231 Musis
aardig wat te doen. Haarlem
heeft bijvoorbeeld het
Internationale improvisatie
concours in de St. Bavo kerk,
waar tegelijkertijd ook tijdens
de internationale
zomeracademie
organistencursussen worden
georganiseerd. Net zoals in
Vlaardingen vindt dit
concours eens in de twee jaar
plaats. Verschillende
componisten en muziekstijlen
worden er besproken.
De organisten bespelen het
Müllerorgel (1738) met
werken van Bach tot de
modernste componisten.
Steeds worden drie
componisten centraal gesteld.
Ook Nijmegen kent een
festival. In St. Stevenskerk staat
het Keulse Königorgel (1776),
gebouwd door Ludwig König
(1717-1789). Hoewel König
uit de Rijnstreek afkomstig
was, is dit een orgel met een
Zuidduits karakter. Dit leent
zich prachtig voor de muziek
van de componist Muffat
(1653-1704). Ook in
Maastricht zijn er tijdens het
festival 'L'Europe et l'orgue'
vele organisten en
orgelliefhebbers te vinden.
Het Orgelfestival Holland
vindt plaats in de Grote
St. Laurenskerk te Alkmaar, waar zich twee beroemde orgels
bevinden; het Van Hagerbeer/Schnitgerorgel (1646-1725) en
het in 1511 gebouwde Van Covelenorgel, het oudste, nog
bespeelbare orgel van Nederland.
De openingsavond in Vlaardingen wordt meestal bezocht door
zo'n driehonderd bezoekers, waarvan ongeveer drie kwart uit
kerkelijke kring afkomstig is, een vakachtergrond heeft en een
leeftijd heeft boven de dertig jaar. Men kan hier spreken van
een hogere drempel. Vandaar dat er dit jaar bewust aan
verandering gedacht is. De lezing 'Van Neumen en noten',
met als thema de ontwikkeling van het muziekschrift door
Eric Jas van de Universiteit van Utrecht is bijvoorbeeld een
poging om een grotere verscheidenheid aan muziekliefhebbers
te trekken.
Tijdens het festival geeft ook Zoutendijk een concert en speelt
Het Van Peteghem-orgel in de Grote Kerk, Vlaardingen
foto: Jan van der Ploeg
variaties en fantasieën van grote componisten zoals Bach en
Buxtehude als een vast onderdeel in het programma. Mensen
vinden het nu eenmaal leuk om bekende melodieën te horen.
Als vaste organist van de Grote kerk is hij dagelijks vanaf
halfacht in de kerk aanwezig, waar hij begint met oefenen.
Verder geeft hij orgelles in de kerk en begeleidt er twee
kerkkoren die zich toeleggen op Telemann, Bach en Fauré.
Zijn eigen composities in klassieke stijl heeft hij nooit op cd
gezet. Het zijn motetten, dat wil zeggen korte, meerstemmige
kerkelijke zangstukken op bijbelwoorden, cantica's, lofzangen
en koraalcantates, met koren en solisten.
Soms leidt hij kinderen van de basisscholen of andere groepen
die hiervoor belangstelling
hebben, door de Grote kerk in
een cultuur-educatieproject,
waarin de leerlingen ook
uitleg krijgen over het
Van Peteghem-orgel en het
orgelspel. De vrouw van
Aad Zoutendijk vertelt de
kinderen over de geschiedenis
en het interieur van de kerk.
Hoewel zijn eigen composities
slechts in de kerk ten gehore
worden gebracht heeft
Zoutendijk al verscheidene
cd's uitgebracht met onder
andere orgelcomposities van
Bach, Boëly, Czerny en
verschillende minder bekende
Vlaamse componisten, zoals
Joseph Tilborghs, Oscar
Depuydt en Clement. Deze
laatste componisten/organisten
schreven hun muziek, die
voortreffelijk aansluit bij de
kwaliteiten van hetVlaardingse
orgel in de tweede helft van
de negentiende eeuw.
De opnames zijn 's nachts in
de Grote kerk gemaakt,
aangezien het op dat moment
rustiger is dan overdag en het
spel niet gestoord wordt door
een blaffende hond of een
overkomend vliegtuig. Buiten
hoor je van het orgel niet
veel. Omgekeerd is dit wel het
geval. Soms moet de muziek
daarom toch vier of vijf keer opgenomen worden. Zelfs een
wachtende taxi kan de opnames al verstoren.
Bij het festival hoort ook een kleine tentoonstelling van foto's
van Bram van den Berg met als thema de curiositeit in
verband met het orgel. Zo is er bijvoorbeeld een foto van een
engel met een portatief(orgel) op zijn arm, genomen in een
Noordffanse Kathedraal en hangt er een foto van een
fantasieorgel, getekend door de Franse schrijver Jules Verne.
De foto's geven prenten, tekeningen en beeldhouwwerken
weer waarop het orgel op niet alledaagse wijze is
weergegeven. Overigens was het portatief in de Middeleeuwen
een veelgebruikt instrument. Het is een orgel in 'zakformaat'
dat met één hand werd bespeeld, terwijl met de andere de balg
werd bewogen.
