ACH VADER, NIET WEER
VSB
71 Musis
Hebben drankbestrijding en verandering van drinkgewoonten met
elkaar vandoen. Of zijn eerder economische en sociale omstandigheden
verantwoordelijk voor het feit dat wij anders, gematigder met drank
omgaan. Jaap van der Stel promoveerde op Drinken, drank en
dronkenschap; Vijf eeuwen drankbestrijding en alcoholhulpverlening in
Nederland. Sportprenten hebben hun nut gehad, de vraag is alleen
hoeveel.
Aanklagers en afschaffers van de jenever kregen op het eind van de
negentiende eeuw de wind mee. In de emancipatie van de Nederlandse
arbeider vervulde de geheelonthoudersbeweging een rol van betekenis.
'Geen klarekoppen maar klare koppen' was het motto. Merkwaardig
genoeg hadden de dichters van volksliedjes het juist op de blauwe
knoop gemunt.
Ton Vermeulen is huisarchivaris van Bols en diepte op hoe de
likeurstoker en distillateur dacht over drankgebruik en
drankbestrijding. Matiging moest en daarom kwam Bols ook met zijn
befaamde slogan 'Eiken dag een glaasje'.
Dat was de geheelonthouders-machinisten van de Nederlandse
Spoorwegen toch nog één glas teveel.
In Café Rotterdam loopt Peter de Lange vanuit het 'Straatje van
niks' het café binnen. Het is een zaak zoals ze bijna niet meer
bestaan; warm, met vaste klanten en vaste gewoonten en altoos het
getik van de biljartballen op de achtergrond. Ooit was Café
Rotterdam een poel van zonde, maar zelfs zonde slijt.
Bezint is de oproep van Bert van Kan. Maar hij vraagt zich gelijk af
om het monument van bezinning in Vlaardingen daarvoor de juiste
plek zal zijn.
"Ui iÜb
SCHIEDAM VLAARDINGEN
Deze uitgave is tot stand gebracht met medewerking
van het VSB Fonds Schiedam Vlaardingen
'Schiedam schenkt meer dan u denkt', was jarenlang de slogan
van de VW. Hoe verkeerd deze reclamekreet was, bleek pas in
de daaropvolgende open deur;'Schiedam, molens en jenever'.
Welk bezwaar men ook mag hebben tegen het voor de hand
liggende van dit toeristisch credo.het is met recht klaretaal.
Die vijf molens staan er, daar kan niemand omheen en dat
Schiedam 's werelds jeneverstad nummer één is, weten zelfs de
negertjes in Afrika.
Duidelijkheid daar draait het om, wie zich met een publiek
wil verstaan. Om helderheid en scherpte. Niet om de dichter
lijkheid van de gemankeerde stukjesschrijver, opgeblazen tot
bijvoorbeeld 'Schiedam, stad tussen dorp en metropool'. Zo'n
kreet laat zich door de voorbijrazende automobilist immers
even gemakkelijk uitleggen als; 'vlees noch vis'. Geen reden
om te stoppen dus. Ook zal het snorkende; 'Wonen in
Zweedse sfeer', door de aanmerkelijke vertraging in de
oplevering van de woningen bij velen toch in herinnering
blijven als 'in de kou laten staan'. Net zo goed als dat het
voortdurend hameren op de vele potenties van Schiedam een
bijzonder reliëf krijgt voor wie het begrip 'mogelijkheden'
allereerst in ruimtelijke zin vertaalt. Inderdaad..., er is
leegstand genoeg.
Aan het begin van de vorige eeuw riepen de drankbestrijders
'Sluit Schiedam!'. Daar is om onduidelijke redenen nooit
gevolg aan gegeven. Met als resultaat dat het zich doorlopend
excuseren en het zich willen bewijzen aan de buitenwereld net
zo karakteristiek voor Schiedam geworden zijn als het erin
berusten dat de middelmaat voor deze stad al vaak te hoog
gegrepen is. De verbale paardenmiddelen, die Schiedam langs
rijkswegen en in de media poot zijn daarvan een uitvloeisel.
Dat Sluit Schiedam is een hoofdonderwerp in de
tentoonstelling 'Ach vader niet meer!' In het Nederlands
Gedistilleerd Museum. De samenstellers hebben een groot
aantal spotprenten bijeengebracht over de jenever,
alcoholgebruik en drankbestrijding. De expositie heeft door de
keuze voor de spotprent de duidelijkheid als medium. Want
politieke tekenaars, nu en in het verleden, laten er geen twijfel
over bestaan wat ze nu feitelijk bedoelen. Hun commentaar is
recht voor z'n raap en de overdrijving niet bedoeld om te
overtuigen, maar om een journalistiek argument of een
beginsel kracht bij te zetten. En zo hoort het natuurlijk ook.
Schiedam heeft als stad van molens en jenever nooit méér
geschonken dan reeds algemeen werd aangenomen. Schiedam
is geen metropool en ook geen dorp en wie er in de polder,
ver van de leegstand, in een huis van Zweeds naaldhout
woont, treft daar niets geen Zweedse sferen, maar de gewone,
grijze Hollandse miezer voor de helft van het jaar. Dit allemaal
beseffend, maakt de tentoonstelling over die ene ambachtelijke
hebbelijkheid, die we inderdaad boven alle andere steden, als
uniek en specifiek Schiedams mogen beschouwen het
kunnen stoken van jonge en oude klare, van wodka
tegenwoordig en een nog resterende drup citroenjenever, zo
bijzonder interessant.
Tekening omslag: 'Ach vader, niet weer'Theo Gootjes
MUSIS maart 2001, jaargang 7, no. 3
Musis verschijnt 11 maal per jaar en informeert en
opinieert onafhankelijk op het brede gebied van
cultuur en samenleving in Schiedam/Vlaardingen
en de regio.
Uitgegeven door Stichting MUSIS Schiedam.
Redactie: Sjef Henderickx, Henk Horsten, Bert
van Kan, Kor Kegel, Auke Pol, Tim de Ridder,
Henk Slechte, Arij Maarleveld, voorzitter
Eindredactie: Hans van der Sloot
Redactie- en administratie: Broersvest 75-77,
3111 ED Schiedam, tel./fax. 010 - 4735518
Abonnementen: Door telefonische opgave en
storting van (minimaal) 55,- (jaarabonnement 2001)
op rekeningnummer 81.33.79.555 VSB-bank onder
vermelding van 'Musis'. Opzeggingen schriftelijk
2 maanden voor beëindiging abonnementsperiode.
Advertentie-exploitatie:
De Hollandse OndernemingVOF
Zetwerk en lithografie: DTPiet Gouda
Druk: Drukkerij Mercator Schiedam
