De Strip
377 Musis
De Vlaardingse Westwijk, ooit door de vermaarde
stedenbouwkundige Van Tijen ontworpen, maar enigszins
sleets geworden door zowel de tijd als een veranderende
maatschappij, is volop in verandering.Tot circa 2005 zal een
groot deel van de wijk op de schop genomen worden. Niet
alleen wordt er veel gesloopt en nieuwbouw gepleegd, vooral
ook de structuur van de wijk ondervindt een
karakterverandering. Dat dit een proces is dat met in de
koude kleren gaat zitten, behoeft verder geen betoog. Wel is
dat de manier waarop, op instigatie van de Gemeente
Vlaardingen, getracht wordt de bevolking bij de transformatie
te betrekken en deelgenoot te maken bij dit proces. Los van
de gebruikelijke inspraakmogelijkheden, wijkkranten en
overlegstructuren bevindt zich hieronder een wat vreemde
eend in de bijt: De Strip. Op een geheel andere wijze wordt
onder leiding van beeldend kunstenaar Jeanne van Heeswijk
getracht de Westwijkbewoners op een niet alledaagse wijze bij
elkaar te brengen en vooral ook te confronteren met de wijk
zelf. De voor een belangrijk deel leegstaande winkelgalerij
aan de Floris de Vijfdelaan, waar generaties lang hun pond
gehakt en Leidse kaas haalden, is omgetoverd in een
extraverte doorlopende kunstmanifestatie, onder de naam 'De
Strip'. Kunstenaars tonen hun kunsten, kinderen kunnen
kleien, volwassenen vervolmaken hun video-opnamen onder
deskundige leiding en het aansprekende museum Boijmans
Van Beuningen toont er objecten uit de eigen collectie.
Hoewel de uiteindelijke participatie van de beoogde
doelgroep wellicht wat achterblijft bij de verwachtingen, mag
dit initiatief zeker opmerkelijk, gedurfd en kwalitatief
hoogstaand genoemd worden. De tentoonstelling 'Smakelijk
Eten, 5000 jaar kook-, eet- en drinkgerei' past uitstekend in
de baaierd van activiteiten van De Strip. Als onderdeel van het
provinciale project'Met Andere Ogen', waarin cultureel
erfgoed door de ogen van kunstenaars beschouwd wordt,
probeert deze tentoonstelling historische gebruiksvoorwerpen
in een ander daglicht te stellen. Niet alleen is een belangrijk
deel van de getoonde voorwerpen afkomstig uit de collectie
van Museum Boijmans Van Beuningen, ook stelde dit
museum rond dit thema een deeltentoonstelling op met
hedendaagse kunst met werken van Sarah Lucas, Cindy
Sherman, Anna en Ben Zegers. De Vlaardingse
kunstenaar/fotograaf Eric van Straaten verzorgde tijdens de
herfstvakantie een 'workshop', waarin de deelnemers
(bewoners) in de gelegenheid 'met andere ogen' een reactie te
geven op de tentoonstelling.
De tentoonstelling is een coproductie van Museum Boijmans
Van Beuningen (Alexandra van Dongen) en het in oprichting
zijnde Vlaardings Museum (Jeroen ter Brugge). Museum
Boijmans van Beuningen bezit met de collectie Van
Beuningen-de Vriese de grootste en meest ruim gesorteerde
verzameling van preïndustrieel gebruiksgoed uit Noordwest
Europa (circa 1200-1800 AD). Het betreft voornamelijk
gebruiksvoorwerpen afkomstig uit de met name Nederlandse
bodem, die een vrij compleet beeld geeft van de stijl- en
vormontwikkeling vanaf de Volle Middeleeuwen. De vaste
presentatie in de thuisbasis in Rotterdam in het paviljoen van
Henket, overigens thans in herinrichting verkerend, is
ingedeeld naar deze ontwikkelingslijnen, maar kent ook een
functionele indeling. In de Smakelijk Eten tentoonstelling is
deze laatste opzet doorgetrokken, zij het met een
chronologische uitbreiding in de Préhistorie en Romeinse
Tijd. Hierbij is gebruik gemaakt van de in Vlaardingen door
de archeologische werkgroep Helinium en het 'Vlaardings
Archeologisch Kantoor' van de Gemeente Vlaardingen tijdens
opgravingen aangetroffen gebruiksvoorwerpen. Hoewel
gebruiksvoorwerpen wat stijl betreft natuurlijk geen
'kinderen' krijgen en van een echte stijlontwikkeling vaak
geen sprake is, vormt het een boeiende verrijking van het
vormenspectrum van de middeleeuwse collectie voorwerpen.
