r jij»!
T tv*
Luxor
- - A
Tm* l
93 Musis
gevolg van een enorme regenbui tijdens de wandeling terug
naar Vlaardingen, kwam hem op een fikse uitbrander van zijn
moeder te staan. Welke film hij zag weet hij niet meer, het
conflict met zijn moeder staat de 85-jarige Pieter nog helder
voor ogen.
Wie iets meer wil weten over 'de Luxor' zal het moeten doen
met de verhalen van voormalige bezoekers. En met de
herinneringen die het Streekmuseum van Jan Anderson kan
bieden. Anderson bezit bijvoorbeeld het filmblik waarin de
films bewaard werden. Dat was een voorschrift voor iedere
bioscoop, anders waren de films niet verzekerd. Hij kreeg het
van de vrouw van Nackie Mulder die van 1938 tot 1969
directeur van Luxor was. Nackie Mulder beperkte zich niet
alleen tot het leiden van Luxor. Ook publiceerde hij actuele
gedichtjes over Vlaardingen in de plaatselijke pers. Jan
Anderson heeft er een paar. Ze hebben geen literaire waarde
maar geven wel aan wat er speelde in Vlaardingen in die tijd
en hoe de gewone man daarover dacht.
Jan Anderson is vijftien jaar jonger dan Pieter Borsboom.
Maar ook hij herinnert zich de manier waarop Popeye in
iedere film een groot blik spinazie naar binnen sloeg.
'Ik kwam in 1951 in Vlaardingen wonen, ik was toen vijftien,
en kende in het begin niet veel mensen. Ik ben veel naar
Luxor geweest. Eerst was er altijd het Polygoonjournaal met
de stem van Philip Bloemendaal, dan een tekenfilm, Popeye
of Disney en dan, dat vonden we heel bijzonder,
reclamefilmpjes waarin Nederlands gesproken werd. Het was
altijd reclame voor Rang: Rang is alleen Rang als er Rang op
staat en reclame voor K.L.M. bedrijfskleding. Daarna kwamen
er dia's op het doek met reclame voor de plaatselijke
middenstand. Er werd ook wel eens gecollecteerd in de zaal,
bijvoorbeeld voor het Bio-vakantieoord aan zee. Dan was er
een dia van dat vakantieoord en tegelijk hepen ze met de
collectebus.'
Het verhaal dat Anderson over Luxor vertelt is een mengeling
van eigen herinneringen en schriftelijke bronnen die hij op
tafel kan leggen. 'Het waren hoofdzakelijk Amerikaanse films
in Luxor. Maar ze kwamen hier in Vlaardingen veel later dan
in Rotterdam. Hier had je geen premières.'
Hij noemt films van Doris Day: Pillow Talk en Tea For Two.
En Easter Parade met Judy Garland en Fred Astaire en de
onnavolgbare Singin' In The Rain met Gene Kelly in de
hoofdrol. Het kwartje van Borsboom voor de entree zijn er
voor de jonge Jan inmiddels twee geworden en dan praat hij
over de goedkoopste rang, de eerste rang. In Jans herinnering
is de zaal nooit helemaal vol en zit hij na de pauze op een
duurdere plaats, parterre of loge. Hij koopt in de pauze
altijd een ijsje. Nackie Mulders bioscoop is zeven dagen per
week open.
Jan Anderson kan ook de kranten laten zien waarin de
aankondigingen staan van de films van de volgende week.
Het waren sobere advertenties en altijd op donderdagavond
want op vrijdag was de eerste dag van zo'n nieuwe film.
In dezelfde krant, de Nieuwe Vlaardingse Courant, die
iedereen in Vlaardingen las, stond er dan ook een kort stukje
over. Nackie Mulder schreef de artikeltjes zelf. Geen recensie,
maar een soort geschreven trailer, een aanbeveling.
'Mensen gingen veel naar de bioscoop in die tijd.
Het journaal was heel belangrijk, het Polygoonjournaal deed
bijvoorbeeld altijd uitgebreid verslag van bezoeken van de
koningin, daar waren de mensen in geïnteresseerd.
Soms namen ze een slechte film op de koop toe... Er was nog
geen televisie en die journaals waren de enige manier om wat
meer te zien. Het was zo: als er ergens een film werd
gedraaid, dan trok je publiek, veel publiek.'
Op filmgebied gebeurde er in de vijftiger en begin zestiger
jaren ook naast Luxor genoeg.
Jan Anderson: 'In de zomermaanden waren er op het
feestterrein aan de Broekweg eenmaal per maand
filmvoorstellingen in de open lucht. En voor het christelijke
gedeelte van de Vlaardingse bevolking was er de C.F.A., de
Christelijke Film Actie, die hadden hun eigen aanbod.
Na 1952 draaide er in de Stadsgehoorzaal ook films. Niet op
dagehjkse basis, maar het was wel concurrentie voor Luxor.'
Uit de verhalen komt naar voren dat er in de zestiger jaren
een duidelijke kentering kwam.
JU"'
Vlaardingers wilden niet meer wachten tot de bekende films
na maanden eindelijk eens naar Luxor kwamen. Ze gingen
naar Schiedam en Rotterdam. In Luxor liep het aanbod voor
volwassenen behoorlijk terug en werden er veel 'jongensfilms'
gedraaid, actiefilms voor de jeugd. Dat bleef zo tot Luxor zijn
deuren sloot, in 1973.
'Ik ging ook wel naar Rotterdam. De West Side Story,
bijvoorbeeld, ben ik met mijn vrouw in Rotterdam gaan zien.
In de zomer gingen we dan op de fiets, dat was best te doen.'
Toch weet Jan Anderson zeker dat de opkomst van de
televisie er vooral voor gezorgd heeft dat Luxor uiteindelijk
als bioscoop moest stoppen. De televisie bezorgde het
wereldnieuws in beelden aan huis en het amusementaanbod
was nieuw, dus boeiend.
In de Luxor van weleer is tegenwoordig een partycentrum
annex dansschool gevestigd. Ook al een instituut dat de
ontwikkelingen op het gebied van massavermaak maar
moeizaam kan volgen. De jongelui die zich tot ver in de jaren
vijftig voor de deuren van de Luxor verdrongen, klitten nu
samen rond de café's en terrassen van de Westhavenplaats. De
film van vroeger is de DVD van nu. Niet langer een vermaak
met een hoofdletter dat de wekelijkse dosis (ont)spanning en
avontuur bood, maar een alledaags consumptie-artikel. Film
wordt er nog wel gedraaid in Vlaardingen. Maar dan alleen
voor de liefhebbers. En op een ander niveau.
