Thuis in kunst
Kor Kegel
Met de Open Ateliers hebben Schiedam en Vlaardingen goud in handen.
Je mag overal binnen kijken. In het weekend van 8 en 9 september houden 31 beeldende
kunstenaars uit Schiedam open huis. In het weekend van 15 en 16 september
zetten 37 kunstenaars uit Vlaardingen de deuren open.
Dat gebeurt er nu al voor de tiende keer en het is een traditie, waar andere steden in
stille verwondering naar kijken.
287 Musis
Er doen weer nieuwe kunstenaars mee.
Er zijn kunstenaars afgevallen, maar er
zijn er ook die voor het eerst hun werk
willen tonen op de plaats waar het
gemaakt is. De Open Ateliers zijn een
buitenkansje voor het publiek om
tientallen mini-museumbezoekjes te
brengen. Ateliers die er uit zien als
morsige herbergen, schone huiskamers,
als levende kerststallen waar je tussen de
kunstwerken de gekste attributen ziet,
ongeverfde droogbloemen, een fetisj,
foto's en boeken en andere
inspiratiebronnen van de kunstenaar. Als
je die ateliers bezoekt, zul je merken dat
het huishouden van Jan Steen ook in
het echt nog bestaat, terwijl andere
ateliers zo hygiënisch zijn dat de
Keuringsdienst van Waren al van afstand
de lodaline ruikt en dus rechtsomkeert
maakt: daar valt niets te verbaliseren.
Ateüerbezoek is doorgaans voor
behouden aan museumdirecteuren en
drinkvrienden.Vaak is de familie niet
eens welkom. Bijzonder is het daarom
beslist, dat tientallen kunstenaars uit
Schiedam en Vlaardingen de vlag zullen
ophangen, die Karin van As heeft
ontworpen om de ateliers te markeren,
zodat het grote publiek de adressen snel
kan vinden. Verspreid over Schiedam en
Vlaardingen is het werk van 68 kunste
naars te zien op 58 locaties (een
enkeling is te gast bij een ruimer
behuisde vakbroeder of galeriehouder).
Het is een zeldzame samenwerking, die
te verklaren valt uit de emancipatie van
de kunstenaar. Door regeringsbeleid
veroordeeld tot de bedelstaf, hebben
veel kunstenaars een marketingstrategie
moeten ontwikkelen, ze zijn derhalve
directeuren geworden van eenpersoons
ondernemingen die ontdekt hebben dat
je kosten bespaart als je gezamenlijk
reclame maakt voor wat ondertussen
wel de allerindividueelste expressie
blijft: de kunst zelve. De werken zijn
persoonsgebonden uitingen, de
marketing is een groepsproces. Niet elke
kunstenaar doet er aan mee of heeft er
behoefte aan. Zo ontving ik van Tony
vanWassem onlangs zijn derde bundel,
waarin de Schiedammer zijn werk
documenteert. Zijn boekjes zijn een
soort reizende tentoonstelling, die je
gewoon thuis kunt bekijken. Zo kan
het ook en dat is geen kwestie van
oncollegiaal zijn, maar gewoon je gang
willen gaan. In Vlaardingen doet Henk
Horsten de ene keer wel, de andere
keer niet mee aan de Open Ateliers -
afhankelijk van de staat waarin zijn
atelier verkeert, denk aan Francis
Bacon-achtige toestanden. Dat bekende
namen van kunstenaars uit Schiedam of
Vlaardingen op de deelnemerslijst
ontbreken, heeft meer te maken met
hard werken en onderweg zijn dan met
desinteresse of hoogmoed.
Maar dat tientallen kunstenaars wel in
twee weekends hun tijd inrichten naar
het publiek, dat maakt van de Open
Ateliers een vakantie in eigen stad. Je
mag zo maar naar binnen, rondkoeke-
loeren in het Heilige der Heiligen,
ruiken aan de atmosfeer waarin klei,
steen en brons bewerkt worden,
proeven van de bron waar schilderijen,
keramiek en objecten van glas en afval
geproduceerd worden. Het is een
laagdrempelig evenement en je krijgt
geregeld nog wat te drinken ook van de
gastheer of gastvrouw, maar er moet het
publiek wel verteld worden dat het
laagdrempelig is. Een grote groep
inwoners, in wezen best nieuwsgierig
en belangstellend om kunst te kopen,
beschouwt zichzelf als opdringerig,
brutaal, onbeschaamd - als ze zomaar bij
een vreemde kunstenaar naar binnen
stappen. „Dat kan toch niet?" „Moetje
dan een praatje maken?" „Is kopen
verplicht?" Ik nodig het grote publiek
van harte uit om zulke bezwaren te
laten varen, want het is een schijnethiek
en zelfbedrog. Je kunt in die ateliers
rondlopen zoals je in winkels rondloopt
- hooguit met dit verschil datje in een
winkel overal aan mag zitten, en bij
kunst doe je dat niet altijd. Ga kijken
en geniet. Ik weet uit ervaring datje
fantastische zaterdagen en zondagen
hebt door bij de kunstenaars op bezoek
te gaan. De eerste jaren van de Open
Ateliers sloeg ik over, want ik kende er
al veel, sinds de jaren zeventig had ik al
veel ateliers gezien - maar nu het een
traditie is, moet ze gekoesterd worden.
September biedt twee weekends van
aangename tijdsbesteding.
Er zit ontwikkeling in. Beter dan in
voorgaande jaren is aan communicatie
gedacht. De handzame foldertjes met de
handigste routes langs de ateliers
bestonden al langer, maar ditmaal
kunnen geïnteresseerden zich beter
voorbereiden. Er zijn overzichts
tentoonstellingen om in de stemming te
komen en daar hgt van alle deel
nemende kunstenaars een presentatie
map, waardoor men zich een completer
beeld van hun werk kan vormen.
Dat wil helpen bij het maken van een
gerichte keus bij de atelierbezoeken.
In Vlaardingen valt die
overzichtstentoonstelling dit jaar voor
het eerst samen met de jaarlijkse Salon.
Het was op voorstel van de commissie
voor beeldende kunst van de gemeente
