Gemengd Rijnmondkoor
100 jaar
gerealiseerd worden door de verkiezingswinsten van de PvdA
en het uitgroeien tot een volwaardige socialistische zuil. In
1949 mocht De Stem haar kunsten ten gehore brengen in een
rechtstreekse uitzending van de VARA.
Terwijl de arbeiders zich na de Tweede Wereldoorlog verder
emancipeerden en er diverse sociale wetten opgesteld werden,
bleven de socialistische zangkoren hun wortels trouw. Dit nam
niet weg dat ook het Vlaardingse De Stem des Volks steeds
vaker niet-socialistische liederen en muziekstukken
instudeerde, vanaf 1954 onder leiding van Piet Struijk. Eerder
dat jaar had een belangrijke ledenvergadering plaatsgevonden.
De leden besloten toen mee te werken aan de uitvoering van
de Matthaus Passion van J.S. Bach. Dit deden zij samen met
het protestants-christelijke koor Excelsior en het rooms-
katholieke koor St. Cecilia. Iets dergelijks zou in de beginjaren
van De Stem des Volks onbespreekbaar zijn geweest, maar
leidde ook nu tot heftige debatten. De voorzitter legde zijn
functie neer en diverse leden stapten op. Uitkomst was echter
wel dat De Stem zou meewerken aan de Matthaus Passion. Op
die manier zou de 'gewone arbeider' kunnen deelnemen aan
de zogenaamde 'hogere' cultuur van de Passion, wat weer
paste in het streven naar de 'verheffing van het volk'. Vanaf
toen was dit uitgebreide muziekstuk jaarlijks te horen,
uitgevoerd door de gezamenlijke koren. Een speciale J.S.
Bachstichting werd in het leven geroepen om deze
uitvoeringen te organiseren. In de praktijk kwam het er op
neer dat De Stem des Volks - als grootste koor - het
leeuwendeel van de organisatie op zich nam.
Toen het koor in 1956 vijftig jaar bestond, sprak iemand
namens de vrouwengroep van de PvdA trouwens nog wel haar
bezorgdheid uit over de strijdliederen. Deze mochten niet
verloren gaan en dienden op het repertoire te blijven. Het
slotlied van de avond sprak boekdelen: 'Op socialisten, sluit de
rijen.' De vrees leek dan ook ongegrond. Aan 1 meivieringen
deed het koor nog volop mee, al dan niet aangevuld met
vlagzwaaien, declamaties en de Meiboomdans.
Naast de Matthaus Passion voerde De Stem des Volks
halverwege de jaren zestig ook opera's uit, met een uitvoering
van I Lombardi van Verdi als voorlopig hoogtepunt. De tijd van
het socialistisch strijdliederenkoor was nu definitief voorbij. In
1967 discussieerde de vereniging over haar identiteit. Een
naamswijziging was het gevolg; een koerswijziging was al veel
eerder ingeslagen. Voortaan ging De Stem des Volks door het
leven als Gemengd Rijnmondkoor Vlaardingen. Vier jaar later
verliet het koor het Volksgebouw aan de Schiedamseweg,
zodat ook die band met de socialistische beweging werd
verbroken. Deze breuk had niet alleen ideologische, maar ook
praktische redenen. Om een stuk als de Matthaus Passion uit
te voeren, waren veel zangers nodig. Als zangvereniging 'voor
alle gezindten' hoopte het Rijnmondkoor meer leden aan te
trekken. Het waren er nadien steeds zo'n honderd. Voor het -
nieuwe - Gemengd Rijnmondkoor bleef de Matthaus Passion
een belangrijk gegeven, maar wel met de nodige hobbels op
de weg. Vanaf 1974 was het niet meer mogelijk het stuk
jaarlijks uit te voeren. Gemeentelijke subsidies namen af,
terwijl het inhuren van solisten en een orkest juist steeds
duurder werd. Sindsdien staat het stuk alleen in de oneven
jaren op het programma.
In de jaren tachtig veranderde er wederom veel voor het
Rijnmondkoor. In 1983 zette een salariskwestie de verhou
dingen tussen de dirigent en enkele bestuursleden op scherp.