Juist door de indeling naar gebruiksfunctie binnen de
tentoonstelling wordt de bezoeker bewust of onbewust met
afwijkingen of overeenkomsten tussen bijvoorbeeld
kookpotten uit de Préhistorie en de Middeleeuwen
geconfronteerd. Ogenschijnlijk hebben ze weinig met elkaar
gemeen. De eerste is grauw van kleur, heeft geen glazuur, is
onversierd en heeft een onregelmatige vorm omdat de
draaischijf nog niet was geïntroduceerd. De middeleeuwse
kookpot is veel gelijkmatiger van vorm, want - van de
draaischijf afkomstig - heeft deze een fraaie rode glimmende
glazuur, staat op pootjes en heeft ook nog een handig oor.
Maar het grote verschil is slechts uiterlijke schijn. Blijvend
principe is het relatief grote volume dat de pot kon bevatten
en de grote opening, die het roeren en het vullen dan wel
legen eenvoudig maakte. De overeenkomsten tussen lepels uit
deze perioden zijn al weer een stuk opvallender en zo kan
iedere functiegroep nader beschouwd worden op leidende
principes en afwerking.
Wat is nu echter de relevantie van deze confrontatie met de
doorlopende lijnen sinds 3000 voor Christus tot in wezen nu
aan toe? Wat heeft de gemiddelde Westwijkbewoner aan deze
constatering? Een goede vraag, waarbij gewaakt moet worden
voor een al te abstracte, obligate of te theoretische verklaring.
Het gaat er natuurlijk om dat De Strip de
bezoekers/bewoners verleidt hun alledaagse eigen praktijk te
vergelijken met een andere wereld. Hen te laten ervaren,
zonder te belerend te willen zijn, dat er vele variaties op een
thema zijn, waarbij het ene niet onder doet voor het andere,
of misschien wel aantrekkelijk is om aan te proeven. De (zeer)
recente geschiedenis leert dat het noodzakelijk is de bezoeker
zelf een oordeel te laten vormen en dat de boodschap niet
door de strot geduwd kan worden. Het aardige is nu dat het
juist De Strip is, die onbevangen en onbevooroordeeld
handreikingen kan geven bij veranderingsprocessen, zoals in
de Westwijk. De trouwe bezoeker van De Strip zal het zijn
opgevallen dat er veel overeenkomsten aan te wijzen zijn
tussen de tientallen Smakelijk Eten-voorwerpen, maar dat er
ook een lijn valt te trekken naar de voorafgaande
tentoonstelling, over de hedendaagse gebruiksvoorwerpen uit
Marokko. De overeenkomsten tussen dit aardewerkscala en de
nu in het kader van Smakelijk Eten gepresenteerde objecten
zijn opmerkelijk groot en de vergelijking met de huidige
keukeninventaris komt opeens in een ander daglicht te staan.
Verschillen zijn veel kleiner en overeenkomsten groter.
De opzet om met andere ogen te kijken krijgt zo een extra
dimensie. Hierin worden culturen niet gelijkgesteld, maar in
een juist perspectief tot elkaar geplaatst. Dit laat zien dat onze
