nadat het keer op keer ten prooi was gevallen aan
vernielzuchtige jongeren. De resten van het beeld gaan naar
de hal van een school bij wijze van educatieve vermaning: dit
gebeurt er met kunst als je er niet met je fikken vanaf blijft.
En nog steeds ook zijn er kunstwerken die roemloos op de
vuilnishoop der geschiedenis belanden of die brutaalweg
worden geaborteerd, zoals het driedelige letterkunstwerk van
Eindhovenaar John Körmeling, geprojecteerd op het
postkantoor aan de Waalstraat, op het dak van de flat erboven
en op de gevel van de bibliotheek ertegenover. Van dit object
werden alleen de letters boven de bibliotheek uitgevoerd, de
rest van De negende van Oma mocht na een politieke rel over
de wenselijkheid om een seniorenflat op te sieren met het
woord 'oma' niet eens in het openbaar verschijnen.
Bij de verbouwing van de Stadsgehoorzaal is de kunst er ook
niet zonder kleerscheuren vanaf gekomen. In de balustrade
De kroningslantaarn op het Stationsplein wordt stukje bij
beetje gesloopt door voorbijgangers die hun handen en voeten
niet thuis kunnen houden. Eerst miste Horsten de bronzen
leeuwenkoppen van de fontein. "Die zijn er gewoon
afgeroofd." Inmiddels is ook geprobeerd de plaquettes op de
sokkel los te wrikken. Het monument staat er onttakeld bij.
Misschien zijn de plannen om het plein te bebouwen - als
onderdeel van de woningbouw rond het station - een goede
aanleiding om de lantaarn, een herinnering aan de inhuldiging
van koningin Wilhelmina in 1898, te restaureren en een andere
plaats te geven.
Veel openbare kunstwerken zijn gerelateerd aan de
geschiedenis van de stad. Het getuigt van minachting om
kunst zomaar op de schroothoop te gooien als er bij een
nieuwbouwproject even geen plaats meer voor is.
De ontwikkeling van een stad is een permanent proces en
gevraagd de kunstwerken te sparen en in het
archeologisch depot te plaatsen. Pas toen men een
paar jaar later op het stadhuis wakker werd en
ambtenaren zich afvroegen waar die kunstwerken
toch gebleven zich afvroeg waar ze waren, zijn deze
weer aan de gemeente overgedragen. En derhalve
gered van de container.
Sinds 2000 echter wordt het Visserijmuseum/
Vlaardings Museum van iedere sloopaanvraag door
de gemeente op de hoogte gesteld, met het
(afgesproken) doel bewarenswaardige elementen uit
te kunnen nemen. Eerste-stenen, gevelornamenten,
interieurstukken en dergelijke komen sedertdien in
het vizier van het museum, zoals ook het glas-in-
loodraam uit het HVO-kantoor, het inrijhek van
Hoogstad en de tegeltableaus uit de Parkwegschool.
Tenslotte nog heeft de gemeente sinds kort een
contract met de Kunstservice uit Delft, een bedrijf
dat kunst schoonhoudt en inspecteert.
Een uitstekend initiatief en eindelijk een pluim voor
de gemeente.
Aandacht voor kunstwerken die ooit openbare en
particuliere bouwwerken sierden en voor het publiek
een onlosmakelijk onderdeel vormden van het
stedelijk karakter is niet vanzelfsprekend. Zo werden
in een nabij verleden de kunstwerken die ooit
toebehoorden aan een schooltje in de Westwijk
eerst in opslag genomen nadat de gemeentelijk
archeoloog op eigen initiatief aan de sloper had
Minstens zo bizar is het lot van
van het oorspronkelijke gebouw was een stenen muziektrofee
verwerkt - Horsten heeft foto's waarop het object van de
Vlaardingse beeldhouwer Govert van Brandwijk (ook de maker
van het Visserijmonument) nog te zien is. De balustrade werd
verwijderd, en daarmee verdween tevens de muziektrofee uit
het collectieve geheugen van de stad. Niemand weet waar het
beeldhouwwerk is gebleven. De ervaring leert dat er in zulke
gevallen meestel maar één mogelijkheid overblijft.
De puincontainer.
"Hoe openbaarder, hoe kwetsbaarder," zegt Henk Horsten in
een variant op Luceberts beroemde constatering dat alles van
waarde weerloos is. Respect voor openbare kunst eisen is ook
een beetje de Goden verzoeken. Je maakt kwaadwillenden
attent op objecten die misschien wel interessant zijn om te
vernielen. Maar hoe moet je anders de aandacht vestigen op
het probleem? Horsten: "Je kunt je toch niet laten chanteren
door het feit dat er vandalen rondlopen?"
Dus hier dan toch maar weer een waarschuwing geuit.
de bronzen vrouw met het hondje
openbare kunstwerken hebben daar een eigen plaats in.
Wil Vlaardingen verantwoord met zijn openbare kunstbezit
omspringen, dan lijkt het raadzaam niet tot het laatste
moment te wachten met nieuwe bestemmingen te bedenken
voor kunstwerken uit slooppanden. Want dan kan het wel
eens te laat zijn.
Daarom kan het geen kwaad als de gemeente nu al bij TNT
informeert wat er gaat gebeuren met het reliëf boven de
ingang (een haring die door een posthoorn zwemt), als het
voormalige postkantoor aan de Westhavenkade plat moet.
En hoe ziet de toekomst van het reliëf op het viaduct bij NS-
station Vlaardingen-Oost eruit? Dat dreigt straks volledig uit
het zicht te verdwijnen door de bouw van een verhoogd
verkeersknooppunt om de verkeersstroom naar het
toekomstige kantorenpark Vijfsluizen te regelen. "Dat zijn nou
typisch van die dingen waar je alert op moet zijn," zegt Henk
Horsten. "Als je even niet oplet, zijn ook die kunstwerken
voorgoed verdwenen."
Musis 34
