Gérard Smits en de sociale werkvoorziening
1969-1981
Henk Slechte
Op 1 januari 1969 trad de Wet Sociale Werkvoorziening in werking die een wettelijke basis gaf aan de
sociale werkvoorziening zoals de gemeentelijke sociale diensten die in Nederland al decennia lang
verzorgden. De sociale werkvoorziening was een bruikbare methode om mensen die tijdelijk buiten het
gewone arbeidsproces stonden door socialelichamelijke of geestelijke factoren die geheel of grotendeels
bij hen zelf lagen, maar wel konden werken, door het verschaffen van aangepast werk in een beschermde
omgeving weer terug te voeren naar de arbeidsmarkt. Voor mensen met een blijvende geestelijke of
lichamelijke handicap was de sociale werkvoorziening bijzonder geschikt omdat ze nuttig en in een sociaal
veilige omgeving bezig waren en zonder economische druk hun eigen inkomen konden verwerven. Het
werk voor beide categorieën moest wel voldoen aan de kwalificatie 'nuttig doch niet noodzakelijk', een
omschrijving die niet meer past op alle huidige vormen van gesubsidieerde arbeid, of die nu genoemd zijn
naar een voormalige minister of, sinds diens vertrek, ID-banen heten. Van additioneel werk is geen sprake
meer. De medewerkers in ID-banen zijn gesubsidieerde en dus goedkope werkkrachten die, als het zo uit
komt, ook kerntaken uitvoeren. De WSW bepaalde dat de gemeenten de sociale werkvoorziening moesten
loskoppelen van de sociale diensten en onderbrengen in een zelfstandige dienst Sociale Werkvoorziening.
De mensen die van deze wet gebruik maakten, heetten daarom sindsdien in het dagelijks spraakgebruik dan
ook WSW' ers in plaats van tewerkgestelden.
Musis 300
Gerard Smits,
foto Sjef van Duin
Op dezelfde eerste januari 1969 kreeg de Gemeentelijke
Sociale Dienst van Schiedam een nieuwe directeur met
uitgesproken opvattingen over de sociale werkvoorziening.
Gérard Smits (1932) studeerde politicologie en sociologie in
Nijmegen en werkte als medewerker onderhoudsplicht en
verhaal, daarna als bijstandmaatschappelijk werker en tenslotte
als coördinator stadssanering en krotopruiming bij de
Gemeentelijke Sociale Dienst van Nijmegen. In 1967 vond hij
het tijd om zelf directeur te worden. Hij wilde eigenlijk naar
Arnhem, maar in de krant waarin de advertentie voor
directeur van de Sociale Dienst in Arnhem stond, vroeg ook
Schiedam een nieuwe directeur voor zijn GSD. Smits
verstuurde twee identieke brieven. Arnhem ging niet door en
uit Schiedam kreeg hij een jaar later een telefoontje of hij nog
belangstelling had. Dat had hij en hij is directeur gebleven tot
zijn VUT in 1993. Bij het aantreden van Smits viel de sociale
werkvoorziening nog onder de GSD.
De bedoeling van de WSW was ook om een sterker
