Geflambeerd
keerden de
heethoofden
terug in de
raadzaal
tot ergernis
van
burgemeester
en geheel
onthouder
Wim Kieboom.
15 Musis
burgemeestersreferendum van
Nederland komt. De Vlaardingers
staan tot hun burgemeesters in een
andere relatie dan de Schiedammers
tot hun burgemeesters en het had in
de lijn gelegen dat Schiedam eerder
zou experimenteren met een door het
volk geparachuteerde burgemeester.
Daar zou een Scheeres het trouwens
zo winnen van een Theo H.B.
Schoenmakers of een Will van Wijk
(alleen niet van Aad Wiegman, maar
dat is weer een ander verhaal)
Juist Vlaardingen, waar men gewend is
een soort stijveharkenburgemeesters te
vousvoyeren, opent nu het kanaal van
volksinvloed op de
burgemeestersbenoeming. Is dat niet
vreemd? Nee, het is niet vreemd. Want
het is slechts ogenschijnlijk zo. En
daarom ook doet Poppe niet mee.
Er mankeert nog verschrikkelijk veel
aan het democratisch gehalte van de
burgemeestersbenoeming-nieuwe-stijl.
In de eerste plaats mankeert eraan,
dat de gemeenteraad een voorselectie
maakt. Van de veertien kandidaten -
en sluit niet uit dat er popi-jopi's
tussen zitten - kiest de gemeenteraad
er op 29 januari twee, die referendabel
zullen zijn - en omdat een
stadsbestuur van zulke dingen zelden verstand heeft, zullen die
twee vermoedelijk géén popi-jopi's zijn. Dat is het eerste
manco.
Het tweede heeft er direct mee te maken. Als je weet dat er
een voorselectie is van een zelfde soort vertrouwenscommissie,
dat voorheen aan politiek Den Haag advies uitbracht over de
begeerde regenten, dan haken veel geïnteresseerden bij
voorbaat af. Er zit geen vrouw tussen. Er zit geen Poppe
tussen. Er zit geen Gerard Schut of Hans Dubbeldam tussen.
Het is gewoon weer allemaal dezelfde chocola. En die ene die
partijloos is, geeft het na een telefoontje met commissaris
Franssen subiet op.
Waarom geen Agnes van Ardenne? Omdat deze oud-CDA-
wethouder, thans prominent Tweede-Kamerlid, gezien heeft
dat de nieuwe burgemeester op die socialistische 1 mei zijn
werkkamer aan de Markt mag betreden?
Op dit moment kan de vraag nog: komt er wel een
referendum? Het is zeer wel denkbaar, dat als de raad twee
kandidaten geselecteerd heeft, de nummer twee zich terugtrekt
omdat hij zijn kansen drastisch gereduceerd ziet en dan liever
niet een publiek breed uitgemeten nederlaag lijdt.
Zijn we er dan? Nee. Een derde probleem bij het Vlaardingse
burgemeestersreferendum is dat minister De Vries al direct na
de start van de sollicitatieprocedure kritiek had op de gang van
zaken. De Vries vond dat de procedure overnieuw moest.
Er was namelijk een risico dat er al sollicitanten waren, die pas
na het opsturen van hun brief te horen zouden krijgen dat er
een referendum aan gekoppeld zou worden - waarbij dan het
principe geldt dat er meer dan één naam in de openbaarheid
komt.
Hoogleraar bestuurskunde prof. dr.Jan Douwe Elzinga, die
voorzitter was van de staatscommissie die pleitte voor gekozen
burgemeesters, tekende onlangs nog aan (in Binnenlands
Bestuur, 14 december 2001) dat
geheimhouding niet past bij
democratisering van de
burgemeestersbenoeming.
Daar heeft Elzinga gelijk in, maar wat
voor minister De Vries speelde, was dat
in een procedure van meet af aan
duidelijk moet zijn of het een
traditionele procedure wordt (met het
principe van geheimhouding) of een
moderne (met openbaarmaking van de
namen van meer dan één sollicitant).
Waarom is dat van belang?
Stel je voor dat een wethouder uit
Schiedam burgemeester van
Vlaardingen zou willen worden (ik
weet zo gauw niet wie, maar stel je
voor) Zodra bekend wordt dat die
Schiedamse wethouder bij de
kandidaten zit, is het met z'n gezag en
geloofwaardigheid in Schiedam gedaan.
Voorafgaand aan de openstelling van de
sollicitatietermijn behoort zo'n
wethouder te weten of het in de rede
ligt dat zijn naam bekend wordt
gemaakt.
Daarin zat het verwijt van De Vries.
Een procedureel verwijt. Het moest
over, vond de bewindsman, bepaald niet
het type vernieuwer en ook nu weer
aartsconservatief. Het was met name de
Vlaardingse PvdA-fractieleidster Anny Attema (die ook al niet
gesolliciteerd heeft), die met haar partijgenoot in het kabinet
de vloer aan veegde. DeVries had zich niet in de feiten
verdiept, zei ze, de wetswijziging was al klaar toen Vlaardingen
de procedure startte, dus sollicitanten konden weten welk
risico ze liepen - daar kwam het op neer. En het gelijk van
Attema wordt gestaafd door het feit dat geen sollicitant zich
terugtrok, toen bekend werd dat er een referendum aan
gekoppeld zou worden.
Dus DeVries liet het maar zo. De minister zei maar niets
meer. In de politiek is de weg van de meeste lafheid vaak de
weg van de minste weerstand. Toch bleef er een schaduw
hangen boven het Vlaardingse burgemeestersreferendum. Met
dank aan Klaas de Vries.
Het vierde, en grootste, en ergste probleem van alle is echter
dit: als na een referendum de burgemeester wordt gekozen, op
wie de meeste Vlaardingers stemden, dan zal deze in
democratisch opzicht een schertsfiguur zijn. Dan hebben de
Vlaardingers weliswaar een burgemeester aangewezen, via via,
want gemeenteraad, commissaris van de koningin, minister
DeVries en kabinet-Kok moeten het nog wel goedvinden.
En dan zit die meneer er... en dan is het een zogenaamd
gekozen burgemeester, die geen enkele bevoegdheid méér zal
hebben dan alle andere burgemeesters die tot nu toe door de
Kroon benoemd zijn. De bij referendum favoriete
burgemeester van Vlaardingen heeft geen sikkepit méér te
vertellen. Hij mag niet eens zijn eigen wethouders aanwijzen.
Dat blijft gewoon de gemeenteraad doen. Hij mag niks meer
dan de heer (Bert) Stam thans mag.
Ach, als Remi Poppe toch had meegedaan.
En als hij gekozen was.
Dan had hij nog minder te zeggen gehad dan toen hij vijftien
jaar geleden fractieleider was van de Vlaardingse SP.
Want toen mocht hij meestemmen over nieuwe wethouders.
