Tot de tradities die het Streekmuseum Jan Anderson in stand
wil houden horen de met regelmaat terugkerende
tentoonstellingen over de Vlaardingse Geuzen en het
Geuzenverzet aan het begin van de Tweede Wereldoorlog.
Daarom richt het Streekmuseum Jan Anderson tot 26 mei de
aandacht op deze verzetsgroep die - hoewel betrekkelijk
onschuldig - meedogenloos werd aangepakt. Tegen achttien
van hen werd de doodstraf geëist. Direct na de Tweede
Wereldoorlog werden de lichamen van de vijf op de
Waalsdorpervlakte bij Scheveningen geëxecuteerde
Vlaardingse Geuzen herbegraven in een eregraf op de
begraafplaats Emaus.
1 Geuzen van het eerste uur, Kees van Aken en Ary Kop in het
tenue van wandelsportvereniging Flardinga. Veel Geuzen
kwamen voort uit Flardinga. Ze konden zonder al te veel
verdenking lange wandeltochten maken in bezet Nederland
en zo informatie verzamelen voor de Engelsen. Het tweetal
staat precies voor het Vlaardingse stadhuis waar ze later
zouden worden opgesloten. De achttien grijze stenen die nu
vanaf het Geuzenmonument naar het oude stadhuis lopen,
verwijzen naar die gebeurtenis en naar de achttien Geuzen
die ter dood werden veroordeeld. Drie van hen kregen gratie
omdat ze nog minderjarig waren. Drie Februari-stakers
moesten hun plaats innemen.
2 Pas later is bekend geworden dat niet alleen vanuit Flardinga
Geuzen werden gerekruteerd. De Vlaardingse Burgerwacht
leverde zelfs nog veel meer vrijwilligers voor de eerste
verzetsgroep van Nederland. De Burgerwacht ontstond in
1918 na de mislukte revolutie van Pieter Jelles Troelstra.
In februari 1919 werd de Vlaardingse afdeling opgericht.
Zij moesten, zo was de bedoeling, optreden bij mogelijke
ongeregeldheden in de stad.
3 De latere Geus Gerrit v.d. Willik (links) bewaakt samen met
een ander lid van de Burgerwacht de Vlaardingse
telefooncentrale, in de meidagen van 1940. Hier is
tegenwoordig het Vlaardings Museum gevestigd. Vanuit dit
gebouw maakte V.d. Willik snel foto's van de luchtgevechten
boven de stad. Van hem heeft Streekmuseum Jan Anderson
een foto van condensstrepen, waarschijnlijk van Duitse
vliegtuigen: het was knippen en gauw weer wegwezen.
Het museum heeft ook zijn revolver gekregen, waarmee hij
de telefooncentrale bewaakte.
4 Een zeldzame foto van Bernardus IJzerdraat, de oprichter
van de Geuzen, en zijn vrouw tijdens het restaureren van
een wandtapijt. IJzerdraat, die in Schiedam op 15 mei 1940
het eerste Geuzenbericht schreef, woonde aanvankelijk in
Dinxperlo dat vlak bij de Duitse grens ligt. IJzerdraat was
voor de oorlog al bang voor een Duitse inval en hij besloot
naar het Westen te verhuizen. IJzerdraat was ook een oud
leraar van de kweekschool. Zo kwam hij in contact met de
latere Vlaardingse Geus Jan Kijne die vertegenwoordiger was
in schoolboeken en ook lid was van Flardinga.
163 Musis
