Openbare kunst: een bedreigde diersoort
een andere kant opkijkt. Dan behoort zelfs kidnap tot de
mogelijkheden.
Zo verdween het bronzen beeldje De drie gratiën van Auke
Hettema bij de Planciusschool door onachtzaamheid van een
ambtenaar bij de verkoop van de te slopen school voorgoed uit
Vlaardingens gemeentelijk bezit. Omdat vergeten werd het
kunstwerk in de akte van de verkoop uit te sluiten, kon de
nieuwe eigenaar er mee doen wat hij wilde. Zo komt het dat
De drie gratiën tegenwoordig bij een school in Spijkenisse staan.
Minstens zo bizar is het lot van de Winkelende dame met
hondje, een bronzen beeldje van Kees de Kruijff dat
voorafgaand aan de verbouwing van het Liesveld werd
opgeslagen bij Gemeentewerken en daarna spoorloos
verdween. Totdat Horsten in Het Algemeen Dagblad een foto
zag van een beeldje dat door een voorbijganger ergens in
Schiedam was opgemerkt. Het vertoonde een treffende
overeenkomst met het Vlaardingse beeldje. Alleen was het
boodschappenmandje naar de andere arm van de dame
verhuisd en was het hondje genetisch aangepast.
Horsten verzamelt zulke berichten in een knipselmap.
Te zeggen dat hij er dagwerk aan heeft, is overdreven. Maar de
lotgevallen van openbare kunst zijn zo wisselvallig, dat ze
regelmatig goed zijn voor een stukje in een krant. Is hij soms
bezig materiaal te verzamelen voor een derde boekje over de
teloorgang van het openbaar kunstbezit? Zo somber ziet
Horsten het nou ook weer niet in: "Onze waarschuwing uit
Beeldenroute Vlaardingen is wel degelijk ter harte genomen.
Er wordt ontegenzeggelijk méér aandacht aan ons openbare
kunstbezit besteed. Er wordt bijvoorbeeld gezocht naar
plaatsen om kunst die bij sloopwerk in de Westwijk tijdelijk
werd verwijderd, weer in de wijk terug te brengen. Daarmee
erkent de gemeente het belang van kunstwerken als bijdragen
aan het collectief geheugen. Kunstwerken horen net als
gebouwen bij een bepaalde plek en zorgen zo voor continuïteit
in de beleving van die plek. Ook uit het feit dat de gemeente
onlangs een bedrijfje heeft ingehuurd dat alle kunstwerken
afloopt en waar nodig schoonmaakt en onderhoudt kun je
afleiden dat het belang van kunst langs de openbare weg
wordt erkend."
Een ander bewijs dat de gemeente de straatkunst niet
helemaal aan haar lot overlaat is de restauratie van Leen
Dropperts object De schakel. Dit werk stond jarenlang te
verkommeren op een schoolplein in Holy, waar de schooljeugd
er gretig fikkies in stookte en graffiti op kalkte, totdat het
stadhuis besloot het een tweede leven te gunnen, en wel als
blikvanger op de nieuwe rotonde aan de Lepelaarsingel.
Een hoopvol signaal vindt Horsten ook de zorg om het reliëf
dat vooruitlopend op de sloop, van de gevel van de voormalige
huishoudschool aan de Van Hogendorplaan is gehaald in
afwachting van een nieuwe bestemming. Wat er gebeurd is of
gaat gebeuren met een mozaïek van Jo Jansen dat zich binnen
in de school bevond is daarentegen volstrekt onduidelijk.
Verder doet het hem deugd dat bij de sloop van de LTS aan de
Deltaweg het beeldje Jongetje op aambeeld van Theo van der
Nahmer werd veiliggesteld. Dit kunstwerk heeft een plaatsje
gekregen bij een andere school: de dependance van de VOS
aan de Claudius Civilislaan. Een glas in loodraam uit dezelfde
LTS, dat de arbeid uitbeeldt, wordt verplaatst naar een school
aan de Korhoenlaan. Positief zijn ook de berichten over het
kunstwerk moeder en kind van Jan de Winter dat wegens de
afbraak van het Rode Kruisgebouw in de Westwijk verhuist
naar de HOED aan de Kopenhagenlaan. En het
ziekenhuisbestuur heeft aangekondigd kunstwerken die bij het
in 2008 slooprijpe Holyziekenhuis horen, zoveel mogelijk te
zullen sparen om ze straks een plek te geven in het nieuwe
Vlietlandziekenhuis in Schiedam.
Allemaal tekenen die wijzen op een groeiend
verantwoordelijkheidsbesef bij gemeente en publiek voor het
openbaar kunstbezit. De zon breekt door. Maar voorlopig ligt
slechts de helft van de straat in het licht. Er is nog steeds een
schaduwkant.
Soms wordt met kunstwerken die jarenlang als 'landmark' op
een bepaalde plek stonden en die wegens nieuwbouw of
herinrichting werden verwijderd of opgeslagen, niets meer
gedaan. Waar is De Zeemeermin van Nic Jonk uit het V&D-
pand gebleven? Wat gaat er gebeuren met Kind en Natuur van
Hans Krapels en Twee edelherten en een steur van Leen
Droppert? Deze twee kunstwerken werden opgeslagen in een
depot omdat de gebouwen aan de Kamerlingh Onnesstraat
waar ze aan waren gekoppeld, zijn gesloopt. Een nieuwe
bestemming is nog niet gevonden. Om maar een paar
voorbeelden uit 'Buiten-gewoon-buiten' aan te halen. En laten
we het vooral niet hebben over het lot van de
beklagenswaardige Pomona. Dit onttakelde beeld van de godin
van het fruit werd van arrenmoede maar uit het Hof verwijderd
33 Musis