Dit resulteerde in het vertrek van de dirigent en van een deel
van het bestuur. De nieuw aangezochte dirigent - Cor de Haan -
voerde direct enkele wijzigingen door. Voortaan begeleidde een
vaste pianiste de repetities en de uitvoeringen, werd er voor
iedere repetitie ingezongen en kregen de koorleden hun
muziekstukken mee naar huis. Dit laatste leek vanzelfsprekend,
maar was het voorheen niet. Om kosten te besparen, hadden de
leden eerder immers altijd alleen maar hun eigen partij in
gebruik. Zij mochten de stukken niet mee naar huis nemen,
maar leverden het na afloop van de repetitie weer in.
Financiën bleven een probleem, vooral voor de Matthaus
Passionuitvoeringen. Eind jaren tachtig kwam de gemeente
voor het laatst over de brug met een subsidie, daarna moest
het koor het op eigen kracht zien te doen. Het Fonds
Schiedam-Vlaardingen sprong in deze leemte, zodat de
inmiddels opgebouwde Matthaustraditie niet verloren zou
gaan. In diezelfde periode kwam overigens bij een
ledenvergadering nog een klacht binnen over het gezongen
repertoire. Het Rijnmondkoor had twee missen in de map
zitten, iets wat absoluut niet zou passen bij een voormalig
socialistisch koor. 'Er is genoeg neutrale mooie muziek', aldus
dit lid. Een enquête wees uit dat meer dan de helft van de
koorleden toch ook oratoria wilde zingen. Het socialistisch
repertoire werd niet meer uit de kast gehaald. Deze koers zette
door onder leiding van Toon de Graaf die sinds 1997 - en tot
op heden - het koor dirigeert.
Ook anno 2006 blijkt er nog animo genoeg voor een groot
Vlaardings koor. Het Gemengd Rijnmondkoor telt nu steeds
zo'n 80 leden, waaronder wel meer vrouwen dan mannen.
"Mannen zijn eigenlijk altijd een probleem bij gemengde koren.
Voor een mooi stemevenwicht zouden we nog wat tenoren
kunnen gebruiken", aldus secretaris Alies Spliet. "Als we grote
concerten geven, zoals de Matthaus Passion, dan nodigen we
ook wel gastzangers uit. Ik heb een hele lijst met tenoren en
bassen die ook weieens bij een ander koor willen zingen.
Zo komen we er op zich altijd wel weer uit." De koorleden zijn
lang niet allemaal meer alleen uit Vlaardingen afkomstig.
Ongeveer een derde van de koorzangers komt uit de regio.
De leeftijden zijn ook divers. Alies Spliet: "We willen op zich
wel verjongen, maar een koor dat deze muziek zingt, trekt nu
eenmaal vaak oudere mensen. Het merendeel is tussen de 45
en 70 jaar oud, met uitschieters naar boven en naar beneden.
De jongste is namelijk vijftien, terwijl de oudste 90 is." Onder
die oudere leden bevinden zich nog mensen die indertijd
bewust voor De Stem des Volks gekozen hebben. "We hebben
nog enkele echte felle rooie rakkers", aldus Alies Spliet.
Bij het opstellen van het programma voor het Jubileumconcert
van het koor op 20 mei 2006, ontstond er desondanks enige
discussie. Konden de socialistische liederen uit de begintijd nu
wel of niet gezongen worden? Alies Spliet: "Er bleken mensen
te zijn die het per se niet wilden zingen, die de strikte verzui-
lingstijd hadden meegemaakt en daar niet meer aan herinnerd
wilden worden. Anderen vonden het juist geweldig. Zij voelden
weer wat er toen gevoeld werd. Morgenrood wordt uiteindelijk
toch gezongen, leuk hoor. We beginnen ermee bij het
Jubileumconcert, zoals het koor er ook ooit mee begonnen is."
Aan het Honderd jarig bestaan van het Gemengd Rijnmondkoor
weidt de Historische Vereniging Vlaardingen een speciale uitgave
met bijdragen van Bert van Dijk en Herman van der Lee.
Het Jubileumconcert vindt plaats op 20 mei.
163 Musis
