veertig van de 18de eeuw of
de sigaar die Hendrik Colijn
opstak, terwijl zijn manschap
pen op Lombok vrouwen en
kinderen fusilleerden.
Hoogleraar nieuwste
geschiedenis Piet de Rooy
stoort zich weliswaar aan
kleine onzorgvuldigheden,
maar beschrijft 'Nederland' in
Vrij Nederland als een
'voortreffelijk geschreven en
verstandig overzicht van de
vaderlandse geschiedenis'.
Han van der Horst zelf zegt
dat hij een boek heeft willen
schrijven 'voor iedereen die
van geschiedenis houdt'. Met
iedereen bedoelt hij iedereen,
maar bij het schrijven heeft
hij nadrukkelijk ook gedacht
aan mensen die wel van
geschiedenis houden, maar
geen band hebben met het
Nederlandse verleden: de
nieuwe Nederlanders. Omdat
vaderlandse geschiedenis het
geheel is van de collectieve
ervaringen van het land
waarin men woont, en de
kennis daarvan de integratie
bevordert, hoort de kennis
van die geschiedenis een
essentieel onderdeel te zijn
van ieders intellectuele
bagage. Han van der Horst
heeft geprobeerd het begrip
vaderland te omschrijven op
een moment dat dat niet
meer vanzelfsprekend is.
We beleven de grootste en
gevoeligste volksverhuizing
uit de geschiedenis.
Dat maakt iedere etnische
definitie van 'vaderland'
gevaarlijk. Vaderland heeft
voor Han van der Horst dan
ook niets te maken met
'banden des bloeds', maar
alles met een plek waar
mensen samen wonen, wer
ken en collectieve ervaringen
opdoen. Een portret van een
wereldhistoricus die sinds
1996 weer full time
Schiedammer is.
Han van der Horst is in 1949
geboren in de Sint Liduina-
straat op nummer 100B, twee
deuren van kapper Schoof.
Zijn vader was graficus en
een actief lid van de
katholieke vakbond van
grafici. In de jaren vijftig
vond hij dat de tijd voorbij
was dat alleen de kinderen
van de elite echte kansen in
de maatschappij kregen. Hij
stuurde daarom zijn zoon
naar de Sint Jozefschool in de
Nassaulaan, waarvan bekend
was dat het onderwijs goed
was en de voorbereiding op
doorleren grondig.
En doorleren deed Han.
Hij ging na de lagere school
naar het gymnasium. Dat dat
niet in Schiedam was maar in
Rotterdam, was toeval. Zijn
vader wilde dat hij het beste
voortgezet onderwijs zou
krijgen en dat gaf toen het
Sint Franciscus College in
Rotterdam. Zoals alle gym
nasiasten van zijn generatie
benadrukt hij dat hij 'gymna
sium alfa oude stijl' heeft
gedaan, de echte humaniora-
opleiding, waar je Grieks én
Latijn leerde en intellectueel
werd voorbereid op een
wetenschappelijke studie.
Gymnasiast Han was geen lid
van dejeunesse Dorée.
Integendeel. Zijn vader hield
hem in niet mis te verstane
bewoordingen voor dat er
gewerkt moest worden: 'Als
je blijft zitten, sodemieter ik
je de maatschappij in'.
Tegenover het Franciscus
College was een wasserij.
Han zag hoe een man daar
dag in dag uit broeken stond
te persen en zorgde dat hij
nooit bleef zitten. Hij was
een ijverige leerling.
De nieuwsgierigheid van de
jonge Han van der Horst
naar het leven van mensen in
andere tijden, op andere
plaatsen en in andere
culturen, heeft zijn keus voor
de studie geschiedenis
bepaald. Zijn oma moest
hem altijd weer vertellen hoe
zij als kind had geleefd en
hoe opa Joris Hersbach
omstreeks de eeuwwisseling
op het Gedempte Broersveld,
een kleine melkzaak dreef.
Die verhalen maakten hem
nieuwsgierig naar de wereld
buiten Schiedam. Hij wilde
weten hoe die in elkaar zat.
Daarbij werd hij geholpen
door het weekblad Donald
Duck, dat hij nu nog een
'belangrijk cultureel tijd
schrift' noemt. De dommige
eend en zijn drie slimme
neeges die geen geld hadden,
maar overal kwamen, met
vliegtuigen reisden, in auto's
