NfliTUUfrUjK Ip£- PfUKTr PROMkE/V/.
P/Lü?£k -ztj/v LTlj p PRc?/vJKE/vy
93 Musis
'Piloten zijn altijd dronken'. Peter van Straaten Het Parool, 1 september 1989
schip. Voor de tekenaar Felix Hess was
de Amerikaanse drooglegging zelfs een
middel om zich rechtstreeks af te zetten
van de Nederlandse drankbestrijders. Hij
was een van de kunstenaars die zich
ergerde aan de kleinburgerlijkheid van
de 'blauwen'. In het interbellum tekende
hij voor De Groene Amsterdammer
quasi-kinderlijke tekeningen met
rijmende onderschriften onder het
pseudoniem 'Uit het kladschrift van
Jantje'. In de tekening 'Als de afschaffers
winnen ziet de wereld zoo blauw. Zij
willen geen vreugde maar alles in rouw',
blijft van de Nederlandse vlag alleen de
blauwe baan over: 'Zij willen geen wijn
wit of rood. Het moet alles blauw zijn al
ga je dood.'Amerika hield op om op
het gebied van de drank een onderwerp
te zijn toen president Roosevelt in 1933
de Volstead Eact weer introk. De toon
was echter gezet. De regering bleef
mikpunt, de drank actueel, maar de
drankbestrijding bleek inmiddels van
inspirator mede onderwerp te zijn
geworden voor de satiristen van krant
en weekblad.
Wars van idealisme is ook Jo Spier (1900
- 1978).Vanaf 1924 tekende hij voor de
neutrale De Telegraaf en groeide daarin
uit tot een nationale beroemdheid. Zijn
werk sprak een breed publiek aan door
zijn talent om met enkele lijnen echte
personen neer te zetten. Het
onderschrift voorziet de prent van een
puntig commentaar. Aan politiek waagde
Spier zich zelden. Liever bleef hij dicht
bij het alledaagse, al klonk actualiteit
daarin door. In 'Kracht' (1937) parafra
seerde hij de tegenstelling tussen de
geestkracht van een heilsoldate - een
van de principes van het Leger des Heils
is geheelonthouding - en de spierkracht
van een havenarbeider. Spier koos geen
partij, maar maakte een grote spanning
voelbaar.
Tijdens de crisis van de jaren dertig
daalde het alcoholgebruik nog verder
om tijdens de Tweede Wereldoorlog
bijna tot nul af te nemen. In de illegale
pers verschenen talloze spotprenten
tegen de Duitsers over de vorderingen
van voedsel en grondstoffen en niet
zelden doen de afgebeelde moffen zich
tegoed aan de Hollandse 'schnapps' - in
die tijd ook wel een 'vaderlandertje'
genoemd.
Na de bevrijding stond de Nederlandse
bevolking voor de taak om de zwaar
beschadigde economie weer op te
bouwen. Dankzij de Marshallhulp kreeg
het herstel een belangrijke impuls.Veel
levensmiddelen bleven echter nog jaren
'op de bon', waaronder ook melk, koffie
en jenever.
De overheid verlaagde reeds in 1946 de
prijs van het gedistilleerd, maar
verhoogde kort daarna in verschillende
stappen de melkprijs.Vanzelfsprekend
leidde dit tot vragen in de Tweede
Kamer. Voor Wim Boost vormde de
situatie aanleiding voor de prent
'Vollemelksmisbruik', als een goed
gevonden variant op het beroemde
'Ach, vader, niet meer'. Een vader leegt
in deze prent in een melkbar zijn
zoveelste glas, terwijl zijn dochter
wanhopig aan zijn jas trekt.
Het onderschrift luidt: 'Aangeboden
door de Volksbond tegen Vollemelks
misbruik'.
Ook het vrijgeven in 1948 van de ver-
