ALLEBEI CHAUFFEUR/
RUST
Musis 106
'Allebei chauffeur, allebei rust'. Hoogenbos,
De Blauwe Rotterdammer, mei 1950. Collectie G. van BaarseI
is voor het ziek humeur'. Een keur aan schrijvers vulde het
blad, niet in het minst gelokt door de goede honoraria en de
paar kruiken jenever: Felix Timmermans, Antoon Coolen, P.H.
Ritter, Antonie Donker, Anton van Duinkerken, J. Slauerhoff,
Jan Campert en zeker niet te vergeten eindredacteur Simon
Car miggeit:
'De bruine en forsch-gevormde kruik
rijst met den dichtgelakten mond
nog onaantastbaar in het licht,
dat door de lage kamer zont
en wervelt langs den witten wand,
gebalkte zondering en aan
deez' laten, gulden gloed herken 'k
den gloed van 't kostehjk graan'.
De Erven Lucas Bols zat intussen ook niet stil. Als zeer bekend
merk was zij vaak het mikpunt van acties en de Bolskruik
verscheen op menige geheelonthoudersprent, zoals in De
Drankbestrijding in en door de School uit 1906. Bols trachtte
met reclame te antwoorden, 'doch, waar wij zoo aan den weg
timmeren, is het natuurlijk ons streven, onze publiciteit zoo in
te richten dat wij, gelet op de geheelonthoudersbeweging, hier
niemand mee kwetsen'. Blijkbaar had de directie geleerd van
een actie door het Schiedamse RJ. Melchers die zijn merk
Locomotief wilde promoten op de stations met de slogan 'Met
Locomotief steeds fit en actief' waarna
de machinisten-geheelonthoudersclub
dreigde met een staking.
In de jaren 1920 plaatste Bols in de
buurt van Sneek, waarschijnlijk langs
de spoorlijn, een reclamebord met de
tekst: 'Bols zeer oude genever en fijne
likeuren'. Kort daarop zette het
Centrale Drankwet Comité een eigen
bord neer vóór dat van Bols met de
tekst 'Verstandige menschen drinken
en schenken nooit'.
De Amsterdammers reageerden met de
toevoeging 'Iets anders dan' zodat de
tekst luidde 'Nooit ieders anders dan
Bols'. Het Comité liet zich niet
onbetuigd en zette de lettergreep 'on'
voor het 'verstandige'.
Het eindresultaat werd gefotografeerd
en verspreid. De overlevering vertelt
ons niet wie deze ludieke strijd
uiteindelijk won.
Met de omzet en de geheelonthouders
in het achterhoofd introduceerde Bols
in 1925 het devies 'Eiken dag één
glaasje' dat met het forse
reclamebudget sterk werd uitgedragen.
Tekenaars als Jan Lutz,Tref, Hollagen
en vooral Coppens dienden bij elke
reclameprent deze slogan toe te
voegen. Voor de drankbestrijding werd
de leuze vanwege de bekendheid een
dankbaar onderwerp van kritiek.
De geheelonthoudersbond van
machinisten gaf aan Henri Pieck de
opdracht een machinist te tekenen
voor een plakkaat met 'Eiken dag 'n
glaasje' (let op het subtiele verschil)
met daaronder de tekst: 'Neen! Een
klein woord van groote kracht'.
Ook de andere distillateurs reageerden op 'Eiken dag één
glaasje'. Bokma kwam met 'Neem er twee'.
Na de Tweede Wereldoorlog ging de vriendelijke doch
gemeende strijd gewoon door. Bols liet in 1950 veel
reclametekenwerk door Jo Spier verrichten, bekend om zijn
zo bedrieglijk simpel lijkende lijnenwerk. Zeven prenten
verschenen met daarin twee zinnen waar één woord telkens
wisselde:'Allebei wagens/meisjes/muziek/dokters etcetera!
Allebei genever!' Het blad de Blauwe Rotterdammer reageerde
met een achtste tekening:'Allebei chauffeur! Allebei rust!',
waarbij de rust van de drinkende chauffeur geen luie stoel
maar de eeuwige rust verbeeldde.
De gezamenlijke distillateurs trokken ondertussen weer op
tegen de al eerder genoemde plaatselijke keuze en
accijnsverhogingen. Deze zouden immers alleen maar leiden
tot illegale stokerijen en de teloorgang van industrie en
horeca. De volksgezondheid was zelfs in gevaar omdat al die
illegale brouwsels gevaarlijke stoffen konden bevatten zoals het
zeer giftige methylalcohol. 'Een matig mens is zijn vrijheid
waard' was de spreuk die de producenten naar voren brachten.
Die nadruk op matigheid bleef de rest van de 20ste eeuw de
kern van vele slogans. De Stichting Verantwoord
Alcoholgebruik, STIVA, borduurt daar op voort met 'Geniet,
maar drink met mate'.B
