Van Huis te Riviere tot
SVEAparken
Musis 294
Een verhaal over de woonarchitectuur in
Schiedam. Vanaf de tijd dat er mensen
waren die zich Schiedammer konden
noemen is er in deze stad gewoond en
in die tijd laten we het verhaal beginnen.
En al lijkt het overdreven gesteld, dat wat
in die tijd als woonhuis werd gebouwd
was evengoed als het andere architec
tonisch. Want architectuur is bouwkunst.
Wij beperken ons tot de woonhuizen.
In Schiedam begon de ontwikkeling van
de stad dus omstreeks 1250. Men bouwde
toen gewone houten huizen met daken
van stro. Het was Aleida van Henegouwen
die vrijwel zeker hier het eerste stenen
huis het bouwen.Het is de bekende
ruïne van het Huis te Riviere die er nog
van over is. Het moet een bouwkundig
meester zijn geweest maar zijn naam zal
altijd wel onbekend blijven. En wie was
die man die het huis Keijzerrijck in het
begin van de 14e eeuw aan de Dam
bouwde? Was dat dezelfde meester die in
1322 het huisVrederixhuis daar vlakbij
aan de Hoogstraat bouwde? We weten
alleen dat deze huizen hebben bestaan,
dat ze van steen waren, maar niet hoe ze
eruit zagen. In de stad werden in 1470
de rieten daken wegens het brandgevaar
verboden, de rest mocht van hout zijn en
blijven. Maar nadat met de stadsbrand in
1494 het juist de houten huizen waren
die een prooi der vlammen werden
zullen vanaf toen de nieuwe huizen
uitsluitend van steen zijn gebouwd.
En hiervoor waren bouwmeesters nodig,
meestal een timmerman in de kwaliteit
van meester.
De eerste van de bouwmeesters waarvan
we de naam wel weten was Cornelis
Harmenszn van Bolnes. Dat hij van
Bolnes afkomstig was zien we in zijn
naam. Dat is later veranderd in het
bekende van Bol'es. Hij was de architect
van de stad Schiedam van 1689 tot 1724.
Wat wij nu architect noemen werd toen
fabrijcksmeester genoemd. Van hem is de
Stadstimmerwerf aan de Korte Haven
bewaard gebleven, maar dat is geen
woonhuis dus blijft het verder buiten
beschouwing. In 1724 stopte Cornelis
ermee en werd zijn zoon Arij van Bol'es
met het ambt belast. Die zou het tot
1774 uithouden. Hij maakte het ontwerp
voor de Sint Jorisdoelen, de Bank van
Lening aan het Oude Kerkhof (nr5), het
Proveniershuis en het Blaauwhuis. Na 52
jaar stopte Arij ermee en droeg zijn zoon
Rutger voor als zijn opvolger. De Vroed
schap nam dat advies over en benoemde
hem een jaar later tot stadsarchitect. Wat
van hem is bewaard gebleven zien we in
Broersveld op nr 140, 142 en 144, toen
bekend als de Armenschool. Verder
ontwierp hij het weeshuis van Jan en
Kaat op de Lange Achterweg en maakte
hij een ontwerp voor een nieuwe
Korenbeurs. Maar dat is nooit uitgevoerd.
De laatste architect uit de familie van
Bol'es was opnieuw een Cornelis maar
van hem valt niets te vermelden. Hij
deed zijn werk tussen 1790 en 1827 en
hij had mede door de Franse tijd een
andere taakinstructie voor zijn werk
gekregen.
Rutger van Bol'es had gewerkt aan een
plan voor een nieuwe Korenbeurs. Dat
plan was bij de Vroedschap niet in goede
aarde gevallen en daarom riep men de
hulp in van Giudici. Hij had in
Rotterdam, waar hij ook woonde zich
grote faam verworven. Hij was in Italië
geboren, heette Giovanni Giudici maar
verhollandste zijn voornaam tot Jan. In
Rotterdam was hij de ontwerper van oa
de Delftse Poort maar die is evenals de
andere bouwsels van hem bij het
bombardement van 1940 verloren
gegaan. Van wat hij in Schiedam bouwde
is vrijwel alles bewaard gebleven. Het is
begonnen met de bouw van het
woonhuis voor Nolet van der Blank in
1777 aan de Noordvest nr 103.Voor wie
het wil zien moet bij de UTO een
excursie aanvragen want het pand staat
geheel ingebouwd binnen de bedrijfs
panden. Maar zijn naam was gemaakt en
dat was de reden dat men hem ook de
bouw van het Sint Jacobsgasthuis, nu
Stedelijk Museum aan de Hoogstraat
opdroeg. En doordat men geen vrede
kon hebben met het ontwerp van
Rutger van Bol'es voor de nieuwe
Korenbeurs werd Giudici in 1790
betrokken bij de bouw ervan. We mogen
best stellen dat het pand nu een
woonfunctie heeft gekregen want met
de nieuwe bestemming als het Arsenaal
is het 'wonen' er in variaties te koop.
Het derde pand dat Giudici in Schiedam
bouwde was het huis voor Brander en
