Het resultaat zal de voorbijganger niet
opvallen als gedurfd en vernieuwend
231 Musis
Maar merkwaardig genoeg voorziet hij de woningen dan weer
van sierlijke trapeziumvormige lichtvensters die gevat zijn in
een ingehouden maar fraai gedetailleerd metselwerk, waarmee
Sanders aangaf dat hij zelfs in de jaren 30 de Amsterdamse
school en het Scheepvaarthuis in Amsterdam nog niet uit z'n
hoofd wilde zetten. Want elk metselwerk, hoe klein, hoe
eenvoudig en hoe onbetekenend ook, moest altijd een
persoonlijk accent hebben, waaraan de meeste bouwwerken
van Sanders ook snel te herkennen zijn. Tenminste als je weet
waar je op letten moet. Op een ingemetselde verticale sleuf
die als houder bedoeld is geweest voor een vele meters hoge
vlaggenstok. Of op de toepassing van soms wel vijf
verschillende metselverbanden in een vlakke gevel. Ook een
fijn uitgevoerde vertanding als steun voor de dakgoot in verder
eenvoudige arbeiderswoningen, hoort tot de vrijheden die
Sanders zich graag permitteerde, terwijl hij bij andere
complexen een onverwachte buiging
toepast, een plotseling rijk uitgevoerd
deurportaal plaatst of een bijzondere
detaillering van vensterbanken en de
daarbij behorende kozijnen opdraagt.
Deze zijn bij nader inzien secuur en
soms eenmalig op de juiste maat
vervaardigd.
De architecte die verantwoordelijk was
voor de vernieuwingsprojecten rondom
de Franklinstraat heeft - zonder zich te
bezondigen aan goedkope namaak -
haar gedachten precies ingepast tussen
de verschillende daar aanwezige stijlen.
Hans Borsje de projectleider van
Woonplus die aan corporatiezijde de
verantwoordelijkheid droeg, geeft
volmondig toe dat geleerd is van andere,
minder geslaagde projecten in de
binnenstad. Met name van de
corporatiewoningen aan de Lange- en
Korte Haven kan moeilijk worden
gezegd dat ze aansluiting zoeken bij de
bestaande historische gevelwand en het
bouw. Ook aan de belangrijkste - stiekeme - wens van een
'witte' school in de nabije omgeving wordt niet voldaan.
De bewonersvereniging hield echter voet bij stuk, de
architecte het zich over halen en de corporatie besloot
tenslotte dat aan een experiment de ruimte moest worden
gegeven. Eerdere - aanzienlijk bescheidener - projecten in
deze buurt, waarin zoveel mogelijk was getracht om het
bestaande karakter in nieuwe woningen te bewaren, konden
immers ook als geslaagd worden beschouwd.
Het resultaat zal de voorbijganger niet opvallen als gedurfd en
vernieuwend terwijl het dat wel degelijk is. Hier, op een van
de zwakke plekken in de stad, waar voor investeerders
nauwelijks eer te behalen valt, is het teruggrijpen geen middel
om een vette winst uit de bouw te halen, maar een kostbare
ingreep die de omgeving spaart en kwalitatief op een hoger
plan brengt. Borsje: 'We hebben niet gekeken naar leuke
elementen die we her en der uit de
woningen konden pikken, maar naar
die dingen die door de bewoners als
fraai en karakteristiek voor hun
buurt werden beschouwd. Die
oorspronkelijke gevelsteen waarmee
de Vereeniging Volkshuisvesting haar
complexen signeerde hebben we
ook weer gewoon op z'n oude plaats
teruggebracht. De woningen zijn
geen kopieën, maar eigentijdse
ontwerpen binnen het bestaande
stadsbeeld. Onbedoeld is het een ode
aan Sanders als één der belangrijkste
volkshuisvestelijke architecten van
Schiedam.
Overigens hep Woonplus als
projectontwikkelaar tegen precies
dezelfde problemen aan als waarmee
Volkshuisvesting en Sanders in de
jaren '20 en '30 van de vorige eeuw,
ook te kampen hadden. Borsje:
'Het was niet zozeer een probleem
om aan metselaars te komen, maar
stedelijk karakter. En al evenmin verdient het complex tussen
Hoogstraat en Gedempte Baansloot een schoonheidsprijs.
Noch vanuit het oogpunt van herscheppen van een
binnenstedelijk stadsbeeld, noch vanuit het oogpunt van
vernieuwende architectuur op binnenstedelijke schaal.
Het uitgangspunt dat in het hart van de oude stad een buurt
moest verrijzen waarin de oorspronkelijke bewoners zouden
terugkeren is behaald. Het complex heeft ook een eigen
karakter. Maar mooi is anders.
In de Franklinstraat is gekozen voor een andere benadering.
Het specifieke karakter moest worden bewaard. Dit hield dan
wel in dat de gedachte aan huurwoningen van tafel moest
worden genomen, hetgeen een extra comphcatie opleverde.
Het betreft immers een stadsvernieuwing in smalle straten in
een economisch zwakkere buurt. Alle emolumenten waarmee
jonge kopers naar dure woningen worden gelokt zijn afwezig.
Ruimte voor tuinen is er nauwelijks. De complexen kijken uit
op de achterkant van een school of in de tuintjes van bestaande
om ze ook op het karwei te houden. De ene ploeg na de
andere hield ermee op, omdat ze zich verkeken hadden op
kleine, vaak onopvallende details, die zo karakteristiek zijn
voor de buurt. Kijk..., een standaard erkertje maken is geen
enkel probleem. De daarvoor noodzakelijke bouwdelen koop
je bij wijze van spreken bij de groothandel. Maar een fraaie
uitkraging metselen is andere koek. Ze kunnen het wel...,
daar gaat het niet om. Maar ze weten bij God niet meer hoe
ze zulk werk moeten berekenen.'
Ook op de waardering had Woonplus zich verkeken.
De laatste negentien woningen waren al ruim verkocht
voordat ze uit de steigers waren. Van de negentien in
prijsklassen tussen de honderzeventig- en tweehonderdduizend
euro gingen er twaalf naar jongeren die graag wilden
terugkeren in de buurt waar ze vroeger op straat hadden
gespeeld, twee naar niet-Schiedammers die de beslotenheid
zochten van een volksbuurt en vijf naar allochtone gezinnen
die zich verwant zijn gaan voelen met hun buurt.
