Kijk haar!
Julia Snikkers
Musis 298
Door verandering van kapsel werd zij zelfs door goede
vrienden niet herkend, vertelde ooit een beeldend kunstenaar
in de Artoteek die nu in het kader van Roes en rituelen de
tentoonstelling Ramses was roodblond heeft georganiseerd.
Maar toen zij weer op haar volkstuincomplex kwam, waar veel
vrouwen een hoofddoek dragen vormde de herkenning in het
geheel geen probleem. Voor wie een hoofddoek draagt is het
kapsel immers niet van belang.
Identiteit, rituelen en gewoonten rondom haar en haardracht
vormen het uitgangspunt in het stedelijk project Kijk haar!
Er zijn een aantal activiteiten in de wijkcentra, met vooral een
luchthartige benadering van de rol van haar en identiteit, zoals
het maken van foto's door wijkbewoners van wijkbewoners.
De beeldend kunstenaar Huub Vinken maakte eerder penselen
van haar van bekende kunstenaars en zal dat ook van
Schiedammers doen. En er is de tentoonstelling Ramses was
roodblond in Artoteek Schiedam en galerie 300procent.
Daarbij is het onderwerp afgebakend tot mensenhaar en dan
gaat het om hoofdhaar. Een aantal aspecten van haar moesten
blijven liggen. Een tijdbalk geeft in kort bestek de
ontwikkeling van kapsels door de eeuwen aan en verschillen
in cultuur wordt daarbij slechts aangestipt. Op een oproep in
de BKinformatie (vakblad voor beeldend kunstenaars)
reageerden zo'n dertig kunstenaars. Het onderwerp leeft dus.
Dat farao Ramses roodblond was weten we door onderzoek
van het haar, dat duizend jaar na de dood nog informatie over
de drager verschaft en de vondst van een haar kan er toe
leiden dat een misdadiger de bak indraait. Haar als beladen
onderwerp. De beelden van de bergen brillen en haar bij de
concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog laten niets te
raden over. Kaalscheren gold als straf voor vrouwen die met de
vijand heulden in diezelfde oorlog.
Maar er is ook een andere kant aan die beladenheid in de
vorm van emotie, sensualiteit, verleiding, door Francesco
Petrarca verwoord als:
'Haar gouden haren werden door de winden
in dartel spel verstrengeld en bewogen,
en 't ongekende stralen van haar ogen
was zo verrukkehjk dat het verblindde.'
Het is die beladenheid van haar, die aansluiting vindt bij het
beeld dat kunstenaars die met haar werken willen maken.
Op de tentoonstelling Ramses was roodblond hebben
kunstenaars uit totaal verschillende disciplines deze gevonden.
Over verleiding en intimiteit gaat het werk vanTeja van
Hoften. Een kunstenaar die in 1998 begon met het project
'encyclopedie van het hchaam', waarbij zij steeds met
verschillende materialen haar hchaam in kaart brengt.
In de etsjes op de tentoonstelling gebruikt zij haar als
gereedschap om uiterst fijne fijnen aan te brengen. Het werk
van Elaine Vis refereert aan sensualiteit. Zij gebruikt regelmatig
haar in haar werk als het onderwerp er om vraagt, de
verbeelding van non-verbaal contact. Haar beeld in de
expositie, met zes meter lang haar golvend over de vloer, komt
voort uit ruimtelijk werk uit 1998. Hierbij beeldde zij zowel
de verwarring van gekte en de verleidelijkheid van de gekte
uit, door een ruimte te vullen met de goudblonde haren van
de Lorelei. Een poëtische verwijzing is de titel 'About
Thoughts Nobody will Ever Know', van twee foto's van
Cathrin Boer. Een hangmat gemaakt van haar gespannen
tussen bomen in een bos, datje onmiddellijk associeert met
het wegdromen in een woud. Deze lading hebben ook de vijf
vogelkooien, waarin gedachten gevangen zouden kunnen
blijven. De deurtjes staan open, het zachte haar omwikkelt het
harde metaal.
Christina Linaris Coridou past haar regelmatig toe als de
materialiteit het beeld kan versterken. Materialiteit zou ook
