Een vader van altijddurende bijstand
Theo Gootjes
In de tweede helft van de negentiende eeuw schoten de
katholieke gebedshuizen in Nederland als paddenstoelen uit de
grond. Dit had alles te maken met een halverwege die eeuw
gesloten overeenkomst tussen Rome en de Nederlandse
regering. De bisschoppelijke hiërarchie werd hierbij in ere
hersteld, wat betekende dat ook parochies mochten worden
gevormd en kerken gesticht. De
beperkingen die aan de katholieken
tijdens de reformatie in het laatst
van de zestiende eeuw werden
opgelegd, werden opgeheven. De
Nederlandse katholieken kwamen
massaal uit hun schuilkerken en
lieten zien dat zij die eeuwen van
protestantisme hadden overleefd. Bij
honderd-, nee duizendtallen werden
kapellen en kerken gesticht in een
bouwstijl die wordt gekenmerkt
door een teruggrijpen naar de
middeleeuwse architectuur.
Dit was niet voor niets.
De Middeleeuwen vormden een
periode van grote bloei van het
roomse geloof. Wat lag meer voor
de hand dan teruggrijpen op deze
periode. Ook leende de neogotiek
zich bij uitstek tot imponeren.
De tweede helft van de negentiende
eeuw is daarmee een tijdvak waarin
de Middeleeuwen opnieuw werden
'uitgevonden' en maar al te vaak in
dienst werden gesteld ter verbreding
van een conservatieve doctrine.
Het uitzicht uit het raam van mijn
werkkamer wordt voor een groot
gedeelte gevuld door de toren van
een neogotische kerk, die de
belichaming is van het herstel van
de bisschoppelijke hiërarchie. Het is
de basiliek van Onze Lieve Vrouw
Rozenkrans, in de volksmond de
Singelkerk genoemd. Als een vinger
Gods wijst de spits richting het
hemels paradijs.
De kerk is gebouwd tussen 1878 en
1881onder leiding van de architect
F.J. Margry, een leerling van de
bouwmeester RH.J. Cuijpers, o.a.
bekend van het Centraal Station, het
Rijksmuseum in Amsterdam en het
hoofdaltaar van de in de jaren '60
gesloopte St. Liduinakerk aan de Nieuwe Haven. Op 12 mei
1881 werd de kerk plechtig ingewijd en bemand door de orde
van de Dominicanen of predikheren. In de Middeleeuwen ook
wel 'Domini - canes' genoemd, wat 'honden van de Heer'
betekent. Deze kloosterorde werd gesticht in 1216 door
Dominicus Guzman. Hij richtte zijn orde speciaal op de
prediking en de zielzorg met als belangrijkste kenmerk de
intellectuele inspanningen en studie die de ordeleden als regel
krijgen opgelegd. De orde is verder voornamelijk bekend of
liever gezegd berucht door hun prominente rol in de inquisitie.
Zij beoordeelde en veroordeelde gelovigen die kritiek leverden
op de roomse leerstellingen. Menige ketter heeft door hun
schrikbewind het leven op de brandstapel gelaten.
Tot 1896 was de Singelkerk
een bijkerk van de Sint Jan de
Doper aan de Lange Haven,
terwijl je misschien eerder zou
verwachten dat deze
parochiekerk een bijkerk van
de dekenale St. Liduinakerk
zou zijn. De Singelkerk is ook
een kleine uitgave van dat
enorme gebouw aan de
Nieuwe Haven dat in 1968
werd gesloopt. Maar ook de
Havenkerk was een
dominicaner gebedshuis met
het klooster dat aan de
achterzijde van de kerk op de
Hoogstraat stond.
Na 1896 kwam de kerk in
handen van de wereldheren
en zou dat blijven tot vandaag
de dag. Anders dan de
St.Liduinakerk die werd
gesloopt en de Havenkerk die
omstreeks dezelfde tijd aan
Johan Maasbachs
Wereldzending werd
overgedaan, bleef de
Singelkerk een katholiek
gebedshuis. De bedreiging van
het gebouw kwam vanaf
andere zijde. De paalrot sloeg
toe. De palen die de fundering
droegen kwamen door
verlaging van het
grondwaterpeil droog te staan.
De palen begonnen te rotten
en het kerkgebouw zakte weg
waardoor de kerk werd
beschadigd. Het kerkvolk ging
met gevaar voor eigen leven
naar de erediensten en op
grote kerkelijke feestdagen,
zoals Kerstmis, werd de
gelovigen en hun herder
gastvrij onderdak verleend in
253 Musis
Foto's Jan van der Ploeg
