in Sint-Petersburg en zijn Schiedam se familie
363 Musis
twee andere spitsen van de Schiedammer, die nog steeds
opvallend in het stadsbeeld aanwezig zijn.
Harman van Bolios moet een echte pionier zijn geweest, die
werkte onder ongewoon harde omstandigheden. Peter
Hoffmann beschrijft in de Hansische Geschichtsblatter van
2002 de eerste decennia van de bouw van Sint-
Petersburg. In veel zinnen kun je haast lijfelijk voelen
hoe zwaar het moet zijn geweest. Het klimaat was
dampig en koud, de behuizing primitief, het zware
werk werd gedaan door vele duizenden Zweedse
krijgsgevangen en Russische dwangarbeiders die
massaal stierven aan de ontberingen, en de tsaar was
een veeleisende en wispelturige opdrachtgever, die zijn
plannen vaak en zo radicaal veranderde dat hij nieuwe
gebouwen liet afbreken, omdat ze hem achteraf toch
tegenvielen. In die situatie heeft Harman van Bolios
een professionele vernieuwing ingevoerd, die snel
vruchten afwierp. Hij formeerde bouwteams van
Nederlandse en niet-Nederlandse specialisten, die
samen de uitvoering van een werk voor hun rekening
namen. Ze maakten de technische tekeningen en het
bestek, maar Harman van Bolios had de leiding en de
dwangarbeiders deden het zware werk. We zouden
hem nu aannemer noemen.Voor elk werk maakte hij
een nieuw team, met verse specialisten. Een van de
werken die hij zo uitvoerde, was de aanleg van de
fonteinen bij het zomerverblijf van de tsaar. Omdat de
omgeving van Sint-Petersburg vlak is, vergde de
constructie van de waterwerken voor de fonteinen die
het water 8 meter omhoog moesten spuiten, veel
technisch vernuft. De tsaar had Van Bolios en architect
Michail Zemtsov gevraagd om ontwerpen in te leveren
voor die waterwerken. Hij koos het ontwerp van
Zemtsov, maar Het dat wel door Van Bolios uitvoeren,
waarschijnlijk vanwege zijn efficiënte manier van
werken.
De loopbaan van Harman van Bolios verliep
voorspoedig. In veel documenten uit de latere jaren
twintig van de 18de eeuw staat bij zijn naam niet meer
'bouwer van spitsen en bruggen', maar 'meester in
verschillende kunsten'.Veelzeggend is ook dat hij van
staatswege in het waterrijke Sint-Petersburg een
'scheerenboot' met vier roeiers ter beschikking kreeg,
in onze tijd tenminste vergelijkbaar met een auto met
chauffeur, een privilege dat alleen de officiële
architecten van de tsaar en de inspecteur van de
baksteen- en dakpannenfabrieken genoten.Van Bolios
was ook een actief en notabel lid van de Hollandse
gemeenschap, waarin hij lid van de kerkenraad van de
Hollandse Kerk was. Hij is twee keer getrouwd geweest, eerst
met Elisabeth Geldorp en na haar dood met Catharina Potter.
Uit beide huwelijken kreeg hij kinderen. Het gezin woonde
dichtbij de Slovony Dvor, de stallen van de keizerlijke
olifanten, ongeveer op de plek waar tsaar Paul I in 1800 het
Michailowskykasteel bouwde, waarin hij dat zelfde jaar werd
vermoord. Harman van Bolios is tot op hoge leeftijd in
Rusland actief gebleven. Hij ontwierp en bouwde bruggen in
Sint-Petersburg, legde grachten aan, bouwde aan kathedralen,
en leidde jonge ingenieurs op. In 1764 is hij in Sint-Petersburg
overleden.
Over de kinderen van Harman van Bolios bestaat enige
onduidelijkheid. Zeker is dat een aantal kinderen de
ontberingen van Sint-Petersburg niet heeft overleefd, dat een
zoon lakei aan het keizerlijk hof is geworden, dat zijn dochters
in Sint-Petersburg zijn getrouwd met Nederlandse mannen, en
dat een zoon is teruggekeerd naar het land en zelfs naar de
stad van zijn vader, Schiedam. Die zoon was Cornelis
Harmensz. Hij moet tussen 1713 en 1717 zijn geboren.
Het precieze jaar is onbekend, omdat tot 1717 geen doop-,
trouw en begraafboeken van de Hollandse kerk bestaan.
Deze Cornelis I wordt in een acte van een Nederlandse
notaris in Sint-Petersburg genoemd als erfgenaam van zijn
overleden broer Anthonie en zijn ook overleden moeder
Elisabeth Geldorp. Harman had uit zijn tweede huwelijk ook
een zoon die Cornelis heette. Die is in 1721 geboren en zijn
hele leven in Sint-Petersburg gebleven, waar hij in zijn vaders
voetsporen trad, en het bracht tot de hoge functie van
'architect-bouwer van de hoofdstad van het keizerrijk.
