Bettine Schade van Westrum 413 Musis Joseph Semah Herman Voigtlander Stuhle houten stoel 22 bronzen afgietsels van een opgezette muis Foto: Olaf Bergman De conflicten tussen christelijke ethiek en de joodse cultuur en de beïnvloeding van de eerste door de laatste, vormen het hoofdthema in het werk van de in Bagdad geboren, in Tel Aviv opgegroeide en in Amsterdam gevestigde kunstenaar Joseph Semah. Binnen zijn werk heeft Semah een kunstfilosofische theorie opgebouwd rond het Hebreeuwse theologische geschrift 'Yakenhaz'. Deze titel werd in het middeleeuwse Duitsland verbasterd tot 'Jag den Hase'. Dit directief zou daarmee één van de grondslagen worden voor de systematische jodenvervolgingen in Midden-Europa. Van Dürer tot Beuys ziet Semah hiervan de sporen veelvuldig verwijst hij ook naar het misschien minst bekende traktaat van Luther: 'Von den Juden und ihren Lügen'. Zijn fascinatie met deze tekst, die eindigt met; 'We moeten de joden vernietigen, hun dochters verkrachten', ging zover dat Semah voor vijfduizend gulden een oorspronkelijke uitgave van dit schotschrift heeft gekocht. Hij heeft de schriftuur echter nooit opengeslagen. Voor zijn tekststudie gebruikt hij een goedkoper facsimilé. In het kader van de manifestatie Rotterdam 2001 Culturele Hoofdstad van Europa wordt momenteel in de aula en de trappenhuizen van het Stedelijk Museum Schiedam een onderdeel van het project Full Moon gepresenteerd. Dit project is een initiatief van Joseph Semah en de Dordtse publicist Felix Villanueva. In dit project vormen het Joodse Hooglied tegenover het gedachtegoed van de reformatie het centrale thema. Semah is een kunstenaar die werkelijk een boodschap heeft aan de samenleving en de westerse, christelijke samenleving in het bijzonder. Het Stedelijk Museum in welks collectie Semah met enkele belangrijke werken vertegenwoordigd is, kwam op de gedachte om dit onderdeel van Full Moon een plaats te geven in de zelden daarvoor gebruikte aula en in het trappenhuis en verleende de expositie hiermee een extra accent. Het gehele project Full Moon omvat meerdere tijdstippen en plaatsen. In Barendrecht bijvoorbeeld neemt het eiland 'Saenredam' een belangrijke - en blijvende - plaats in. Oorspronkelijk bedoeld als hommage aan de 17e-eeuwse Nederlandse kerkschilder Pieter Janszoon Saenredam werd het in 1982 naar een ontwerp van kunstenaar Luciën den Arend midden in een Barendrechtse woonwijk aangelegd. Op het dertig meter lange en dertig meter brede eiland plantte de kunstenaar 256 wilgen in een regelmatig patroon. Dit wekt na volgroeiing van de bomen associaties met de kerkgewelven die in het werk van Saenredam een prominente plaats hebben. Semah enVillenueva geven hierop een antwoord met een verwant concept uit de joodse cultuur. Acht bronzen kubussen vormen tegenover Saenredam een verwijzing naar de Salomonische tempel in Jeruzalem. In de acht kubussen zijn de acht hoofdstukken van het Shir Ha-Shirim (het Hooglied) gegrift. De kubussen zijn geplaatst volgens de rangschikking van-de fundamenten van de tempel. Voor het maken van de bronzen huid van de kubussen gebruikte Semah hetzelfde acaciahout uit Jeruzalem dat eeuwen geleden diende als bouwmateriaal voor de geheiligde plaats. Semah noemt zichzelf een niet praktiserende jood. Dit neemt overigens niet weg dat zijn gehele oeuvre tot in het kleinste betrokken is op religieuze thema's. Hij plaatst zelfs het meest onbeduidende detail binnen het conflict tussen joden- en christendom. De ijzeren cilinders van Correction IV waarmee hij de zuilen van de aula omkleedt, lijken de ruimte dreigend een bijna fysiek nieuw fundament te verschaffen. De christelijke (bouw)traditie wordt door Semah letterlijk van z'n wortels losgesneden. Tegelijkertijd vormen de massieve ijzeren mantels een perfect kruis binnen de voormalige kerkelijke ruimte. De mantels steunen daarbij op voetstukken die bronzen afgietsels zijn van schapenhersens, de oud testamentische offerande, hier in een nieuwe symboliek geplaatst.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Musis | 2001 | | pagina 413