li.
3E STADSKRAAN
Op 26 oktober 1996 werd aan de Westhavenkade,
voor het Visserijmuseum, een replica van de oude
stadskraan in gebruik genomen. De geschiedenis van
de stadskraan gaat terug tot in 1625. In dat jaar werd
naar het ontwerp van Claes Pietersz. op de
voormalige scheepswerf van Cors Jansz. van Noort de
oudst bekende stadskraan vanVlaardingen gebouwd.
Dit is ongeveer ter plaatse van de voormalige
scheepswerf van Figee in de Havenstraat, tegenover de
Smidssteeg. De volgende kraan werd in 1643 op de
Westhavenplaats gebouwd, iets ten zuiden van het
gebouw van de Generale Bank (tegenwoordig Fortis
Bank), tegenover de Kraansteeg.Waar was de kraan
voor bedoeld? Als men plaatjes van oude
scheepswerven langs de Oude Haven bekijkt, dan zult
u zien dat er op de toenmalige scheepswerven geen
zwaar materieel staat. Tevens zult u op die plaatjes ook
geen kraan tegenkomen. Om de masten in de schepen
te tillen werden ze, nadat ze van de werf waren
afgelopen, versleept naar de stadskraan om daar de
mast erin te laten hijsen. Bovendien hadden de
schepen die zowel in de zomer als in de winter voor
de visserij uitvoeren zomer- en wintermasten. De
stadskraan werd ook voor het wisselen van deze
masten gebruikt. Daarnaast deed de kraan dienst om
beschadigde vleten of andere zware lasten uit schepen
te hijsen.
Na verloop van tijd was de kraan toe aan vervanging.
Dit gebeurde in 1643, 1715, 1749, 1815 en 1858.
In 1857 had de gemeente besloten om in plaats van
een houten kraan ditmaal een ijzeren exemplaar te
plaatsen, die, naar men vermoedde, ook minder
onderhoudsgevoelig zou zijn. Na veel problemen
besloot men echter toch maar weer een houten kraan
aan te schaffen. Na nog geen twintig jaar bleek de
houten kraan wederom aan vernieuwing toe en dus...
dit keer een ijzeren kraan. In tegenstelling tot de
houten kraan, waarbij men circa 16 mensen nodig had
om te draaien, dacht men bij de ijzeren kraan met
drie man toe te kunnen. Helaas werd er gekozen voor
een grondige reparatie van de uit 1858 daterende
houten kraan. Uiteindelijk ging in 1908 de kogel
door de kerk en werd er echt een ijzeren kraan
gekocht. Deze deed dienst tot 1939.
De bouw van de kraan bij het Visserijmuseum, naar
de laatste houten kraan uit 1858, is begonnen in april
1995. Begin 1994 bezocht een deskundige delegatie
de koninklijke bossen ten noorden en oosten van
Parijs om een aantal bomen te keuren. Bij elkaar
waren zeven bomen nodig om de zeventien meter
hoge kraan te bouwen. Voor de kraanarm liet men het
oog vallen op een eeuwenoude eik, die nabij Versailles
is gegroeid. Door Rob Batenburg, een molenbouwer
uit Schiedam, is in handwerk een schitterend resultaat
tot stand gekomen, dat de moeite van het bekijken
waard is. Deze kraan kan ook echt werken. Bij
evenementen wordt de kraan gedraaid door
vrijwilligers, hetgeen, afhankelijk van de last, dikwijls
zwaar werk is. Dus alleen geschikt voor kranige
mensen!
Max Thurmer
281 Musis
Boven: De oude houten kraan aan de Westhavenplaats (1858-1909), 1908.
(Foto: Jac. Niestadt; collectie Stadsarchief Vlaardingen)
Onder: De nieuwe ijzeren kraan aan de Westhavenplaats (1910-1939), 1910. (Collectie Stadsarchief Vlaardingen)
