171 Musis acties werden mede door de Duitsers aangegrepen om Nederland te tonen waartoe de bezetter in staat was. De martelingen waaraan de Geuzen werden ontworpen waren afgrijselijk, de doodstraffen onmenselijk en buitensporig. De Stichting Geuzenverzet 1940-1945 richt zich op het hedendaags verzet tegen totalitaire regiems, tegen onderdrukking en ongelijkheid. Het Geuzenmonument in Vlaardingen is daarmee een internationaal gedenkteken dat jaarlijks op 13 maart in de actualiteit wordt geplaatst als in de Grote Kerk in Vlaardingen de geuzenpenning wordt uitgereikt aan personen of groepen die zich voor de vrijheid hebben ingezet. Vlaardingen, mei 1940. In de 2e Maasboschstraat 3 zit Arij Kop met enkele bestuursleden en gewone leden van de wandelclub 'Flardinga'. Verzekeringsagent Kop is de leider en secretaris van de club. Ook voorzitter les Korpershoek en penningmeester Sjaak van der Ende zitten samen met Kees van Aken in de woonkamer. Ze zijn net terug van een bezoek aan het gebombardeerde Rotterdam. Ze konden er weinig uitrichten, dus fietsten ze maar weer naar Vlaardingen terug. Als Arij vindt dat er tegen 'dat tuig' iets moet worden gedaan, is ongemerkt de basis gelegd voor actie tegen de bezetter. Bernard IJzerdraat is een druk man. Begonnen als onderwijzer in Zwolle en leraar in Rotterdam, werd hij restaurateur in Haarlem. Onverzoenlijk stond hij tegenover het nationaal- socialisme. Net als vele andere Nederlanders luisterde ook hij naar de radio. Naar de alarmberichten, de waarschuwingen tegen verraad door NSB-ers die lichtkogels af zouden schieten om hun vrienden te helpen. Als het bericht doorkomt dat koningin Wilhelmina en de regering naar Engeland zijn gevlucht, beseft ook Bernard IJzerdraat dat dit het einde is! Het leger kan dan wel verslagen zijn, het volk echter niet! Tachtig jaar lang verzetten Hollanders zich tegen de Spanjaarden. Dat moeten we weer doen: Geuzen moeten we worden!, peinst de toekomstige leider van de eerste verzetsgroep. IJzerdraat schrijft al snel zijn Geuzenbericht waarmee de eerste stap is gezet. Op 18 mei 1940 volgt zijn tweede bericht: "De Geuzenactie is ingezet op 15 mei 1940. Al onze voorraden zullen worden weggehaald. Onze jonge mannen zullen worden gedwongen elders te gaan werken. We krijgen spoedig een nieuwe Alva met bloedraad en inquisitie. Maar de Geuzenactie zal ons geleidelijk organiseren en eenmaal zullen we de vrijheid heroveren". De sneeuwbal moet gaan rollen. Hij schrijft en verspreidt het ene bericht na het andere om het Nederlandse volk wakker te schudden. De Duitsers treden nog correct op en de kranten bhjven normaal verschijnen. Zelfs de Joden worden (nog) met rust gelaten. Als de Vlaardinger Jan Kijne bij IJzerdraat op bezoek komt en een paar van zijn Geuzenberichten laat zien, is deze opgetogen en stelt hij voor om meer actie te gaan voeren. Er vallen woorden als sabotage, spioneren en IJzerdraat denkt zijn man te hebben gevonden in Kijne. De taken worden verdeeld, IJzerdraat zal doorgaan met het vervaardigen van de pamfletten en Kijne zal het praktische deel voor zijn rekening nemen. En de bal gaat rollen. De stencilmachine draait, wapens worden de bezetter afhandig gemaakt, draden doorgesneden en ondertussen groeit het Geuzenleger. Hierdoor neemt ook het gevaar toe ontdekt te worden. In de veronderstelling dat de Engelsen spoedig zullen komen, hjken de Geuzen hun eigen activiteiten minder ernstig te nemen dan de Duitsers dat later zullen doen. En dat blijkt helaas een fatale misrekening te zijn! Zij hebben er (nog) geen idee van hoe de bezettende macht zal reageren op een dergelijke organisatie. Hoe dan ook, de zaak loopt inderdaad uit de hand. Daan van Striep werkt bij de werf van Wilton-Fijenoord in Schiedam. In het weekend gaat hij naar zijn ouders in Arnhem. Als lid van de Geuzen probeert hij zijn broer te winnen voor deelname aan de verzetsgroep onder het beding van 'kop dicht!' Zijn broer is onder de indruk van de woorden van Daan. En hier begint het einde. De geheimen van de Geuzenorganisatie raken dan al snel, onder het mom van 'kop dicht' bekend buiten de kring van goede vrienden. Als een ijverige Arnhemse NSB-er lucht krijgt van de acties van de 'terroristen' duurt het niet lang of de agenten staan in de kamer van Arij Kop in de 2e Maasboschstraat 3 en na enige dagen zit de kern van de Geuzengroep in de Scheveningse gevangenis. Pas bij de nietsontziende verhoren ervaren zij hoe ernstig de Duitsers de Geuzenorganisatie nemen en als in maart 1941 in het gebouw van de Hoge Raad in Den Haag tijdens een showproces uiteindelijk de vonnissen worden geveld, dringt het pas goed tot hen door: 'Ik de doodstraf? Nee, dat kan niet. Zondagmiddag 13 maart 2000. Precies 60 jaar later. Ik zit met mijn vrouw in de stampvolle Grote Kerk in Vlaardingen. Van heinde en ver komen de gasten binnen voor de massaal bijgewoonde maar immer sobere plechtigheid in gezelschap van de voorzitter van de Stichting Geuzenverzet 1940-1945, S. Minco; één van de weinige nog in leven zijnde Geuzen. De man die geëerd wordt, waar het om gaat, is er soms niet; zoals in 1999 de voorzitter van de Turkse mensenrechtenorganisatie IHD, Akin Birdal. Hij kreeg van de Turkse autoriteiten geen toestemming het land te verlaten. Bovendien moet hij nog een jaar de gevangenis in. De IHD stelt voortdurend en op betrouwbare wijze in Turkije de schendingen van de mensenrechten aan de kaak. De secretaris van de IHD nam de penning in ontvangst. Mijn gedachten gaan ook in 2000 naar de Geuzen en hun verzet. Dit is dus wat er nu nog leeft van de 'Geuzen- gedachte'. Een monument bij een kerk, een Geuzenpenning (die jammer genoeg nog teveel kandidaten kent), straten die naar enkele Geuzen zijn vernoemd, een heuse wandelroute in Vlaardingen en aandacht van de pers. Het aantal straten met Geuzennamen valt in Vlaardingen, min of meer de bakermat van de verzetsgroep, eigenlijk tegen: slechts de Arij Koplaan en het Geuzenplein herinneren aan hun activiteiten. Dan doet Schiedam het stukken beter: maar liefst achttien straten en dergelijke houden in de Geuzenbuurt in het noorden van de stad de gedachten aan hen levend. Ook in Maassluis, Amsterdam, Delft, Dinxperlo, Haarlem, Heemskerk, Leidschendam en Oss zijn Geuzenstraten. Echt belangrijk is dit echter niet. Indrukwekkender is dat hun gedachtegoed tot op de dag van vandaag levend is gebleven in de jaarlijkse Geuzenpenning, die ondertussen is uitgegroeid tot een internationaal symbool.®

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Musis | 2000 | | pagina 171