Musis 125
uitgedragen (o.a. bij het congres Nederlands
Nieuwe kerken te Rotterdam, 1948) en
gepubliceerd in 'Bouw" (1948, pp. 225-236,
276) en 'Wending' (1953, pp. 190 e.v.).
Zijn conclusie was dat het langhuis de meest
gebruikte ruimtevorm was en dat alle
kerkgangers voldoende zicht dienden te
hebben op het daartoe om praktische
redenen verhoogde hturgische centrum,
waarin de preekstoel niet per se centraal
hoefde te staan. Preekstoel, doopvont en
Avondmaalstafel zijn alle sober en zakehjk
vormgegeven. Nergens is enige dominantie of
vormwil te bespeuren; de verstilde ruimte
waarin het licht van verschillende zijden op
verschillende wijzen naar binnen valt is de
uitdrukking van de gewenste 'klaarheid en
reinheid' en moet de kerkganger bewegen tot
contemplatie.
De Opstandingskerk te Schiedam is een van
de weinige en relatief vroege
Wederopbouwkerken die volgens de principes
van de Nieuwe Bouwen zijn uitgevoerd en
de moderne ideeën over hervormde
kerkbouw in vroeg-naoorlogse
uitbreidingswijken.Voorts heeft de kerk een
zekere architectuur- en bouwhistorische
waarde wegens de specifieke kwaliteiten van
het oorspronkehjk ontwerp (heldere
ruimtelijke conceptie, horizontalen,
vrijstaande klokkentoren) en de zichtbare
toepassing van een betonconstructie, waarbij
in- en exterieur via een lange glaswand met
elkaar zijn verweven, doch aan deze waarden
is enige afbreuk gedaan door de leegstand en
kleine wijzigingen in ex- en interieur
(kleurstelling toren, dichtzetten van de ramen,
verwijdering Avondmaalstafel en orgel). De
oorspronkehjke functie laat zich echter nog
goed aflezen. In oorsprong had de kerk
belangrijke ensemblewaarde als beeldbepalend
onderdeel ('baken') van het functionalistisch
vormgegeven Nieuwland-West, maar deze
stedenbouwkundige samenhang is door de
latere wijzigingen in de directie omgeving
(verlanding vijver, aanleg Beneluxlijn, recente
nieuwbouw) minder goed herkenbaar
geworden. Niettemin is de kerk nog steeds
een voornaam oriëntatiepunt in de wijk, niet
alleen vanwege het verticale accent van de
klokkentoren maar ook wegens de hoge
kerkzaal en de vrije ligging in een door een
dijk omgeven plantsoen.
In typologisch en stilistisch opzicht is de
doosvormige 'verdiepingkerk' met vrijstaande
klokkentoren niet uniek, maar wel
opmerkehjk zijn de doelbewuste soberheid en
de toepassing van een lange glaswand.
De Opstandingskerk is veelvuldig genoemd in
de eigentijdse vakliteratuur, en zelfs in diverse
buitenlandse tijdschriften, als zuiver voorbeeld
van een functionalistische wijkkerk van
hervormde signatuur, met heldere vormen,
goede combinatie van moderne en
traditionele materialen, afgewogen compositie
van horizontalen en verticalen en open en
gesloten wanden. Ook in latere publicatie is
deze kerk vaak vermeld, maar geleidelijk is
daarbij de aandacht nog meer verschoven naar
de nog gaaf bewaarde Gereformeerde
kerk van Van den Broek en Bakema te
Nagele, mede wegens de betekenis van deze
kerk in het open centrum van dit bijzondere
polderdorp het enige dat volgens de
principes van het Nieuwe Bouwen is
aangelegd.
De Opstandingskerk te Schiedam-Nieuwland
is als karakteristiek en relatief vroeg voorbeeld
van functionahstische kerkbouw uit de
periode van de
Wederopbouw van
monumentale waarde
op tenminste lokaal
niveau. Op grond van
bovenstaande waarde-
analyse kan deze kerk
niet direct als een
'evident' monument op
nationaal niveau
worden aangemerkt, in
de zin van een
(internationaal erkend
topmonument;
bovendien voldoet de
kerk nog niet aan de
wettelijk vereiste
vij ftig-j arengrens
Niettemin is de nog
redehjk goed
herkenbaar bewaard
gebleven kerk in
principe de moeite van
het behouden waard
O
rn
