Gered uit het kaaspakhuis
Han van der Horst
Over een maand of wat krijgt
iedereen met Internet een nieuwe
bron ter beschikking over
Schiedams veelbewogen
geschiedenis. Eind oktober begin
november zet het gemeentearchief
alle jaargangen on line van
De Moker, Schiedamsch
Socialistisch Weekblad. Men kan dan
desnoods vanuit Patagonië of Tonga
de artikelen raadplegen,
die dr. J. van Leeuwen in het eerste
decennium van de twintigste eeuw
schreef over de werkstaking of over
de ontwikkeling van de
arbeidersbeweging in Spanje.
Of korte berichten over de
schandelijke arbeids
omstandigheden. Of de advertenties
van de half ondergedoken
Neo-Malthusiaanse Bond, die
voorbehoedsmiddelen in circulatie
bracht. Die wereldwijde
toegankelijkheid zal het
voorstellingsvermogen van die oude
taainagels van de Schiedamse SDAP
sterk te boven zijn gegaan, ondanks
hun sterk vooruitgangsgeloof.
Na een sterk begin liep de oplage
van hun spreekbuis trouwens snel
terug van 1200 naar een goede 300.
Dat 'De Moker' bijna een eeuw na zijn opheffing on line gaat,
is een bijproduct van Henk Slechtes uitputtend onderzoek voor
de plaatselijke bestseller 'Staken en stempelen'. Op zoek naar
informatie over de arbeidende klasse in het Schiedam van
rond 1900 stootte hij op de naam van het socialistische
krantje. Het Schiedamse gemeentearchief beschikte over
welgeteld één beduimeld exemplaar. Henk Slechte vertelt:
"Ik keek eens op het Internet en ontdekte, dat alleen de
Koninklijke Bibliotheek over een volledige set jaargangen
beschikte. Ik ging erheen, maar daar hadden ze slecht nieuws
voor mij: de Moker lag in het kaaspakhuis. Dat is een
bewaarplaats voor kranten en tijdschriften die zo verpulverd
zijn, dat raadpleging grote schade kan opleveren. Wat in het
kaaspakhuis ligt, mag er niet uit zonder expliciete
toestemming van de directeur. Ik vroeg aan mijn vriendin
Elsbeth Quant die beleidsmedewerker op de KB is, waar de
naam 'kaaspakhuis' vandaan komt. Het heet zo, omdat het
materiaal is dat niet meer wordt ingezien en is ingepakt in
zuurvrije, vierkante kartonnen dozen. Het is net, alsof er op de
planken grote hoeveelheden kazen liggen. Hoe dan ook,
De Moker zat daarbij en die kwam er niet zomaar uit. Ik heb
toen de hulp van Laurens Priester ingeroepen, de directeur van
het Schiedams gemeentearchief. Hij heeft een goed woordje
voor me gedaan en zo mocht ik alle tien jaargangen van
'De Moker' doornemen. Toch ging het me aan het hart, dat
zo'n belangrijke bron van gegevens over de geschiedenis van
Schiedam verloren dreigde te gaan. Ik ging eens met Elsbeth
praten. Zij was tenslotte beleidsmedewerker op de Koninklijke
Bibliotheek. Zij kon met ideeën komen. Ze zei: Jij wilt
'De Moker' restaureren en dat is allemaal mooi en aardig,
maar weet je dat er nog tachtig belangrijke bladen in het
kaaspakhuis liggen. Ik liet me niet uit het veld slaan en
tenslotte beloofde Elsbeth: ik zorg, dat De Moker met voorrang
wordt gerestaureerd, als die Laurens Priester van jullie ervoor
zorgt, dat alle jaargangen gedigitaliseerd worden".
Laurens Priester vond het een goed idee. Hij investeerde
tienduizend euro in de digitalisering van de Moker. Dat is
monnikenwerk: De Moker verscheen een jaar of tien lang elke
week. Een gemiddeld nummer telde vier pagina's op hetzelfde
formaat als het tegenwoordige Nieuwe Stadsblad. Slechte:
"Het Schiedamse gemeentearchief is in een jaar of tien
uitgegroeid van het lelijke eendje tot een van de beste in
Nederland. Zo'n Moker is nog maar een beginnetje, let maar
op. Voor iemand met een gerichte opdracht, die weet waar hij
heen wil, is het een feest om in het archief op het Stadserf te
werken, omdat men bereid en in staat is om mee te werken.
Ik weet nog: in 1984 moest ik voor een onderzoek naar
windhandel in het archief van Zwolle zijn. Daar zat toen
mijnheer Admiraal. Mijnheer Admiraal stelde een paar vragen
en binnen een kwartier wist hij, wat ik aan het doen was en
wat ik daarvoor nodig had. Zo'n houding is in het Schiedamse
archief vanzelfsprekend. Elke vorm van service wordt stralend
en vrolijk verleend. Zo'n Jef Jansen kent het archief als zijn
broekzak en zal alles doen om bezoekers ter wille te zijn".
Henk Slechte laat het niet bij die lofprijzing. Volgens hem ligt
het Schiedamse archief vol onontgonnen schatten. "Ik ben nu
al behoorlijk onderweg met mijn nieuwe grote opdracht.
Dat is een geschiedenis van de stad Deventer. Over Deventer
is ontzettend veel gepubliceerd. Eigenlijk is die geschiedenis al
Musis 360
r
