Een
spectaculair gewone woonwijk
Ben Maandag
Met Tuindorp Kethel zette Schiedam in 1952 een eerste
voorzichtige stap in de polders. Wie op de Vlaardingerdijk
woonde (en een verrekijker had) kon in die tijd nog op de
Toren van de Nieuwe Kerk in Delft zien hoe laat het was.
Daar ergens tussenin werd een stedelijk gebiedje gerealiseerd
dat zo klein van afmetingen was, dat het in niets leek te
verdwijnen in de weidsheid van het polderland eromheen.
141 Musis
De naoorlogse nieuwbouwwijken in Nederland hebben in
relatief korte tijd een dramatische ontwikkeling doorgemaakt.
Van ideale woonwijken die blakend van optimisme de
woningnood een gevoelige slag zouden toebrengen, zijn zij in
enkele decenma verworden tot de probleemgebieden bij
uitstek van de grote steden. Te kleine woningen, waarin de
uitdijende inventaris van een doorsnee modern gezin
nauwelijks meer is in te passen en een veel te eenzijdig
woningbestand, hebben het proces verder versneld. Het
overdadige groen en de onduidelijkheid over het beheer
daarvan deden de rest. De naoorlogse paradijzen zijn de
probleemwijken van vandaag. In deze stedenbouwkundige
paradepaardjes van weleer ligt dan ook een van de grootste
hedendaagse bouwopgaven besloten: hoe zijn deze wijken
zodanig op te knappen dat er zonder problemen in geleefd
kan worden en dat mensen er zich weer gelukkig voelen?
De tentoonstelling 'De grote verbouwing' in het Nederlands
Architectuurinstituut (van 11 februari tot en met 23 mei) leert
aan de hand van een inventarisatie van de vele tientallen
nieuwbouwwijken in ons land dat er grofweg twee
benaderingswijzen bestaan om de probleemgebieden nieuw
leven in te blazen. De ene methode is die van renovatie.
De andere, veel rigoureuzere aanpak, bestaat uit sloop van het
oude woningbestand en nieuwbouw van een gevarieerder
aanbod aan huizen, in de verwachting dat verschillende
inkomensgroepen zich in de wijk zullen thuisvoelen.
In het huidige tijdsgewricht heeft de laatste variant veruit de
voorkeur. Sloop en nieuwbouw blijken dikwijls goedkoper
dan renovatiestrategieën. Veelal vinden de beleidsmakers het
aantrekkelijker meteen maar de hele wijk uit het geheugen te
wissen, dan pogingen te doen nog iets van de
stedenbouwkundige of architectonische waarde in stand te
houden. De voorbeelden van ingrepen in de naoorlogse
wijken die hebben geleid tot resultaten die nog het meeste
weg hebben van een afgeleide van de alom bekritiseerde
Vinex-operatie, liggen inmiddels in het hele land voor het
oprapen.
Tuindorp Kethel in Schiedam neemt in de discussie rond de
naoorlogse nieuwbouwwijken een uitzonderlijke plaats in.
De wijk werd snel na de oorlog gebouwd, volgens al lang
