De Hoogstraat in Schiedam -
waarom hier niet de formule
van outlet-stores op
losgelatenVan Veiling- en
venduhuizen, ambulante
handel en een dagelijkse
rommelmarkt
Musis 226
tweedehands spulletjes, achenebbisj
handel, te vergelijken met de Marolles,
een eerst arme, maar nu bloeiende wijk
van Brussel.
De Marolles in Brussel was voor
Werkvorm de inspiratiebron. Een voor
heen verpauperende stadsvernieuwings-
wijk, weggedrukt door een arrogant
paleis van justitie, maar nu met een
dynamiek waar mensen van heinde en
ver op afkomen. De Hallen in Parijs, de
tweedehandsmarkt van Luik, de
Hoogstraat in Schiedam - waarom hier
niet de formule van outlet-stores op
losgelaten? Van Veiling- en venduhuizen,
ambulante handel en een dagelijkse
rommelmarkt?
Het was de gedachte van Blindzicht:
dat het project de Hoogstraat voor de
Turken uit Nieuwland aantrekkelijk zou
maken. Een schaduweconomie als
scherp contrast met de plannen van Jan
des Bouvries voor een woonwarenhuis
bij de Dam en de Lange Haven. De
toeristen komen naar Schiedam, kopen
souvenirs, zelfs Japanners willen zich er
vestigen. Het Japan Center, waar zich
Japanse en op Japan georiënteerde
bedrijven zullen vestigen, zoals het
Nederlandse hoofdkantoor van het
fotopersbureau Loodwick's Press Images,
completeerde het Schiedamse drieluik
tijdens de Kunstestafette. Armoede als
kracht, waardoor de stad tot grote
hoogte stijgt en internationaal intere
ssant wordt. Het bord bij het Gat van
Bolmers verbaasde vele voorbijgangers.
Waar nu kon je Blindzicht bekijken?
Vooral in de Hoogstraat zelf, die erbij
lag als altijd. De straat was door een
zienswijze tot kunstvorm verklaart. Het
winkelende pubhek hep ineens door een
kunstwerk, was deel van het kunstwerk,
een werk dat zich van zichzelf niet
bewust is. De Hoogstraat, zoals ze is met
al haar leegstand en eenvoud, was de
boodschap.
Dit alles verklaart de titel. Blindzicht is
een term uit de neuropsychologie. Het
duidt op een onvolledige analyse van
beelden, die van het netvlies via de
oogzenuw in de visuele cortex
aankomen. Als de cortex niet goed
functioneert, hapert de verwerking van
de waargenomen beelden. Echter, het
ongeziene kan begrepen worden, want
het brein komt langs andere weg met
interpretaties. Inzicht langs een omweg.
Dit vermogen tot niet-zintuiglijke
waarneming duidt op een onstoffelijke
natuur, op het bestaan van een astraal
lichaam dat op een ander
bewustzijnsgebied gegevens verwerkt.
Wat hadden over Blindzicht geweldige
theorieën kunnen worden ontvouwd!
Zowel over de Hoogstraat, levensbron
van een alledaags Schiedam, als over de
mensehjke evolutie. Over de onbe
grensde mogelijkheden in de mens en in
de stad. Maar nu het project voorbij is,
kunnen we een teleurstellende conclusie
trekken. Er is nauwehjks debat op
niveau geweest. Blindzicht lijkt te zijn
terechtgekomen op een blinde vlek. Er
ontbreekt een gedeelte van het beeld, er
is niets gebeurd, het pubhek bekeek het
allemaal nieuwsgierig maar van een
afstand. Wat heeft de Kunstestafette
Schiedam nu wijzer gemaakt? Zijn er
pohtieke consequenties? Speelt het
gemeentelijke beleid nu in op het
initiatief? Heeft de bewonersvereniging
Schiedam-Centrum er een oordeel
over? Kan het Centrummanagement
Schiedam ermee uit de voeten? Waar is
het debat geweest? Waar zijn de voors
en tegens uitgewisseld?
Het is opmerkehjk, dat pas in
Vlaardingen - na Schiedam en Leiden
de derde stad waar de Kunstestafette
doorheen trekt - aandacht wordt besteed
aan 'het debat' en wel op donderdag 6
juli in het Hollandiagebouw aan de
Oosthavenkade 42. Daar wordt aan de
hand van de bijdragen van vijf kunste
naars gesproken over beeldende kunst in
de openbare ruimte. Nu zitten er gekke
dingen bij, zoals een muziekstuk, waar
van het schrift in reliëf op het wegdek
wordt aangebracht bij alle entrees tot
Vlaardingen, waarbij het verhaal is dat
als je er snel overheen rijdt, het muziek
stuk sneller weerklinkt - de entree tot
de stad als intro - maar er is ook veel
om na te denken. Bijzonder is de
bijdrage van Beaty Czetö, die als
Hongaarse naar Vlaardingen kwam.
Door een proces van vervreemding,
inleving en integratie heeft ze waar
schijnlijk meer dan andere Vlaardingers
oog voor de positie van allochtone
vrouwen, die vaak het meest aan huis
gebonden zijn, meer dan mannen en
kinderen, en in hun sociale isolement
hun herinneringen en ervaringen niet
kunnen delen.
Met het debat is Vlaardingen in het
voordeel. Bij de opzet van de Kunst
estafette 2000 is gekozen voor het
thema 'directe communicatie' en er
werd vooral van verwacht dat kunste
naars zich van andere communicatie
middelen bedienen dan de traditionele.
Dat heeft in Schiedam wel tot resultaat
maar nauwehjks tot verwezenlijking van
de doelstelling geleid. In Vlaardingen
wordt de directe communicatie onder
steund en aangevuld met de traditionele
vorm van een debat over voor- en
nadelen van kunst in het publieke
domein. Terwijl Blindzicht, als
Schiedamse bijdrage, de intentie had om
debat uit te lokken tussen politici,
wijkbewoners en ondernemers, is het in
de kunstvorm blijken steken. Kunste
naars onder elkaar hebben het erover
gehad, maar het is niet opgetekend.
Voorbijgangers hebben erover gespro
ken, maar het is niet vastgelegd. Er is
niets, waaruit af te leiden is dat de
bevolking aangeraakt is door een visioen
van een ander Schiedam, waar alle
potenties reeds aanwezig zijn. De poli
tiek speelde stommetje, de centrum
bewoners en de middenstand negeerden
het project, en het krantje dat door
Kunstgebouw werd uitgebracht, was het
toonbeeld van een ondoeltreffende
presentatie van iets dat over communi
catie gaat!
The medium is the message, maar aan
zo'n vod kun je geen boodschap
ontlenen. Het zal zeker van negatieve
invloed zijn geweest. Kunstgebouw zelf
vergat een goede communicatie - het
thema van de hele estafette! Waar de
kunstenaars zelf een poging onder
namen om het publiek integraal
onderdeel te doen zijn van hun werk,
daar zorgde de organisatie er wel voor
dat het pubhek de eigen rol niet
uitgelegd kreeg.
Nu maar hopen dat wat ongezien en
onbesproken bleef, toch begrepen zal
worden. Dat weetje met blindzicht pas
later. Maar vanzelf gebeurt dat in
Schiedam niet. En zonder debat zeker
niet. Alleen al daarom zal Vlaardingen er
meer aan hebben.
