y
Utuele passie
ipSiiB
1 -
f'tt'v 4
-VA .''t il
95 Musis
Jünger einer, Sei gegrüBet lieber Jüdenkönig horen we het volk
uit het evangelie spreken; in de koralen, zoals Wer hat dich so
geschlagen en Dein Will gescheh, horen we de reactie van de
luisteraar op het verhaal in Bach's tijd werden de koralen
ook wel door de gemeente meegezongen. Wat mij betreft is
daar dus juist ruimte voor reflectie vanuit het hier en nu.
De Matthauspassion is in z'n geheel, z'n omvang en de wijze
waarop het publiek in de uitvoering wordt betrokken
inderdaad 'mooier' in de zin van emotionele esthetiek, maar
'mooi' is voor mij niet het criterium. Ik hou natuurlijk zelf
ook van 'mooi' en kan me evenzeer laten meeslepen door de
Matthaus, als belevenis, maar ik vind het ook heerhjk om
intellectueel aangesproken te worden. Het zijn sowieso
verschillende benaderingen en de vergelijking ertussen is als
blijft appels met peren vergelijken'. Je komt er niet door zoals
Bachhefhebbers als bijvoorbeeld Maarten 't Hart kwalificaties
aan de composities te verbinden als 'grootste','meest virtuoze',
'doorleefde' en 'veelzijdigste'. 'De keuze voor een componist
één voordeel, dat niet onbelangrijk is: wanneer men zich die
andere esthetiek eenmaal eigen maakt, ontstaat een andere,
diepere identificatie met het eindproduct.Voor beroepszangers
zijn er eenvoudigweg vele benaderingswijzen; amateurs, in de
ware zin des woords liefhebbers, kunnen werkelijk de
belichaming van een vormgeving worden.
De samenwerking tussen professionele musici en amateurs kan
tot bijzondere resultaten leiden. Ook nu, gesteund door
Ensemble Adrianus waarin leden van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest en het Radio Kamerorkest
samenspelen. In het Ensemble Adrianus leeft eenzelfde
opvatting over de uitvoering van barokmuziek. De vocale
solisten vallen in de categorie aankomend talent; de bas Robert
van derVinne zingt in het bekende Collegium Vocale Ghent.
Ook voor hen geldt dat zij thuis zijn in het barokidioom.
Gespeeld wordt op moderne instrumenten en niet volgens de
zogeheten authentieke uitvoeringspraktijk die sedert een jaar
of dertig meer en meer in zwang komt. Want 'authentiek'
bestaat niet. Je kan proberen het idioom van een de muzikale
taal van de barok zo goed mogelijk te begrijpen, en
of compositie of muzikaal gebied blijft bij een particuliere
voorkeur voor een artistiek gebied; emotioneel of romantisch
of juist abstract of etherisch.
Vocaal is de Johannespassion bijzonder moeihjk, moeilijker dan
de Matthaus. De koorleden moeten soms werkelijk
acrobatische dingen doen met hun stem.Verder is het hoge
niveau van stilering een grote opgave. Zangers —amateurs en
professionals - hebben nu eenmaal een natuurlijke neiging om
de gezongen partijen ook te willen invoelen, zich de emoties
eigen te maken. Men is niet gewend aan abstraheren, en de
neiging om de te zingen partij te zien als een middel tot
persoonlijke expressie is zeer sterk. Een probleem is ook dat de
koren meestal weinig of niet thuis zijn in het barokidioom en
soms diep beïnvloed worden door een min of meer romantisch
esthetisch gevoel. Dit is de een overlevering is van de
muzikale tradities van Schubert en Beethoven, die ver van
Bach's muzikale idioom liggen. Maar er is, bedenk ik me, wél
contact met authentieke instrumenten of replica's daarvan kan
dat begrip bevorderen; maar in principe kan dat idioom
evengoed op moderne instrumenten worden vertolkt. In mijn
visie, die mede ten grondslag ligt aan de uitvoering van de
Johannespassion in de Dorpskerk in Kethel gaat om het
onderscheid tussen identificeren en stileren; dat is wat mij
betreft de grote waterscheiding. De neiging tot identificeren is
haast per definitie groter dan die tot stileren; het laatste vergt
ook meer.
J.S. Bach, Johannespassion. olv. Anneke Huitink 17 maart 2002,
15.00 uur, Dorpskerk, Kethel
Ensemble Adrianus o.l.v. Carolien Wagner, Continuo - Jean Paul de
Leeuw, Evangelist - Erik Nelissen, Christus - Sinan Vural,
Sopraan - Petra Weijers, Alt - Saskia Kruysse, Tenor -
Erik Nelissen, Bas - Robert van der Vinne
Kaarten a 15,- verkrijgbaar aan de zaal, CJP en 65+ 12.50
